«Ποιος εκπαιδεύει τους Έλληνες στη σύγχρονη τέχνη;»
Ο εικαστικός Ανδρέας Αγγελιδάκης παρουσιάζει την καινούργια του έκθεση στην γκαλερί «The Breeder» και μεταξύ άλλων προβληματισμών θέτει και το παραπάνω ερώτημα.
Ο εικαστικός Ανδρέας Αγγελιδάκης μιλάει για την καινούργια του έκθεση στην γκαλερί «The Breeder», για το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης και την αρχιτεκτονική.
«A Submissive Acknowledgment of Powerlessness». Μετά από αυτόν τον μεγαλεπήβολο τίτλο τα γιγαντιαία μαξιλάρια, είναι απαραίτητα. Βρίσκονται στο υπόγειο της Γκαλερί «The Breeder» και κάπως ατσούμπαλα, στήνουν ένα μικρό αμφιθέατρο. Είναι σε ροζ και μωβ αποχρώσεις και αράζουν σαν να ήταν από πάντα εκεί ή μάλλον σαν να ανακαλύφθηκαν πρόσφατα ως τα ευρήματα κάποιου αρχαίου θεάτρου που πνιγόταν στη σκόνη και το χώμα. Την ίδια ώρα στον επάνω όροφο, μία ντίσκο χρωμάτων και κάποιες φαινομενικά αθώες λέξεις στήνουν μερικές προτάσεις επικριτικές απέναντι στο σύγχρονο αρχιτεκτονικό γίγνεσθαι. Ή μάλλον φαίνεσθαι. Ή και των δύο μαζί.
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης είναι εκεί. Ο εικαστικός και αρχιτέκτονας που μεταξύ πολλών άλλων έχει αποτελέσει κομμάτι της «Documenta 14» με το έργο «Unauthorised» δημιούργησε μία έκθεση που ασκεί κριτική στο οικοδόμημα όχι τόσο ως τέχνη αλλά κυρίως ως πολιτική εξέλιξη, ως την απόρροια μιας κοινωνικής δομής. Έργα του, βρίσκονται στις συλλογές του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Αθήνας, του Ινστιτούτου Τέχνης του Σικάγου, του Nouveau Musee National του Μονακό, της Staatliche Kunstsammlungen της Δρέσδης, του Schloß Freudenberg στο Wiesbaden και της Zabludowicz Collection στο Λονδίνο.
Σχολιαστικός απέναντι στην αρχιτεκτονική και αυτοσαρκαστικός απέναντι στο αντικείμενο των σπουδών του, ο Ανδρέας Αγγελιδάκης έφτιαξε μερικά κομψά στην υπερβολή τους και φολκλόρ στην εμφάνιση εκθέματα που μέχρι τις 31 Αυγούστου θα είναι στη διάθεση του βλέμματος και των σκέψεων του κοινού.
Ένα μίνι βιογραφικό
«Σπούδασα αρχιτεκτονική και για πολλά χρόνια, ακόμη και τώρα, εργάζομαι ως αρχιτέκτονας. Απλώς δεν κάνω κτίρια. Ο χώρος ενασχόλησής μου από φοιτητής ήταν η τέχνη. Με έλκυε η ελευθερία και το ρίσκο που έχει η τέχνη. Δεν έχεις τον πελάτη να συζητήσεις τι του αρέσει και τι όχι. Ζηλεύω λίγο τους καλλιτέχνες γιατί ως αρχιτέκτονας έχω μάθει να βάζω μία δομή στις σκέψεις μου, να τα εκλογικεύω όλα. Ο καλλιτέχνης μπορεί να σου βάλει στη γωνία έναν κάδο απορριμμάτων και να έχει ένα αντίκτυπο αυτό αφύσικο».
«Δεν υπάρχουν ρούχα που δεν φοριούνται στη μόδα; Δεν υπάρχει αφηρημένη μουσική; Γιατί δηλαδή να μην υπάρχει και στην τέχνη κάτι αντίστοιχο. Κάτι θα λέει αυτό το έργο. Μπορεί να μη θεωρείς ότι είναι όμορφο ή δύσκολο ή εξωπραγματικό σαν ζωγραφιά αλλά κάτι θα έχει να σου πει».
Η εκπαίδευση πάνω στην τέχνη του «Ένα μωβ λάχανο»
«Τα Media, το σχολείο; Ποιος εκπαιδεύει τους Έλληνες στην σύγχρονη τέχνη; Εδώ δεν έχουμε καν Μουσείο. Ούτε μεγάλη παράδοση. Παρόλα αυτά, υπάρχει κοινό και αυτό κάτι λέει».
«Αυτό το Μουσείο είναι μία λανθασμένη εκτίμηση τελικά. Είναι λάθος να θεωρούμε ότι μπορεί η Αθήνα να έχει ένα Μουσείο ολυμπιακού επιπέδου με τόσα έξοδα. Δεν έχουμε τα λεφτά να λειτουργήσουμε αυτό το Μουσείο».
Η αφηρημένη τέχνη μιας Υπουργού
«Θυμάσαι όλο αυτό το φιάσκο με τους διευθυντές στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης; Ήμουν στην Ομάδα που κάναμε το petition και έχω να σου πω ότι ενώ στο εξωτερικό είχε πολύ μεγάλη απήχηση εδώ φυσικά, η Υπουργός το αγνόησε. Ακύρωσε όλες τις Ελληνίδες curators επειδή δεν είχαν λέει lower και έβαλε έναν αρχιτέκτονα που φυσικά δεν είχε lower αλλά δεν είχε και ιδέα από εκθέσεις. Ένα μεγάλο λάθος όλο δηλαδή. Αυτό το Μουσείο υποφέρει από την ύπαρξη του εκάστοτε Υπουργού. Όπως και όλοι μας στην Ελλάδα».
«Τα επιτοίχια έργα μου, τα είχα παρουσιάσει στην Documenta και περιγράφουν την ιστορία της Αθήνας. Εξηγούν τι γινόταν τη δεκαετία του ‘50 και του ‘60 με τις αντιπαροχές και τα αυθαίρετα που ουσιαστικά, ήταν μία σειρά από συναλλαγές με σκοπό το κέρδος και όχι την ποιότητα. Ο μοντερνισμός που έχουμε στην Αθήνα είναι ένας μοντερνισμός του κέρδους».
«Δεν είναι όπως τα κτίρια υψηλής αισθητικής που έκανε στη Γαλλία ο Le Corbusier. Εδώ ήταν το εργολαβικό ‘πώς θα τα βγάλουμε πέρα’. Έχει πάρει σχήμα η Αθήνα από όλες αυτές τις εξωτερικές δυνάμεις: Τη νομοθεσία, τους πολιτικούς που ήταν λίγο λαμόγια, λίγο ρουσφέτι στην πολεοδομία και γενικότερα όλα αυτά που λίγο πολύ ξέρουμε. Όλα αυτά, έχουν δώσει σχήμα και δομή στην Αθήνα. Τώρα κοιτάω πώς όλοι αυτοί οι εξωτερικοί παράγοντες διαμορφώνουν την αρχιτεκτονική».
Οι τοίχοι των Εξαρχείων
«Νιώθω σαν να υιοθέτησα το ρόλο ενός queer Διογένη που είναι κυνικός και τρολάρει την κατάσταση κατά κάποιον τρόπο. Πολλά από τα έργα μου είναι ειρωνικά. Κοιτούσα για παράδειγμα πώς ορισμένες περιοχές όπως τα εξάρχεια που έχουν έναν καλλιτεχνικό μοντερνισμό, τώρα πια είναι ντυμένα με γκράφιτι. Και σκεφτόμουν ότι μήπως τελικά μόνο με αυτόν τον τρόπο αυτά τα κτίρια έχουν να πουν κάτι τελικά. Η αρχιτεκτονική είναι μία τέχνη που δεν της είναι εύκολο να αποκτήσει μία κριτική άποψη για κάποια πράγματα. Πρέπει να κερδοφόρα, συμφέρουσα, θελκτική στους πελάτες. Άρα χάνει τη δυνατότητά της να ασκήσει κριτική, να έχει τη δική της φωνή».
«Αποφάσισα λοιπόν στα δικά μου μπιμπελό κτίρια να βάλω φωνές κειμένων. Να τα καλύψω με κείμενα σαν γκράφιτι. Επέλεξα κείμενα που μιλούν υποτιμητικά ή και άσχημα για την αρχιτεκτονική. Έχω φτιάξει ένα παραβάν γιατί μου αρέσει αυτή η ιδέα ότι κρύβουμε πράγματα που πάνω γράφει ‘simple things to look better in a photo’. Στην αρχιτεκτονική υπάρχουν πολύ αυτά. Βλέπεις υψηλής ανάλυσης rendering με πουλιά, ηλιοβασιλέματα, με το σκυλάκι να παίζει, το ερωτευμένο ζευγάρι. Βλέπεις μία ιδανική εικόνα δηλαδή. Αυτή η έκθεση είναι αυτοσαρκαζόμενη κατά κάποιον τρόπο».
Περηφάνια και προκατάληψη
«Πολύ συχνά, η αρχιτεκτονική θεωρείται ως μία τέχνη που έχει μία γεωμετρία, είναι οργανωμένη, δυνατή, αρρενωπή. Στην πραγματικότητα ωστόσο, είναι μία σειρά συμβιβασμών. Συμβιβάζεσαι με το κόστος των υλικών, με τη νομοθεσία του κάθε μέρους, με το προσωπικό γούστο του κάθε πελάτη. Άρα όλος αυτός ο δυναμισμός που λέγαμε πριν δεν είναι ένα κλισέ αφού η αρχιτεκτονική εν τέλει ως τέχνη, είναι αδύναμη. Η κατά κάποιον τρόπο κεντρική ιδέα της έκθεσης εξετάζει την παράδοξη σχέση που έχω με την αρχιτεκτονική».
«Η Documenta ήταν μία πολύ αμφιλεγόμενη οργάνωση. Μέρος και του κόσμου και του τύπου τάχθηκε ενάντια στην έκθεση και αυτό για εμένα ήταν απογοητευτικό. Θεωρώ ότι ήταν μία φανταστική ευκαιρία για την Αθήνα. Η θεματολογία της Documenta ήταν η ίδια η Αθήνα δεν ήταν ότι απλώς γινόταν εδώ, ήταν σαν να μας έφτιαχναν το πορτρέτο. Μιλάμε για μία έκθεση με πολύ σοβαρό χαρακτήρα, γίνεται κάθε πέντε χρόνια, απέχει από το αμιγώς εμπορικό κομμάτι. Γι αυτό και δεν ήθελαν να συνεργαστούν με οποιαδήποτε γκαλερί εδώ κτλ..Έστρεψε την προσοχή στην Αθήνα. Άλλα Ιδρύματα έρχονται και κάνουν εκθέσεις εδώ, Πανεπιστήμια, φοιτητές καλλιτέχνες έχουν μετακομίσει εδώ».
Η επόμενη πρωτεύουσα σύγχρονης τέχνης, όχι η Αθήνα
«Η Αθήνα έχει κάτι το παράδοξο. Ναι μεν τραβάει την προσοχή του καλλιτεχνικού κόσμου αλλά, είναι εντελώς εκτός της αγοράς της τέχνης. Υπάρχουν ένα σωρό εκθέσεις στην Ελλάδα αλλά αγορά δεν υπάρχει. Αυτό κάνει την Αθήνα κάπως ιδιαίτερη».
Ένα υστερόγραφο
«Πάντοτε είμαι σε μία αντιπαράθεση ανάμεσα στα δύο. Σε αυτή την έκθεση κυριαρχεί το κίτρινο χρώμα που ουσιαστικά είναι το χρώμα που βάζουν κάθε φορά που γίνεται μία κατασκευή, είναι το χρώμα της προσοχής. Παράλληλα, στην ψυχολογία είναι το χρώμα της χαράς αλλά και της ασθένειας, σου λένε ‘είσαι άρρωστος και είσαι έτσι κίτρινος;’».
