Συνέντευξη με τον συγγραφέα Μάρκο Λάμπρου Καστρινό με αφορμή το βιβλίο του «Μαλάκας Complete!» (εκδ. F1 Communications)
Εδώ δεν σηκώνει ούτε παράνομες διεκδικήσεις ούτε αμφισβήτηση περί του copyright, ασχέτως αν σύμφωνα με τη φιλιππινέζικη παράδοση ο Malakas είναι ο πρώτος άνθρωπος που δημιούργησε ο Θεός, ισότιμος δηλαδή του καθ’ ημάς. Η ετυμολογία του «μαλάκας» έχει αναφορά στα ρήματα της αρχαίας «μαλακιάω» και «μαλακίζομαι» και στον Περικλέους Επιτάφιο του Θουκιδίδη η λέξη σημαίνει μαλθακότητα. Γι’ αυτό και το βιβλίο του Μάρκου Λάμπρου Καστρινού είναι ένα πολύτιμο εγχειρίδιο όπου το λήμμα, οι ιδιότητες, οι διαβαθμισμένοι και αναγνωρισμένοι τύποι, τα επιρρήματα, οι χαιρετισμοί, τα γένη, τα είδη, οι εκφράσεις της καθομιλουμένης και οι χωροχρονικές διαστάσεις της πιο διάσημης ελληνικής λέξης αναλύονται και καταγράφονται διεξοδικά και με πληρότητα οξφορδιανού λεξικού.
Επιτέλους ένα βιβλίο που, αν γράψω «μα τι μαλακία είναι αυτή», δεν κινδυνεύω να προπηλακιστώ από τον συγγραφέα. Πολύ μου άρεσε το βιβλίο σας, θα ήθελα να μαλακιστούμε λίγο υπό μορφή μιας συνέντευξης. Ποιος ήταν ο στόχος σας, τι μαλακίες θέλατε να γράψετε εξαρχής; Αισθάνεστε πως πιάσατε τον στόχο;
«Μαλάκα μου, τι ερώτηση είναι αυτή;», μπορώ να σας γράψω, δίνοντας τον τόνο της συνέντευξης και αφήνοντας το ένστικτό σας να διακρίνει την ανύπαρκτη γραπτή προσωδία. Εξεπλάγην ευχάριστα; Δυσάρεστα; Εντυπωσιάστηκα; Τσαντίστηκα; Αν βοηθάει, χαμογελάω τώρα που γράφω, αλλά και πάλι δεν ξέρετε αν είναι με καλή διάθεση, ή χαιρέκακα. Τέλος πάντων, ο στόχος του βιβλίου ήταν πρωτίστως να καλύψει ένα κενό στη λεξικογραφία. Βλέπετε, τα λήμματα που έχουν καταγραφεί στο «Μαλάκας complete» απουσιάζουν κατά το μάλλον από τα σύγχρονα λεξικά μας και βεβαίως οι ερμηνείες τους. Παράλληλα θέλησα να προσφέρω ένα εγχειρίδιο κοινωνιολογικής ανάλυσης και προβληματισμού στον αναγνώστη που διψά για μάθηση. Πώς, π.χ., θα διακρίνει κάποιος τις -λεπτής απόχρωσης- ταξικές διαφορές ανάμεσα στον «αρχοντομαλάκα» και τον «λεβεντομαλάκα;» Χρειάζεται να δείξει κατανόηση για τον «ψιλομαλάκα» ή αυτό θα τον οδηγήσει να γίνει «χοντρομαλάκας»; Ο «μαλάκας της παρέας» είναι κάποιος άλλος ή πρέπει να κοιτάξει τον καθρέφτη; Βεβαίως, μιας και αυτή η συνέντευξη -παρά τις συνθήκες ανωνυμίας- είναι de profundis, θα σας πω πως επιθυμώ εντόνως να συμβάλω στη χαρίεσσα διάθεση των αναγνωστών. Κι όποτε τους βλέπω μετά το πρώτο ξεφύλλισμα των σελίδων να μου επιστρέφουν ένα πλατύ χαμόγελο και κάτι παραπάνω, αισθάνομαι ότι κι αυτός ο στόχος επιτυγχάνεται.
Το βιβλίο σας έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά ανάλογων πονημάτων που καταγράφουν φάσεις, τάσεις και εντάσεις της ελληνικής και της παγκόσμιας μαλακίας: από το «Η δυστυχία του να είσαι μαλάκας» του Λεωνίδα Χρηστάκη (εκδόσεις Κάκτος) ως και το πρόσφατο «Η Ψυχολογία του Μ@λ@κ@» του Ζαν Φρανσουά Μαρμόν (εκδόσεις Παπαδόπουλος). Τι καινούργιο έχει να μας πει το δικό σας;
Η ύλη του βιβλίου υπερκαλύπτει κάθε άλλο πόνημα. Τι «complete» (έστω και στιγμιαίο) θα ήταν; Θα γίνω πιο συγκεκριμένος. Αρχικά το βιβλίο εξαντλεί όλη την έκταση των συναισθημάτων του… υποκείμενου στη γλωσσολογική μας έρευνα. Όχι μόνον «η δυστυχία» του να είσαι μαλάκας» αλλά (και με έμφαση!) η ευτυχία του! Βλέπετε, για πολλούς το να είσαι, να νιώθεις και να συμπεριφέρεσαι σαν μαλάκας (δεν μπαίνω στη συζήτηση με το σαν και το ως) είναι ένα συνεχές φλερτ με την ευτυχία. Η δυστυχία, ή/και η ατυχία, αφορούν όσους συγχρωτίζονται μαζί του. Όσον αφορά στην «ψυχολογία του μαλάκα», νομίζω ότι οι ειδικοί της ανθρώπινης συμπεριφοράς, φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι κ.ά., μάλλον θα τα έχουνε βρει μπαστούνια. Και μόνο ότι ο συγκεκριμένος τίτλος αφορά όχι ένα συνεκτικό έργο ενός συγγραφέα, αλλά συρραφή άρθρων ειδικών που προσπαθούν – φευ – να ορίσουν την έννοια της μαλακίας, αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του εγχειρήματος και τελικά την αποτυχία του. Όχι ότι ο μαλάκας είναι αόριστος (ούτε παρατατικός είναι), απλώς μπορεί να είναι φτωχο-, αρχι-, χαζο-, κρυφο-, καρά-, υπερ- και επιπλέον κλασικός, τραγικός, γνωστός, μεγάλος, κόντρα, και για να μη συνεχίσω με τις εκφράσεις (μην τα αποκαλύψουμε και όλα) αντιλαμβάνεστε τη συνθετότητα του project. Το καινούργιο λοιπόν είναι ακριβώς αυτή η αρμονική συνύπαρξη όλων (;) των τύπων. Ο τελείως, ο εντελώς, ο «Μαλάκας complete» εκδόθηκε!
Με το χέρι στην καρδιά: μετά από τόση έρευνα, μπορείτε να διακρίνετε με βεβαιότητα και από την πρώτη στιγμή έναν μαλάκα ανεξαρτήτως εντάσεων (ψιλομαλάκας - χοντρομαλάκας); Ή σας παίρνει κι εσάς αρκετό καιρό μέχρι να τον ανακαλύψετε;
Η απάντηση είναι αναφανδόν καταφατική και στα δύο ερωτήματα και αδιαφορώ για το διαζευκτικό. Βλέπετε, αφενός πλέον και μετά από τόση εντρύφηση θεωρώ εαυτόν expert και μπορώ, π.χ., με άνεση να πω σε κάποιον που θα διασταυρωθούμε στον δρόμο οδηγώντας, «γεια σου βρε σελ. 23», χωρίς να κινδυνεύω να με καταχερίσει. (σ.σ. εννοεί τον «μαλάκα με δίπλωμα»). Επίσης σκέφτομαι να ξεκινήσω συμβουλευτικά sessions για όσους έχουν θέματα ταυτότητας και αυτοπροσδιορισμού. Από την άλλη, καθόσον η μαλακία δεν πρόκειται να εξαλειφθεί (εμβόλιο δεν πρόκειται να υπάρξει) και κανείς δεν μπορεί να έχει ανοσία, πάντα θα εμφανίζονται νέες …μεταλλάξεις που θα μας εκπλήσσουν, ενώ και οι «κρυφομαλάκες» κάποια στιγμή εκδηλώνονται. Και μιας που το ’φερε η κουβέντα να σας κάνω και μια δήλωση: Αρνητές εμβολίων υπάρχουν, της μαλακίας ουδείς.
Ας πούμε πως μετά την όντως εξαντλητικά «μαλακισμένη» έρευνα μαζέψατε όλο το υλικό σας. Πώς κινηθήκατε στη συνέχεια ώστε το ανάγνωσμα να διαθέτει δομή και σασπένς;
Ομολογώ ότι το πρωτογενές υλικό με εξέπληξε με τον όγκο του. Οι εκφράσεις του συρμού που όλοι (;) χρησιμοποιούμε εμπλουτίστηκαν και με τη βοήθεια φίλων, και κάνανε τη διαχείριση και την κατανομή των λημμάτων αρκετά δύσκολη. Επίσης να ομολογήσω ότι αυτή η συνύπαρξη με τόσα μαλακισμένα λήμματα φοβήθηκα ότι μπορεί να με επηρέαζε. Έγραφα, κοιμόμουνα και στον ύπνο μου χοροπηδούσε ο «μαλάκας του γραφείου», από την άλλη ο «μαλάκας με περικεφαλαία» τσακωνόταν με τον «μαλάκα με βούλα» και εγώ προσπαθούσα να τους χωρίσω… σε κεφάλαια και ενότητες. Ζορίστηκα. Ο σοφός μας λαός λέει: «Αν κοιμηθείς με στραβό, το πρωί θα αλληθωρίζεις». Φανταστείτε τι παρενέργειες μπορεί να προκύψουν αν πλαγιάσετε με τόσους λεγάμενους. Τελικώς τα κατάφερα να βρω μια δημιουργική δομή την οποία δεν σας αποκαλύπτω για να δώσω τώρα λίγο σασπένς! Το ίδιο το βιβλίο πραγματικά δεν ξέρω αν έχει σασπένς, πείτε μου εσείς μόλις το διαβάσετε ολόκληρο. Αυτό που μπορώ να σας πω με βεβαιότητα είναι ότι γίνεται θρίλερ! Με σχεδόν 200 λήμματα και τις ερμηνείες τους -χώρια το παράρτημα- είναι για να σκιάζεσαι.
Μήπως για την Ελλάδα ο τίτλος «Μαλάκας complete» ηχεί υπερφιλόδοξα υπερφίαλος; Με δεδομένο πως τόσο στα μαθηματικά όπως και στην αστροφυσική το σύμπαν και οι αριθμοί τείνουν προς το άπειρο, κατά πόσο είστε σίγουρος πως αυτή η «πληρότητα» που διατείνεστε πως υπάρχει στο βιβλίο σας -όλα για τους μαλάκες- δεν συγκρούεται με την ελληνική πραγματικότητα, που ως γνωστόν καθημερινά μας εκπλήσσει με τη συνεχή ροή και ατέρμονη εξέλιξη;
Νομίζω ότι έρχεστε δεύτερος, παρότι στο πεδίο των ερωτήσεων προηγείστε δικαιωματικά. Στην εισαγωγή, αλλά και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου υπάρχει σαφής δήλωση προσδιορισμού ευθύνης. Όπως υπονόησα και σε απάντηση σε προηγούμενο ερώτημά σας, η έννοια του complete είναι προσωρινή και όπως κάθε λεξικό που σέβεται τον εαυτό του, θα πρέπει να προσαρμόζεται στα κελεύσματα της ζωντανής γλώσσας που εξελίσσεται προσπαθώντας να προσδιορίσει λεκτικά, όλες τις πιθανές δράσεις που σκαρφίζεται ένας μαλάκας και τους χαρακτηρισμούς που επαγωγικά προκύπτουν για αυτόν. Επιπροσθέτως τα θεωρήματα της μη πληρότητας του Κουρτ Γκέντελ (όχι παίζουμε!) έχουν αποδειχθεί ήδη προπολεμικά (πριν καν ο μαλάκας εμφανιστεί με τη δυναμική των τελευταίων δεκαετιών). Πολύ απλά η πληρότητα είναι μη εφικτή, όπως άλλωστε και ένας κόσμος χωρίς μαλάκες! Σε κάθε περίπτωση θα συμφωνήσω μαζί σας πως ο μαλάκας θα εξελίσσεται αενάως και φυσικά ο εμπλουτισμός της έκδοσης, σύντομα θα καταστεί επιβεβλημένος. Πάντως, αυτό το στοιχείο της παραγωγικότητας του μαλάκα, όπου εμφανίζονται συνεχώς σύνθετες λέξεις και φράσεις με την αφεντιά του, μας δείχνει τη δυναμική του και θα πρέπει να τον σεβαστούμε και να του το αναγνωρίσουμε.
Είστε σίγουρος πως το να υπογράψετε με ψευδώνυμο δεν είναι μεγάλη μαλακία; Το λέω γιατί σε περίπτωση που το βιβλίο σας γίνει μπεστ σέλερ, δεν θα μπορέσετε να απολαύσετε την επιτυχία του με φωτογραφήσεις ή κάλεσμα σε πάνελ. Τα βιβλία μαγειρικής («Φάε έναν μαλάκα») αλλά και τα εγχειρίδια αυτογνωσίας («Ανακάλυψε τον μαλάκα που κρύβεις μέσα σου») φιγουράρουν στις λίστες με τα σούπερ ευπώλητα και οι συγγραφείς τους αποκτούν στήλες στις εφημερίδες ή εκπομπές στην τηλεόραση. Δεν φοβάστε μην τυχόν και πείτε «ωχ, τι μαλακία έκανα»;
Με πιάσατε! Το φοβάμαι. Η ματαιοδοξία είναι στην ανθρώπινη φύση. Πόσο μάλλον σε ένα Μάρκο Λάμπρου Καστρινό που όπως λέει το libro d’ oro, ανήκει σε βασιλική (χωρίς τρούλο) γενιά. Από την άλλη, και η ανασφάλεια είναι επίσης στην ανθρώπινη φύση. Να σας εκμυστηρευτώ λοιπόν ότι φοβόμουν εξίσου πως αν αποκαλυφθεί η ταυτότητά μου, μπορεί να έχω μια πολύ χλιαρή υποδοχή του τύπου, «α, αυτός;» (για να μη σκεφτώ ότι μπορεί να πουν και τίποτε χειρότερο, αντλώντας από την ύλη του βιβλίου). Αμφιταλαντευόμενος λοιπόν ανάμεσα στις δύο επιλογές, είπα να προτιμήσω την προοπτική του μύθου που προσφέρει η ανωνυμία και αναμένω από τους αναγνώστες να το επιβεβαιώσουν σε όλα τα φυσικά και ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία. Και για αυτό σας ευχαριστώ που μου δίνετε αυτή την ευκαιρία της συνομιλίας, έστω και αν κάθομαι με την πλάτη και σε ημίφως. (Πιάστηκα και στραβώθηκα ο μαλάκας).
13°
