Ωδή στο απάνθρωπο

«Γίνεσαι υπερβολική» θα είναι η πρώτη σας σκέψη. «Το εύχομαι» θα σας απαντήσω. Πηγαίντε όμως σε οποιαδήποτε αντιπροσωπεία αυτοκινήτων σήμερα και μπείτε στα καινούργια οχήματα. Χωρίς το χαρακτηριστικό ορόσημο της κάθε εταιρίας που στολίζει το τιμόνι, θα σας είναι μάλλον αδύνατο να ξεχωρίσετε αυτοκίνητα ίδιας κατηγορίας. Αυτό ενδέχεται να είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι πλέον υπάρχουν σχεδόν εξ ολοκλήρου όμιλοι και όχι μεμονομένες μάρκες. Ότι εάν κάτι αποδειχθεί εμπορικά επιτυχημένο, εδραιώνεται και εντάσσεται χωρίς δεύτερη σκέψη σε όλα τα ακόλουθα προϊόντα. Έτσι δουλεύουν οι βιομηχανίες.

Εδώ όμως έρχεται μια ερώτηση να μας χτυπήσει απαλά στον ώμο και να μας θυμίσει «τι είναι το αυτοκίνητο...»; Οι απαντήσεις ποικίλλουν σε σημείο σύγχυσης και αποσυντονισμού. Αυτό ακριβώς το αχανές εύρος όμως είναι που δίνει χώρο στους decision makers της βιομηχανίας να μετατρέψουν μία (για πολλούς αλλά σίγουρα όχι για όλους) ευχαρίστηση σε διεκπεραιωτικό αντικείμενο, του οποίου πλέον η αγορά, ειδικά στις μικρές, πιο οικονομικές κατηγορίες, δεν είναι πια επιλογή ή αντιπροσώπευση κάποιων προσωπικών χαρακτηριστικών, αλλά μια ακόμα απόδειξη που θα μπει στη φορολογική μας δήλωση.

Η πλήρης αυτοματοποίηση (που φαίνεται να είναι η υπέρτατη επιθυμία των κατασκευαστών) σε συνδυασμό και συνεργασία με την τεχνητή νοημοσύνη που σιγά-σιγά αποφασίζει για εμάς μέσα στο αυτοκίνητο, φαντάζει αρχικά ως μια μακρινή και δυστοπική κατάληξη.

Το 2002 βγήκε μια εκπληκτική ταινία ονόματι «Equilibrium» της οποίας το θέμα φαίνεται να είναι το ίδιο μακρινό και υπερβολικό. Στα συντρίμμια ενός σχεδόν ολοκληρωτικά καταστροφικού 3ου Παγκοσμίου Πολέμου, αυτοί στα υψηλότερα στρώματα εξουσίας συμπέραναν ότι η πηγή του κακού, κυριολεκτικά, και αυτό που εντέλει θα αφανίσει το ανθρώπινο είδος είναι το συναίσθημα. Έτσι λοιπόν προβαίνουν σε δύο καταλυτικές ενέργειες: να καταστρέψουν οτιδήποτε προκαλεί πάθος ή συγκίνηση οποιασδήποτε μορφής (έργα τέχνης, αρώματα κ.τ.λ.) και να παράξουν μια ουσία την οποία οι άνθρωποι καλούνται βάσει νόμου να εισάγουν στον οργανισμό τους σε ημερήσια βάση, η οποία εξαλείφει κάθε ίχνος συναισθήματος.

Το μαντέψατε ή όχι ακόμα; Οι στην εξουσία άρχοντες δεν «εμβολιάζονται», παρά είναι εκ φύσεως απάνθρωποι.

Ο Elon Musk ξεκίνησε πριν τρία χρόνια να προειδοποιεί για τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης, χρησιμοποιώντας τη φράση «we are summoning the demon» (καλούμε τον δαίμονα) και πιστεύοντας πως μπορεί ενδεχομένως να γίνει μια υπαρξιακή απειλή. Ηχεί στην προαναφερθείσα ταινία μια πρόταση της οποίας το νόημα είναι ότι χωρίς τα συναισθήματα η αναπνοή μας είναι απλά ένα ρολόι που χτυπάει.

Όχι, δεν είμαι οπισθοδρομική, εάν αυτό αναρωτιέστε ενώ κουνάτε το κεφάλι σας διαβάζοντας τα λόγια μου. Αγαπώ το smart phone μου και δεν επιθυμώ να γυρίσω τον χρόνο πίσω. Είμαι αρκετά τυχερή να ανήκω στη γενιά που είδε και βίωσε από πρώτο χέρι όλες τις τεχνολογικές εξελίξεις, όπως αυτές ξεδιπλώνονταν αργά και προσφέρονταν με το σταγονόμετρο σε εμάς τους κοινούς θνητούς. Γνωρίζω επίσης ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν φέρει απαραίτητα το post-apocalyptic look του Matrix, ούτε την ήρεμη δύναμη του I, Robot. Χρησιμοποιείται όμως σε καθημερινή βάση με φαινομενικά μηδαμινή ισχύ σε εφαρμογές όπως το Facebook (πώς νομίζετε ότι επιτυγχάνεται το face recognition για να κάνετε τα tag σας;).

Στο αυτοκίνητο όμως; Στο αυτοκίνητο παίρνει τα χαλινάρια από τα χέρια μας, αφαιρώντας μας όχι μόνο την «ελευθερία» κίνησης αλλά και απόλαυσης. Αναρωτιέμαι πόσα vintage αυτοκίνητα κρύβουν τα γκαράζ όλων αυτών που υπέγραψαν για να εισάγουν τον «δαίμονα» πίσω απ’ το τιμόνι μας. «Είσαι drama queen» θα σπεύσετε να μου πείτε, στην οποία κατηγορία θα κάνω comeback με την ίδια απάντηση: «το εύχομαι».

Εδώ θα πρέπει όμως να επανέλθουμε στην ερώτηση του τι είναι το αυτοκίνητο πέρα από ένα 4-τροχο μηχανοκίνητο όχημα που μας πάει από το σημείο Α στο σημείο Β. Γιατί υπάρχουν ακόμα ράλι; Γιατί το 1994 απαγορεύτηκαν τα ηλεκτρονικά βοηθήματα στη Formula 1;

Γιατί ο οδηγός θα είναι πάντα πάνω από το όχημα.

Γιατί εκατομμύρια άνθρωποι χαζεύουν τον ηδονικό χορό του Ken Block στην άσφαλτο με το στόμα ανοιχτό; Γιατί άλλοι τόσοι ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο να λουστούν τη λάσπη και το χώμα στα ράλι περιμένοντας πρώτα τον ήχο και μετά την εικόνα, κρατώντας την ανάσα τους κάθε φορά που προσεγγίζει ένα τέτοιο τέρας εφεύρεσης, εξέλιξης και τεχνολογίας;

Γιατί ο άνθρωπος είναι αυτός που το έφτιαξε. Αυτός είναι που το οδηγεί. Αυτός που θα πρέπει εντέλει να το απολαμβάνει.