Η Δανάη Σπηλιώτη μιλάει στην ATHENS VOICE για το θέατρο και το επαγγελματικό της όραμα με αφορμή την παράσταση «Το τάβλι» που σκηνοθετεί.
Το διάσημο έργο του Δημήτρη Κεχαΐδη «Το Τάβλι», μετά την περιοδεία του με την Πειραματική Σκηνή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου στα καφενεία της περιοχής, έρχεται από τις 14 Οκτωβρίου για πρώτη φορά στην Αθήνα, στο καφενείο «ο Εξαρχειώτης» για λίγες μόνο παραστάσεις.
Δανάη Σπηλιώτη
Η σκηνοθέτρια Δανάη Σπηλιώτη μιλάει στην ATHENS VOICE για το θέατρο, το μεγάλο στοίχημα κάθε φορά που σκηνοθετεί μια παράσταση, για τις θεατρικές της επιρροές, την παράσταση και φυσικά για το δικό της επαγγελματικό όραμα.
Στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, το θέατρο μπορεί ακόμα να κρατήσει τους θεατές του;
Βλέπω συχνά σε παραστάσεις θεατές να ανοίγουν το facebook και να τσεκάρουν messenger στη διάρκεια της παράστασης, μέσα στο σκοτάδι. Επειδή μου αρέσει να κρυφοκοιτάζω, έχω παρατηρήσει ότι δεν κάνουν τίποτα σπουδαίο. Απλώς τσεκάρουν και έπειτα το ξανακλείνουν. Μετά από λίγο πάλι από την αρχή. Από βαρεμάρα, συνήθεια, ή αμηχανία. Εδώ για καφέ κάθονται οι άνθρωποι και είναι ο καθένας στο κινητό του. Το να αμφιβάλλουμε όμως για τη δύναμη του θεάτρου είναι σαν να αμφιβάλλουμε για τη δύναμη μιας συζήτησης, τη δύναμη της ανθρώπινης επαφής, τη δύναμη του έρωτα, τη δύναμη του ανθρώπινου. Το θέατρο θα είναι πάντα εδώ για όποιον πιστό προσέλθει. Το αληθινό θέατρο θα πεθάνει μαζί με τον άνθρωπο. Είναι αρχαίο όσο και ο άνθρωπος, όσο και η ανάγκη του να φαντάζεται πράγματα που δεν είναι εκεί, να αναπαριστά, να πιστεύει σε μαγικά και όνειρα.
Ποιες είναι οι θεατρικές επιρροές σας;
Γνώρισα το θέατρο σε μεγάλη ηλικία. Έχω πολλά αναγνώσματα λόγω των σπουδών μου. Είδα πολύ καλό και κακό θέατρο στην Αθήνα και στο Βερολίνο. Ξεκίνησα εξερευνώντας το θέατρο του Μπρεχτ, με μάγεψε η αχλή του αμερικάνικου θεάτρου, βυθίστηκα στον Μπέκετ και λάτρεψα τον Τσέχοφ. Έχω δει πολύ κινηματογράφο, λατρεύω τη λογοτεχνία, βλέπω έντονα όνειρα, μ' αρέσει να γράφω και να χαζεύω τους ανθρώπους. Όλα αυτά θεωρώ ότι είναι το υλικό με το οποίο πλησιάζω τη θεατρική διαδικασία.
Ποιο είναι το μεγάλο στοίχημα κάθε φορά που σκηνοθετείτε μια παράσταση;
Να βρω το σημείο που με ενώνει δυνατά με το κείμενο. Τον δεσμό μου που με πονά και με θυμώνει. Και μόλις τον βρω, να τον κρατήσω δυνατά, να ελέγξω αν στέκει το κείμενο με αυτό το κέντρο, να το απλώσω έπειτα στην αισθητική. Φυσικά, να το επικοινωνήσω στους ηθοποιούς ειλικρινά, να βεβαιωθώ ότι είμαστε όλοι στο ίδιο καράβι και έπειτα να κρατήσω τον ηθοποιό ζωντανό σώμα και συνδημιουργό σε όλη τη διάρκεια των προβών και −πράγμα πιο δύσκολο− στην παράσταση.
Γιατί αποφασίσατε να σκηνοθετήσετε «Το Τάβλι»;
Η παράσταση αυτή ετοιμάστηκε για να παιχτεί στα καφενεία του Αγρινίου ενταγμένη στην Πειραματική Σκηνή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Αγρινίου, όπου και παίχτηκε τον Μάρτιο του 2019. Με ιντρίγκαρε πολύ η ιδέα να παίξουμε μέσα σε καφενεία, εκεί που όλα είναι αληθινά, που δεν ισχύουν οι συνήθειες και οι συμβάσεις του θεάτρου. Εκεί που ο θεατής δεν ακολουθεί κανόνες. Ή τον κερδίζεις ή τον χάνεις. Δεν θα σου κάνει τη χάρη. Και η αντίδρασή του μπορεί να είναι η οποιαδήποτε. Με ιντρίγκαρε αυτή η επικινδυνότητα. Μετά αποφάσισα να βρω τον δεσμό μου με το έργο και να κάνω όσο καλύτερη παράσταση μπορούσα, για να παιχτεί στα καφενεία. Χωρίς εκπτώσεις και χωρίς ελαφρυντικά. Όταν μπήκα στη θάλασσα του έργου, ταράχτηκα βαθιά από το μέγεθος του κειμένου. Με συγκίνησαν βαθιά οι χαρακτήρες, η γελοία και τραγική τους υπόσταση. Και έπειτα ήταν και η αισθητική-υποκριτική γραμμή που αποφασίσαμε να ακολουθήσουμε, που εμένα με ενδιέφερε πολύ καλλιτεχνικά να την εξερευνήσω.
Το «Τάβλι» είναι ένα έργο διαχρονικό; Θα ταυτιστεί ο θεατής με τους χαρακτήρες του;
Πολλοί θεατές μάς έλεγαν ότι τους ξέρουν αυτούς τους τύπους. Μας έλεγαν και ονόματα. Ίσως πρέπει να περάσει πολύς καιρός για να αλλάξει ο άνθρωπος. Από το '70 έως σήμερα έχουν αλλάξει πάρα πολλά στη χώρα μας, μα είναι εντυπωσιακό ότι οι συμπεριφορές, οι ελπίδες, τα όνειρα, τα στερεότυπα, οι παθογένειες δεν έχουν αλλάξει ιδιαίτερα, ή δεν έχουν αλλάξει αρκετά. Θα ταυτιστεί λοιπόν ο θεατής, θα τους αναγνωρίσει τους ήρωες, θα τους νιώσει, θα γελάσει μαζί τους και θα πικραθεί.
Ποιες δυσκολίες κρύβει μια κωμωδία που στηρίζεται αποκλειστικά σε δύο ήρωες;
Η αλήθεια είναι ότι αυτές οι πρόβες, από τη στιγμή που βρήκα τι με ενδιαφέρει και πώς θα κινηθώ, κύλησαν σα νεράκι. Απόλαυσα επικίνδυνα τις πρόβες και βέβαια είχα μια εξαιρετική συνεννόηση με τους ηθοποιούς. Η κωμωδία έχει τους κανόνες της και τους είχα κατά νου, μα δεν αντιμετώπισα το κείμενο ως κωμωδία. Και νομίζω έκανα καλά, γιατί έτσι πλούτισε σε ποιότητες. Αυτό που εμένα με ενδιαφέρει, είναι να βρίσκω με τι αφορμές και υπό ποιες σωματικές συνθήκες λέγεται η γραμμένη ατάκα. Δεν λέγεται επειδή είναι γραμμένη. Θέλω να βρω το σώμα της και τη στιγμή της. Τραβήξαμε έναν δρόμο για αυτό το έργο αναπάντεχο. Μα ήμασταν όλοι σύμφωνοι.
Τελικά, ο Έλληνας ενδιαφέρεται κυρίως να «πιάσει την καλή» με όποιο τρόπο;
Αν δεν προσποιούμαστε τους αυτάρκεις και ευτυχισμένους, τους ατσαλάκωτους και πεντακάθαρους, πρέπει να παραδεχτούμε όλοι μας το βαθύ μας έλλειμμα. Και δεν μιλώ μόνο κοινωνικά, μιλώ για τον κάθε έναν προσωπικά. Αυτή είναι η πληγή που μας ενώνει. Ναι, όλοι μας ψάχνουμε ένα πλάνο, ένα σχέδιο που θα μας σώσει, θα μας ξεχωρίσει, θα μας κάνει άξιους να αγαπηθούμε. Αν ήμασταν αυτάρκεις, ισχυροί, καθαροί και πλήρεις, αν όλα ήταν άσπρο και μαύρο, σωστό και λάθος, αν όλα ήταν ασφαλή και τέλεια, δεν θα υπήρχε θέατρο, δεν θα υπήρχε τέχνη. Η τέχνη προϋποθέτει την παραδοχή της ατέλειας, του λάθους, της βρωμιάς μέσα μας, του ελλείμματος. Γι' αυτό και είναι ανθρώπινη. Γιατί έτσι είναι ο άνθρωπος, είναι όλα όσα φοβόμαστε.
Ποιο είναι το δικό σας όραμα επαγγελματικά;
Εγώ θέλω να συνεχίσω να κάνω θέατρο που να με εμπνέει, κόντρα στις μόδες και τις συγκρίσεις. Έχω πάρει μια πολύ συνειδητή απόφαση, ότι θα δουλεύω όσο πιο αυθεντικά μπορώ, με θέματα και έργα που με πηγαίνουν σε περιοχές προσωπικές, μέρη που έχω ονειρευτεί. Θέλω να ενθουσιάζομαι. Θέλω να συνεργάζομαι με ανθρώπους που εκτιμώ και που είναι έτοιμοι να γίνουν αυθεντικοί και καλλιτεχνικά απρόβλεπτοι. Θέλω να εξερευνήσω τη γραφή και τη σκηνοθεσία με μόνο κίνητρο τη δημιουργία και την ανάταση της έμπνευσης. Κάνω θέατρο για τη συγκίνηση. Έχω αποδεσμεύσει μέσα μου τη δημιουργία από την επιβίωση. Κάνω θέατρο για την τέχνη και για την ψυχή μου. Για την επιβίωση κάνω (και) άλλες δουλειές.
17°
Δανάη Σπηλιώτη
