Μαίρη Φιξ: Η Μύκονος των αναμνήσεων και των αντιθέσεων

Η Μύκονος είναι σημαντική για μένα, σημείο αναφοράς για πολλούς λόγους. Εκεί πήγα πρώτη φορά μικρή, με τον πατέρα μου και τον αδελφό μου, με το ιστιοπλοϊκό μας. Ο πατέρας, δεινός, τολμηρός ιστιοπλόος και προχωρημένος για την εποχή του, δεν καταλάβαινε από απαγορευτικά και τέτοιου είδους λεπτομέρειες. Οι Κυκλάδες ήταν ο φυσικός του χώρος, παντός καιρού. Έτσι, νιώσαμε από νωρίς τα πολλά μποφόρ, τους δυνατούς ανέμους και τα τεράστια κύματα.

Τις περισσότερες φορές, λοιπόν, καταλήγαμε στη Μύκονο. Πανέμορφη, κάτασπρη, με καταπληκτική αρχιτεκτονική, με τη Χώρα-λιμάνι να σε καλωσορίζει καθώς φτάνεις. Με τις απέραντες παραλίες, τους άγριους βράχους, τα αμέτρητα εκκλησάκια της (ένα για κάθε μέρα του χρόνου, λένε οι ντόπιοι), τις ξερολιθιές, τις μυρωδιές, τις συκιές και τις καππαριές της, που συναντάς σκαρφαλωμένες στα βράχια.

Στα νεανικά μου χρόνια πήγαινα κάθε καλοκαίρι με την παρέα μου. Τότε υπήρχε μόνο το περίφημο ξενοδοχείο Λητώ και κάτι ενοικιαζόμενα δωμάτια όπου έκανες ντους με το λάστιχο στην αυλή. Ήμασταν όμως ακόμα ανέμελοι, ξέγνοιαστοι και πολύ cool. Χορεύαμε στο Pierro’s, στο Remezzo, στις Μούσες.

Όταν συνάντησα τον Κάρολο, τον σύζυγό μου, το σπίτι που είχε στον Άγιο Σώστη έγινε ο παράδεισός μου. Ο Κάρολος ήταν από τους πρώτους Αθηναίους που επισκέφτηκαν το νησί τη δεκαετία του ’70, το ερωτεύτηκε και αγόρασε το πρώτο του σπίτι στην άγρια, δύσβατη βορινή μεριά του νησιού. Εκεί μεγάλωσε ο γιος μας, ο Αντώνης, κι έσβησε το κεράκι των πρώτων γενεθλίων του.

Τις περισσότερες νύχτες ξαπλώναμε σε μεγάλες μαξιλάρες στην αυλή και κοιτάζαμε τα αστέρια. Διάβασα τα περισσότερα βιβλία μου εκεί, στον Άγιο Σώστη, βράδυ, υπό το φως των κεριών και με υπόκρουση τον παφλασμό των κυμάτων που έσκαγαν στα βράχια. Πώς να ξεχάσω τις ατέλειωτες συζητήσεις με τον Ντίκο Βυζάντιο, τη Μαριλένα Λιακοπούλου (της Αίθουσας Τέχνης Αθηνών), την Ειρήνη Παππά, τη Μισέλ Κλοντέλ, τη Βαλέρια Γκολίνο, τον Galliano κ.ά.

Ωραίοι άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο, που μας επισκέπτονταν και γοητεύονταν από τον τρόπο ζωής που είχαμε επιλέξει. Κάθε μέρα μια γιορτή. Ξυπόλυτοι με τα sarong μας –να ’ναι καλά ο Λουκάς μας (El Pareo)–, τα ψάθινα καπέλα και τις εσπαντρίγες (Bohemian sic forever). Θυμάμαι ακόμα τις Μυκονιάτισσες με τους κήπους τους, τα φρέσκα αυγά, τις πίτες, τα γεμιστά και τον ελληνικό καφέ στις φιλόξενες βεράντες τους με τα γαρίφαλα. Μοσχομύριζε ο τόπος.

Κάθε φορά που βρίσκομαι στο νησί ακολουθώ πάντα ένα στάνταρ δρομολόγιο, με μικρές αποκλίσεις: Θα κολυμπήσω στα κρυστάλλινα νερά του Άγιου Σώστη, εκεί που η βουτιά για μένα είναι «βάπτισμα». Θα ανηφορίσω στο ταβερνάκι του Βασίλη και της Κίκης – παλιότερα, τώρα του Βασίλη σκέτο. Ουρές στα σκαλάκια, αλλά με λίγο λευκό κρασί, που προσφέρει γενναιόδωρα ο Billy, όλα γίνονται θαυμάσια. Εναλλακτικά θα κολυμπήσω στον Πάνορμο, την παραλία κάτω απ’ το σπίτι μου (το σπίτι που έφτιαξε ο ταλαντούχος Νικηφόρος Φωκάς και ήταν το πρώτο στην κορυφή του λόφου). Μια παραλία απέραντη, εξωτική, με το κελάκι (σήμα κατατεθέν) στην άκρη.

Για ωραίο φαγητό, αυθεντική φιλοξενία και διακριτικότητα, θ’ ανηφορίσω στο Πέλαο (Pelao), του φίλου μας Δημήτρη. Θα κολυμπήσω σίγουρα στον Φωκό και στη Μυρσίνη. Θα σταματήσω στην ταβέρνα του Χρόνη και της Κέιτ, για επίσης νόστιμο φαγητό. Όπως και στο Alemagou στην άκρη της Φτελιάς, με cool ατμόσφαιρα και φοβερές μουσικές. Στην Άνω Μερά θα πάω στο Appaloosa, το σούπερ vegetarian Μεξικάνικο με την πολύχρωμη, ethnic αισθητική.

Νησί χωρίς θερινό σινεμά δεν γίνεται, και στη Μύκονο το όνομά του είναι Μαντώ. Θα πάω για το έργο, αλλά περισσότερο για να βρεθώ στην ολόδροση αυλή του καταπράσινου κήπου του Μελετόπουλου, γεμάτου φοίνικες, πεύκα και κότες. Θα πιω το ποτό μου και θα χαλαρώσω με ρετρό διάθεση. Ξεχωριστή στιγμή.

Στη Χρύσα μου την πολύτιμη θα με πάνε πάντα τα βήματά μου. Στην ανοιχτή αγκαλιά της, στον όμορφο κήπο της με τα λουλούδια και τα λαχανικά. Δεν υπάρχει περίπτωση να φύγεις χωρίς ένα τεράστιο καλάθι με όλων των ειδών τα ζαρζαβατικά, λαχταριστά και φρέσκα. Με το γέλιο της, το κέφι της, τη δύναμη για ζωή, θα περάσεις και θα μείνεις για μερικές όμορφες ώρες. Φεύγοντας από την παραλία του Αγίου Σώστη, θα σταματήσεις στο κελάκι της στο εκκλησάκι, όπου θα έχει στρώσει το τραπέζι και θα σε περιμένει για να σε φιλέψει με ό,τι καλύτερο. Μας φροντίζει πάντα όλους και μεγάλωσε τα παιδιά μας μαθαίνοντάς τα τι θα πει αχινός. Εάν έχεις την τύχη να είσαι φίλος θα σου πει πολλές ιστορίες κάτω από το αλμυρίκι, μέχρι να δροσίσει. Χαρακτηριστική μορφή. Η Χρύσα του Φιλιππή, το εστιατόριο, έχει δεχτεί όλους τους επισήμους της εποχής και όχι μόνο, για μεγάλες βραδιές. Τι να πούμε για το πανηγύρι κάθε Σεπτέμβριο…

Μοναδικό ηλιοβασίλεμα θα ζήσεις στο 180° Sunset Bar, του φίλου Αναστάση. Με θέα το λιμάνι, τη Χώρα και τη Δήλο. Το καταφύγιο όλων των ερωτευμένων, με μουσικές και κοκτέιλ θεϊκά. Μια old time στάση παραμένει το Katrin, ένα κομψό εστιατόριο, με φίνα ελληνική-γαλλική κουζίνα, σούπερ σέρβις, σούπερ high-end κόσμο. International crowd, εκλεπτυσμένο περιβάλλον και αγαπημένο σημείο συνάντησης, χειμώνα καλοκαίρι. Υπάρχει εδώ και δεκαετίες, τώρα το δουλεύουν τα εγγόνια της.

Απαραίτητη στάση στη Μύκονο είναι και το Minas designs – για μένα ώστε να επισκεφτώ την οικογένειά μου, για σένα ώστε να γνωρίσεις τον κόσμο ενός αληθινού καλλιτέχνη. Θα το καταλάβεις με το που θ’ ανέβεις τα δυο σκαλάκια και θα χωθείς στο φανταστικό μαγαζί του. Σχεδίασε κοσμήματα, έπιπλα, αντικείμενα που ξεχώρισαν αμέσως για τις λιτές και απέριττες γραμμές τους. Για εμάς, πέρα από εμβληματικός καλλιτέχνης, υπήρξε καρδιακός φίλος και κουμπάρος. Στο σπίτι τους, αληθινό έργο τέχνης, έπαιξε κιθάρα ο Κιθ Ρίτσαρντς στον δίχρονο τότε γιο μου. Ο Minas υπήρξε μια ξεχωριστή προσωπικότητα για το μωσαϊκό της Μυκόνου, καθώς έφτιαξε το περίφημο Astra Bar. Τον θυμάμαι σαν σήμερα να δείχνει τον ουρανό με τ’ αστέρια στον Κάρολο, καθώς τον κατασκεύαζε.

Μια δεύτερη στάση επιβάλλεται να κάνεις στο μαγαζί της Θέμιδας. Για πάρα πολλά χρόνια είχαμε γείτονα τον αγαπημένο μας Κώστα Ζουγανέλη, τον πατέρα της, και ζούσαμε μαζί. Μας άφησε πρόσφατα για το μεγάλο ταξίδι, παίρνοντας μαζί του το πιο όμορφο κομμάτι της ζωής μας. Η Θέμις, όταν ήταν μικρή, έπεφτε στη θάλασσα από τα βράχια και κολυμπούσε, με λυτά τα χρυσά μαλλιά της, κι εγώ από δίπλα είχα τον νου μου… Τώρα σχεδιάζει συλλογές με πολυτελή υφάσματα, φίνα και κομψά, καθώς και είδη σπιτιού με γεωμετρικά σχέδια. Όλα Made in Greece! Αξίζει μια στάση στο καινούργιο της flagshop Themis Z, δίπλα στο Katrin. Καμιά φορά σκέφτομαι ότι ο Κώστας Ζουγανέλης ήταν η Μύκονος.

Και μετά ποιος; Και μετά ήρθαν οι βάρβαροι… Κάτι καημένοι που ήθελαν σώνει και καλά τον βράχο στην κορυφή του βουνού στην μπανιέρα τους! Κι έτσι καταστράφηκε η φυσική οριοθέτηση του νησιού. Το τεράστιο έγκλημα με τα κρουαζιερόπλοια, τα εκατομμύρια «εξωγήινων», που δεν ξέρουν πού βρίσκονται και πού πάνε. Ναι, η Μύκονος έχει αλλάξει. Έχει αλλάξει, όπως τα περισσότερα μέρη στον κόσμο. Είναι όμως σε μια μεταβατική φάση, κι αυτό είναι καλό. Πολλά από τα κακώς κείμενα μπορούν να διορθωθούν με λίγη θέληση και αγάπη για το νησί. Εντάξει, ο Φιξ δεν θα ξαναπερπατήσει στα Ματογιάννια ξυπόλυτος με την παρέα του. Πιστεύω όμως πως και οι ίδιοι οι Μυκονιάτες, που δεν σεβάστηκαν τον τόπο τους, το ωραιότερο οικόπεδο στον κόσμο, καταλαβαίνουν πως κάτι πρέπει ν’ αλλάξει. Να επιβάλλει το νησί τους όρους του, αυτούς που το έκαναν διάσημο και κοσμοπολίτικο.

Άφησα για το τέλος τη Δήλο, ακριβώς επειδή είναι η πιο ωραία και η πιο σημαντική των Κυκλάδων. Η Δήλος… η Άδηλος δίπλα. Είναι το νησί που βάφτισε τις Κυκλάδες (γιατί απλώνονται κυκλικά γύρω του). Εκεί όπου γεννήθηκε ο Απόλλων και η Άρτεμις. Ο τόπος που αναδεικνύει την αίγλη του αρχαίου πολιτισμού και πρέπει να επισκεφτείς. Να περπατήσεις στην Οδό των Λεόντων, να ανέβεις στην κορυφή της Κύνθου (κι ας τρέχουν γύρω από τις πατούσες σου ένα σωρό σαύρες), να δεις το θέατρο, το ψηφιδωτό με το δελφίνι, το μωσαϊκό λιοντάρι στην Οικία του Διονύσου και τόσα άλλα. Να δεις το Μουσείο, που άνοιξε πρόσφατα. Η Δήλος είναι κι αυτή ένας λόγος για να επισκεφτείς τη Μύκονο. Θα πας με καΐκι και όχι με κότερο, είναι άλλη αίσθηση, είναι εκδρομή. Να περιδιαβείς την πόλη καλύτερα πρωί ή αργά το απόγευμα, με ησυχία. Μια βουτιά στη διπλανή Ρήνεια επιβάλλεται. Κι αν με ρωτήσεις, σου απαντώ αμέσως: «Ναι, εκεί το φως είναι λαμπρότερο!».

* Η Μαίρη Φιξ είναι οικονομολόγος, ιδρυτικό και νυν μέλος του Δ.Σ. του Σωματείου «Οι φίλοι του παιδιού».