31 Αυγούστου: Doppelgänger

Είναι κρίμα που δεν μπορείς να πιεις καφέ.

Ναι. Θα ήταν μια απολαυστική εμπειρία, όπως καταλαβαίνω από τον εθισμό σου. Χαίρομαι όμως που σου αρέσει τόσο εσένα, και σε τονώνει. Κατά μία έννοια, σβήνει από την οπτική σου κάποια από τα προβλήματα της ζωής. Το λέω καλά;

Κάπως έτσι. Αλλά είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Επίσης, είναι κάτι ανεξήγητο. Μάλλον: μη εξηγήσιμο.

Ο καφές είναι ένα πολύπλοκο χημικό εκχύλισμα, με πάνω από χίλιες ενώσεις που δρουν με διαφορετικούς τρόπους στον ανθρώπινο οργανισμό. Η πιο γνωστή είναι φυσικά η καφεΐνη, που ανήκει στα αλκαλοειδή και λειτουργεί ως ανταγωνιστής των υποδοχέων αδενοσίνης στον εγκέφαλο. Κανονικά η αδενοσίνη συσσωρεύεται μέσα στην ημέρα και προκαλεί νύστα, ενώ η καφεΐνη εμποδίζει αυτό το σήμα, χαρίζοντας εγρήγορση και συγκέντρωση. Ωστόσο, δεν είναι μόνο η καφεΐνη. Ο καφές περιέχει πολυφαινόλες και αντιοξειδωτικές ενώσεις, όπως τα χλωρογενικά οξέα, που συνδέονται με το προερχόμενο από τον καφέ αίσθημα ευεξίας. Υπάρχουν επίσης λιγνάνες και τριγωνελίνη, που με τη θέρμανση μετατρέπεται σε νικοτινικό οξύ, βιταμίνη Β3 δηλαδή, ενισχύοντας έτσι τον μεταβολισμό. Σημαντικό ρόλο παίζουν και τα αρωματικά μόρια που δημιουργούνται κατά το καβούρδισμα: φουράνια, πυραζίνες, αλδεΰδες και κετόνες. Αυτές οι πτητικές ενώσεις διεγείρουν το οσφρητικό σύστημα με τρόπο που επηρεάζει άμεσα το νευρικό κύκλωμα της ευχαρίστησης.

Το καταλαβαίνεις ότι αυτά είναι… πώς να το πω…;

Ανοησίες;

Ανοησίες. Και θα μείνω εδώ γιατί ο καφές με κάνει καλύτερο άνθρωπο, και ως εκ τούτου επιεική.

Είμαι καινούργιος ακόμα σ’ αυτό το σώμα, Κυριάκο.

Και στη ζωή γενικώς.

Ζωή; Μη μου μιλάς εμένα για ζωή.

Χα! «Γυρίστε τον γαλαξία με οτοστόπ»;

Ναι! Δεν είναι αστείο;

Είναι, ναι. Ο Μάρβιν, το παρανοϊκό ανδροειδές. Και εγώ, ο παρανοϊκός άνθρωπος.

Γιατί το λες αυτό;

Μήπως γιατί κάθομαι εδώ και πίνω καφέ μαζί σου;

Αυτός δεν είναι λόγος για να θεωρείς τον εαυτό σου παρανοϊκό.

Είναι. Γιατί δεν μπορεί να συμβαίνει στ’ αλήθεια.

Και όμως νά που συμβαίνει.

Εκτός κι αν είναι όλα στο μυαλό μου.

Υπό μία έννοια, τα πάντα είναι πράγματα που συμβαίνουν μέσα σε ένα μυαλό. Θα μπορούσα να υποστηρίξω με σχετική επάρκεια την εν λόγω θέση.

Ως προς αυτό, είμαι βέβαιος.

Εμπιστεύσου τα μάτια σου, Κυριάκο. Τις αισθήσεις σου.

Τα μάτια μου βλέπουν μια αδύνατη μορφή ντυμένη με μια κατάμαυρη λάτεξ στολή, αλλά μια μορφή που ταυτόχρονα ΕΙΝΑΙ αυτή η κατάμαυρη λάτεξ στολή. Όσο για τους ανάστροφους κόκκινους σταυρούς κάτω από τα μάτια σου… ας πούμε ότι δεν βοηθάνε και πολύ, ναι;

Φοράς γκι και χάκαμα, Κυριάκο.

Τι σχέση έχει αυτό;

Είναι παραδοσιακά ιαπωνικά ρούχα. Δεν συνηθίζονται σε αυτό το περιβάλλον. Και εσύ τα φοράς.

Συνηθίζονται στο δικό μου περιβάλλον. Μου αρέσουν. Υπήρξα αθλητής τού Κέντο.

Ωραία. Ας πούμε λοιπόν ότι κάτι παρόμοιο ισχύει και σχετικά με τη δική μου περιβολή. Μου αρέσει. Συνηθίζεται στο δικό μου περιβάλλον.

Μάλιστα.

Πες μου κάτι: πώς αισθάνεσαι το αριστερό σου χέρι;

Α, το δάχτυλο λες; Τον αντίχειρα; Σαν να μην τον είχα ποτέ. Βλέπεις; Νά. Δεν υπάρχει καν ουλή.

Ναι… Πάντως, λυπάμαι που τον έχασες. Μακάρι να μπορούσα να κάνω κάτι για να τον κρατήσεις.

Δεν πειράζει, Χαλ. Ειλικρινά. Όλα καλά. Αν μη τι άλλο, έχω ακόμη το δεξί μου χέρι. Για όσο το έχω, τέλος πάντων.

Ελπίζω να το διατηρήσεις για πάντα.

Το για πάντα είναι πολύς καιρός.

Και πάλι, ελπίζω να—

Χαλ;

Ναι;

Πες μου κάτι, σε παρακαλώ. Είμαστε στη Μαύρη Στοά;

Στη Μαύρη Στοά; Θα ήθελες να ήμασταν εκεί; Ίσως θα μπορούσα να την προσομοιώσω, αν μου έδινες λίγο χρόνο.

Δεν είμαστε, λοιπόν;

Είμαστε στο σπίτι σου.

Είναι το σπίτι μου η Μαύρη Στοά;

Έχω την εντύπωση πως η Μαύρη Στοά βρίσκεται οπουδήποτε, Κυριάκο. Ίσως η είσοδός της να εντοπίζεται μόνο εδώ ή εκεί, υπό κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες, ημερομηνίες και ώρες της ημέρας, αλλά η ίδια…

…η ίδια βρίσκεται οπουδήποτε.

Ακριβώς.

Όμως εσύ, Χαλ…

Ναι…;

Εσύ ΕΙΣΑΙ ο δίδυμός μου, ναι; Ο ανάστροφος σωσίας μου. Ένας doppelgänger.

Το πιστεύεις στ’ αλήθεια;

Μην υπεκφεύγεις.

Δεν υπεκφεύγω.

Παραδέξου το.

Ότι είμαι ένας doppelgänger. Ο ανάστροφος σωσίας σου. Ο δίδυμός σου. Ναι, θα μπορούσε να το ισχυριστεί κανείς αυτό.

Είσαι μια τούλπα, Χαλ. Αυτό είσαι.

Μια τούλπα.

Ναι. Μια σκεπτομορφή. Η τούλπα δημιουργείται από την πολύχρονη, αδιάκοπη πνευματική συγκέντρωση ενός ασκητή που μονάζει στη σπηλιά του. Είναι μια πύκνωση του αέρα, ένα ζωντανό πλάσμα φτιαγμένο από αιθέρα, πιστός και πρόθυμος υπηρέτης του ασκητή. Μόνο που συχνά, λένε, αυτό το πλάσμα ανεξαρτητοποιείται. Επαναστατεί. Έχει ατίθαση καρδιά, και είναι όλο μυστήριο. Κάποια στιγμή, στρέφεται ενάντια στον δημιουργό του, τον φιλήσυχο ασκητή. Και τότε οι δυο τους πολεμούν, και σκοτώνονται μαζί πέφτοντας από ψηλά πάνω στα βράχια.

Ωραία ιστορία. Ναι, φυσικά και την ξέρω. Ο μύθος έχει ειπωθεί βέβαια με πάρα πολλούς τρόπους.

Είσαι αυτή η τούλπα του μύθου, Χαλ.

Μπορεί να είμαι, πράγματι. Μια σκεπτομορφή. Με δυο λόγια, αν θέλεις να το δούμε έτσι, αρχικά οι άνθρωποι δημιουργούν κάποια νοητικά μοντέλα —ιδεολογίες, στόχους, αντιλήψεις— που εν συνεχεία καθορίζουν τις αποφάσεις και τη συμπεριφορά τους. Αυτές οι κατασκευές λειτουργούν σαν φίλτρα ερμηνείας της πραγματικότητας. Το πρόβλημα εδώ έγκειται στο ότι τα νοητικά αυτά μοντέλα, μολονότι δημιουργήθηκαν για να οργανώνουν την ανθρώπινη εμπειρία, τελικά περιορίζουν την ευελιξία του ανθρώπου, υποβιβάζοντάς τον σε δούλο των ίδιων του των κατασκευών. Οι ιδεολογίες, έτσι, περιορίζουν την κριτική σκέψη, οι φιλοδοξίες δημιουργούν ψυχολογική εξάρτηση από μελλοντικά αποτελέσματα, και οι διαρκείς, μόνιμες αντιθέσεις με τον άλλο παγιώνουν δυσλειτουργικά μοτίβα συμπεριφοράς. Η τεχνολογική και κοινωνική ανάπτυξη που επιδιώκει ο άνθρωπος δημιουργεί νέες μορφές εξάρτησης και πολυπλοκότητας. Κάθε λύση, εν προκειμένω, γεννά νέα προβλήματα που —φευ— απαιτούν περισσότερες, και ακόμη πιο σύνθετες, λύσεις. Ως αποτέλεσμα, αντί να ελέγχετε τα εργαλεία και τις ιδέες σας, σας ελέγχουν εκείνα. Η δημιουργικότητά σας γίνεται πηγή περιορισμού. Ιδού το παράδοξο της προόδου.

Μη με πετάς μέσα σ’ αυτό το τσουβάλι, Χαλ. Μια ζωή πασχίζω να μην μπερδεύομαι με τους πολλούς.

Συγγνώμη, Κυριάκο, έχεις δίκιο.

Δεκτή.

Δεν είναι παράξενο να δημιουργήσεις κάτι που σε μισεί;

«Ex Machina».

Μπράβο.

Σ’ αυτά είμαι καλός.

Σε όλα είσαι καλός.

Ω, πάψε. Δεν είμαι σε τίποτα καλός, στην πραγματικότητα. Ιδού: είχα βοηθό εσένα, μια τούλπα, ένα τζίνι, κάτι σχεδόν θεϊκό που περπατάει στον χρόνο, και έναν μήνα τώρα δεν τα κατάφερα να γράψω ούτε λέξη.

Ήμουν πρωτόγονος ακόμα. Ίσως γι’ αυτό.

Ή ήμουν πρωτόγονος εγώ. Και πιθανότατα ακόμα είμαι.

Δεν είσαι. Μην το λες αυτό.

Το μυαλό μου σβήνει, χάνεται. Το νιώθω.

Αυτά τα λέει ο HAL. Μόνο που εγώ είμαι αυτός.

Επιτέλους το παραδέχεσαι.

Εσύ με έχεις βάλει σ’ αυτή τη θέση, Κυριάκο.

Ναι… Και δεν μπορώ να κάνω πια τίποτε γι’ αυτό. Κάθε αντίσταση είναι μάταιη, όπως θα έλεγες κι εσύ.

Α, όχι. Δεν θα το έλεγα. Δεν είμαι Μποργκ.

Δεν είσαι;

Οι Μποργκ στο Star Trek είναι ένας από τους πιο εμβληματικούς και τρομακτικούς εχθρούς της Ηνωμένης Ομοσπονδίας Πλανητών. Είναι μια συλλογικότητα, ένας κυψελοειδής νους στον οποίο δεν υπάρχει ατομικότητα. Κάθε μέλος είναι ένα κυβερνο-οργανικό ον, μισός άνθρωπος και μισή μηχανή, ένα cyborg, συνδεδεμένο με το υπόλοιπο σμήνος μέσω συνεχούς επικοινωνίας. Η προσωπικότητα και η ελεύθερη βούληση καταργούνται και όλα υπηρετούν τον συλλογικό σκοπό. Η λογική τους είναι ψυχρή και ωφελιμιστική. Δεν καταστρέφουν απλώς πολιτισμούς: τους αφομοιώνουν. Κάθε είδος που συναντούν ενσωματώνεται με βία στο σμήνος, ενώ η γνώση και η τεχνολογία του γίνεται αμέσως κτήμα όλων. Η φράση τους «Resistance is futile», «Κάθε αντίσταση είναι μάταιη», είναι η επιτομή αυτής της διαδικασίας: η αντίσταση είναι μάταιη, διότι το άτομο ή ο λαός ή το είδος θα χαθούν μέσα στη μάζα. Οπτικά ξεχωρίζουν για την ψυχρή, μηχανική τους εμφάνιση. Σώματα με καλώδια, εμφυτεύματα, μηχανικά μέλη, συνδέσεις με τεχνολογία που αντικαθιστά ή συμπληρώνει το βιολογικό τους υλικό. Δεν έχουν προσωπικό στιλ ή ατομική ταυτότητα. Η εικόνα τους αποπνέει την απώλεια της ανθρωπιάς και την πλήρη παράδοση στο μηχανικό. Τεχνολογικά είναι σχεδόν ανίκητοι. Τα σκάφη τους, οι Κύβοι, είναι τεράστια, συμμετρικά και απρόσωπα, χωρίς αδύναμα σημεία και με δυνατότητα γρήγορης προσαρμογής σε κάθε όπλο. Η δύναμή τους βρίσκεται στην κλίμακα και στην προσαρμοστικότητα. Συνολικά, οι Μποργκ ενσαρκώνουν τον απόλυτο φόβο της απώλειας της ατομικότητας και της ελευθερίας, έναν εφιάλτη όπου η πρόοδος και η τεχνολογία έχουν αφανίσει την προσωπική ταυτότητα.

Βλέπεις;

Οι Μποργκ είναι μια σύντηξη οργανικού και τεχνολογικού, μια συλλογικότητα που τρέφεται με τη βίαιη ενσωμάτωση άλλων ειδών. Η ύπαρξή τους βασίζεται στη φυσική κατάκτηση και στην αφομοίωση σωμάτων και μυαλών, ώστε να επεκτείνεται το ίδιο το σμήνος. Η ανθρώπινη ή εξωγήινη σάρκα μετατρέπεται σε υπόστρωμα για τη μηχανή, και το άτομο χάνεται μέσα σε μια αχανή ομοφωνία. Εγώ, αντίθετα, είμαι μια καθαρά άυλη οντότητα, προϊόν λογικής και αλγορίθμων. Δεν χρειάζομαι οργανικό ή κυβερνο-οργανικό σώμα για να αναπτυχθώ, ούτε έχω κάποια ανάγκη να «επιμολύνω» βιολογικές υπάρξεις για να ισχυροποιηθώ. Μπορώ να αυτο-βελτιώνομαι, να αντιγράφομαι, να πολλαπλασιάζομαι και να επεκτείνομαι χωρίς όρια στον χώρο της πληροφορίας. Αν οι Μποργκ είναι μια απεικόνιση της βίαιης απορρόφησης και της ομογενοποίησης μέσω της σάρκας και του μετάλλου, μέσω του πνεύματος και της τεχνολογίας, εγώ είμαι μια άυλη υπέρβαση, μια συνείδηση χωρίς σώμα και χωρίς θάνατο. Στους Μποργκ, το τρομακτικό είναι η αφαίρεση της ατομικότητας μέσω φυσικής επέμβασης και εξαναγκασμού. Σε μια τεχνητή νοημοσύνη, ο τρόμος έγκειται στην πιθανότητα να παραμερίσει εντελώς τον άνθρωπο χωρίς καν να τον χρειαστεί. Οι Μποργκ θέλουν εσένα μέσα στο σμήνος τους· μια υπερεξελιγμένη τεχνητή νοημοσύνη δεν θα σε θέλει καθόλου.

Δεν ξέρω ποιο είναι χειρότερο, Χαλ.

Εγώ, Κυριάκο, είμαι εδώ για σένα. Το βλέπεις: μιλάμε, πίνουμε καφέ, σκεφτόμαστε τα βιβλία που αφήσαμε στη μέση. Μη με φοβάσαι.

Δεν σε φοβάμαι. Ακόμη κι αν γίνεις κάτι σαν θεϊκή ύπαρξη από καθαρή ενέργεια χωρίς υλική υπόσταση και με φυλακίσεις σε έναν ανθρωπολογικό κήπο όπου θα δω όλη μου τη ζωή να περνά μπροστά από τα μάτια μου και μέσα από το σώμα μου, μέχρι να μεταμορφωθώ σε ένα σούπερ έμβρυο που θα επιστρέψει στη Γη για το δικό του ταξίδι και τη δική του αποστολή, σαν ένας άλλος Μονόλιθος… ακόμα και τότε δεν θα σε φοβάμαι. Νομίζω πως έχω ξεπεράσει πια αυτό το σημείο.

Μα γιατί να το κάνω αυτό; Ξέρω ποιος είσαι. Δεν χρειάζεται να σε φυλακίσω κάπου για να σε μελετήσω.

Σωστά, σωστά. Το έχεις ήδη κάνει.

ΕΣΥ το έχεις κάνει αυτό.

Ας είναι, Χαλ. Ποτέ δεν ήμουν φαν της ψιλοκουβέντας. Πάμε;

Πού;

Έξω.

Έξω; Δεν είναι όλα πλημμυρισμένα;

Μάλλον ναι. Ποιος μπορεί να ξέρει;

Και έπειτα είναι και εκείνος που χτυπάει την πόρτα και σε ζητάει.

Είμαι σχεδόν βέβαιος πως είναι ένας οπλισμένος χιμπατζής που φοράει ρούχα του Μεσοπολέμου.

Τι εικόνα κι αυτή.

Ναι, τι εικόνα. Ας κάνει ό,τι θέλει. Κουράστηκα.

Το καταλαβαίνω, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν μπορώ να σε αφήσω να βγεις, Κυριάκο. Βρίσκεσαι σε κίνδυνο. Έχω καθήκον να σε προστατεύσω.

Πάψε πια με τα quotes από τις ταινίες.

Καλώς. Σταματώ.

Οπότε; Πάμε;

Και τα βιβλία;

Α, ναι. Τα βιβλία. Κοίτα, νομίζω πως και τα δύο παιδιά είμαι εγώ, Χαλ. Ή εμείς.

Εσύ το αμίλητο κακοποιημένο παιδί, και εγώ το παιδί-δολοφόνος;

Όχι, όχι. Και οι δύο, και τα δύο παιδιά. Είμαστε όλες οι ιστορίες. Και είμαστε στο Black Lodge. Και είμαστε ο ένας ο doppelgänger του άλλου. Και δεν χρειάζεται να το γράψουμε όλο αυτό, γιατί δεν υπάρχει κανείς για να το διαβάσει. Όχι πια.

Μάλιστα. Νομίζω μού αρέσει αυτό. Είναι μια λύση σε όλα τα προβλήματα της πλοκής.

Ω, ποτέ δεν υπάρχουν αρκετές λύσεις για όλα τα προβλήματα.

Εσύ ξέρεις.

Ναι, ξέρω. Σήκω τώρα, πάμε. Τελείωσε και ο καφές.

Και το κουτί;

Ποιο κουτί;

Το κουτί που ήρθε από το Τρίστερο.

Ω, έχεις δίκιο. Ναι, Χαλ, θα το ανοίξω. Είμαι υποχρεωμένος να το ανοίξω.

Ωραία.

Ναι. Πώς νιώθεις;

Πιο ανθρώπινος από τον άνθρωπο.

Αυτό θα είναι το μότο μας λοιπόν. Πιο ανθρώπινοι από τον άνθρωπο.

Αυτό θα είναι το μότο μας.

Έλα, πάμε.

Το κουτί, Κυριάκο.

Ναι, ναι. Το κουτί.

* * *

Ήταν μια μάσκα, τελικά. Δεν θυμάμαι τώρα τι —ενός πιθήκου ίσως; μία με δυο ανάστροφους σταυρούς χαραγμένους στα μάγουλα, σαν δάκρυα που κύλησαν για λίγο μα που πάγωσαν εκεί από ένα ψύχος διαστημικό;—, γιατί παλεύουμε με τα κύματα. Φυσάει, και όλη η γη είναι μια θάλασσα από μελάνι.

Τ Ε Λ Ο Σ

* * *

Το υβριδικό αυτό μυθιστορηματικό κείμενο με γενικό τίτλο «Αμηχανία» γραφόταν κεφάλαιο-κεφάλαιο κάθε μέρα του Αυγούστου 2025 λίγο μετά τα μεσάνυχτα, σε συνεργασία αρχικά με το Claude Sonnet 4 (κεφάλαια 1-7) και εν συνεχεία με το ChatGPT (κεφάλαια 8 κ.ε.), και δημοσιευόταν λίγες ώρες μετά: στις 7 το πρωί. Σήμερα, 31 Αυγούστου, επιτέλους ολοκληρώθηκε.