Πώς η Ελλάδα εξελίχθηκε σε κράτος με αστική οικονομία

Το βιβλίο «Καινοτομία & Βιομηχανικός μετασχηματισμός στην Ελλάδα 1950-1973 – Διαδεδομένοι μύθοι και αφανείς αλήθειες» του Λευτέρη Αναστασάκη, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις economia Publishing, είναι το πρώτο βιβλίο το οποίο εξηγεί με απλό και κατανοητό τρόπο πώς η Ελλάδα εξελίχθηκε από μια γεωργική χώρα σε κράτος με αστική οικονομία.

Ο συγγραφέας, χρησιμοποιώντας άφθονα δημοσιευμένα και έγκυρα στοιχεία, ερμηνεύει αυτή τη μεταβολή, η οποία είχε ως κεντρικό άξονα τη βιομηχανία. Αν και θα περίμενε κάποιος το βιβλίο να είναι μια κουραστική παράθεση επιχειρημάτων, αριθμών και πινάκων, συμβαίνει το αντίθετο. Εκτός από τα αναγκαία ποσοτικά δεδομένα, υπάρχει ζωηρή διήγηση της δημιουργίας και της ανάπτυξης επτά εμβληματικών εταιρειών (Τσιμέντα ΤΙΤΑΝ, ΑΓΕΤ Ηρακλής, ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗ, Πειραϊκή Πατραϊκή, ΙΖΟΛΑ, ΠΕΤΖΕΤΑΚΙΣ και Ναυπηγεία Σκαραμαγκά), οι οποίες διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη μεταπολεμική Ελλάδα. Για να το πετύχει αυτό, ο συγγραφέας αξιοποιεί την εμπειρία του επί τρεις δεκαετίες στην πρώτη γραμμή παραγωγής της ελληνικής βιομηχανίας, σε συνδυασμό με πέντε χρόνια ακαδημαϊκής έρευνας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Συνήθως η μεταπολεμική βιομηχανία είναι γνωστή για τις αρνητικές της επιπτώσεις και όχι για τη θετική συμβολή της. Ο συγγραφέας, παρότι δηλώνει ότι στο βιβλίο ασχολείται κυρίως με την τεχνολογική συνιστώσα της βιομηχανίας, τελικά εξηγεί με απλό και κατανοητό τρόπο τη θετική οικονομική και κοινωνική της επίδραση.

Δεν είναι τυχαίο ότι δύο εξέχουσες προσωπικότητες της σύγχρονης πολιτικής και οικονομικής ζωής, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας και ο πρώην διοικητής της Εμπορικής Τράπεζας και του ΟΤΕ Παναγής Βουρλούμης, έγραψαν τον πρόλογο και τον επίλογο του βιβλίου, μιλώντας με ενθουσιώδη τρόπο για το περιεχόμενό του.

Ο μέσος αναγνώστης που ενδιαφέρεται και για τη γενική ιστορία, αλλά και ειδικότερα για την οικονομική ιστορία του τόπου, θα βρει απαντήσεις σε ερωτήματα που ίσως τον έχουν απασχολήσει, όπως, για παράδειγμα, πώς ανέβηκε το επίπεδο ζωής του μέσου Έλληνα τις δεκαετίες 1950, 1960 και 1970. Ποιος ήταν ο μηχανισμός που επέτρεψε να μεταβούμε από το επίπεδο της φτώχειας που βλέπουμε στις ελληνικές ταινίες του 1950 στο σημείο που χαρακτήριζε την Ελλάδα από το 1970 και μετά.

Να σημειωθεί ότι το 100% των εσόδων από τα συγγραφικά δικαιώματα ο Λευτέρης Αναστασάκης το διαθέτει στο «Χαμόγελο του Παιδιού».

Ενδιαφέρον είναι το απόσπασμα από τον πρόλογο του κυρίου Γιάννη Στουρνάρα:
«Ο συγγραφέας φιλοδοξεί στο πολυσέλιδο πόνημά του να απαντήσει σε τρία βασικά ερωτήματα:
1. Εάν υπήρξε εφαρμοσμένη βιομηχανική καινοτομία στην Ελλάδα.
2. Εάν η ελληνική βιομηχανία συνεισέφερε στη βελτίωση των συνθηκών ζωής των Ελλήνων.
3. Εάν η βιομηχανία συνέβαλε στη μόρφωση και στην ανάπτυξη των τεχνικών και διοικητικών στελεχών της, καθώς και των Ελλήνων εργαζομένων συνολικά».

Τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα υποθέτω ότι μπορείτε να τις μαντέψετε. Για να καταφέρει όμως να απαντήσει τα ερωτήματά του, ο Λευτέρης Αναστασάκης επιχειρεί έναν άθλο: εξετάζει με εξονυχιστική λεπτομέρεια τις υπό μελέτη εταιρείες και μέσα από τα ευρήματά του καταλήγει στα τόσο σημαντικά και ενδιαφέροντα συμπεράσματά του. Η εξέταση αυτή περιλαμβάνει την ιστορία της ιδρύσεως των εταιρειών, λεπτομέρειες για τη ζωή και το έργο των ιδρυτών τους και άγνωστα μέχρι σήμερα στοιχεία, που αποτελούν αποτέλεσμα προσωπικής του έρευνας και συζητήσεών του με πρόσωπα που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διοίκηση των εν λόγω εταιρειών.

---

INFO
«Καινοτομία & Βιομηχανικός μετασχηματισμός στην Ελλάδα 1950-1973 – Διαδεδομένοι μύθοι και αφανείς αλήθειες» του Λευτέρη Αναστασάκη, εκδόσεις economia Publishing, σελ. 480