Το πρόσφατο βιβλίο σας «Ποια ανάπτυξη;» ξεκινάει με το σκεπτικό ότι η ανάπτυξη αποτελεί τη μόνη διέξοδο από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα της κρίσης. Πώς ακριβώς το εννοείτε αυτό;
Είμαστε σίγουροι πως όλοι μας, ανεξάρτητα από ιδεολογικές ή πολιτικές τοποθετήσεις, συμφωνούμε ότι το κυρίαρχο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα ως χώρα αφορά τις πληγές της κοινωνίας μας. Δηλαδή: Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι είτε σε κατάσταση ένδειας είτε στα όρια της φτώχειας – ένα πολύ μεγάλο, επίσης, μέρος είναι χωρίς καθόλου ή έστω επαρκή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τέλος ένα πάλι μεγάλο μέρος του ενεργού μάλιστα πληθυσμού είναι σε κατάσταση ανεργίας ή υποαπασχόλησης.
Όλοι μας συμφωνούμε ότι λύση στα πιο πάνω εθνικά προβλήματα αποτελεί μόνο η οικονομική ανάπτυξη, που θα επιτρέψει να επουλωθούν –σταδιακά έστω– οι πληγές και να δημιουργηθεί ένα νέο ευνοϊκό περιβάλλον για υγιή, δυναμική και ανοδική πορεία της οικονομίας μας και κατ’ επέκταση της κοινωνίας μας. Επίσης συμφωνούμε ότι για να μπορεί η χώρα να συντηρεί ένα υγιές και δίκαιο κοινωνικό περιβάλλον φροντίδας και προστασίας, ιδιαίτερα για τους πιο αδύναμους, αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη εθνικού πλούτου (εκτός αν προτιμάμε την αβέβαιη «ελεημοσύνη των ξένων»…). Για να υπάρχει, όμως, εθνικός πλούτος, βασική προϋπόθεση είναι η επονομαζόμενη Ανάπτυξη. Με άλλα λόγια, η άνοδος του Α.Ε.Π.
Αρκεί μόνο η άνοδος του ΑΕΠ;
Το ΑΕΠ φυσικά στηρίζεται σε τρία πόδια: επενδύσεις - κατανάλωση - εξαγωγές. Για να έχουμε, όμως, εξαγωγές χρειαζόμαστε παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών. Οι επενδύσεις, επίσης, δημιουργούν ή αναπτύσσουν με τη σειρά τους κι αυτές παραγωγή. Η κατανάλωση, τέλος, στηρίζει σε μεγάλο βαθμό την εθνική παραγωγή. Το ζητούμενο συνεπώς είναι η εθνική παραγωγή να μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες των τριών πιο πάνω τομέων σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι εισαγωγές που χρειαζόμαστε για πρώτες ύλες ή προϊόντα που δεν διαθέτουμε να έχουν μικρότερο όγκο από τις εξαγωγές μας. Να έχουμε, δηλαδή, πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο (εισαγωγές προς εξαγωγές). Το θετικό εμπορικό ισοζύγιο σημαίνει προφανώς, επίσης, ότι η χώρα μας θα βρίσκεται σε μια υγιή και δημιουργική οικονομική πορεία, συνδυάζοντας την ανάπτυξη με μια νοικοκυρεμένη πλεονασματική οικονομία. Δηλαδή τα εμπορικά πλεονεκτήματα, σε συνδυασμό με τα «υποχρεωτικά» πλέον δημοσιονομικά, να δημιουργούν τις προϋποθέσεις, ώστε:
1. Να υποστηρίζονται οι κοινωνικές δαπάνες (υγεία, πρόνοια, παιδεία, ασφάλεια, δικαιοσύνη κ.λπ.)
Πολλοί λένε ότι η χώρα μας θα μπορούσε να είναι ένας παράδεισος. Δεν ακούγεται όμως αυτό λίγο υπερβολικό;
Η χώρα μας θα μπορούσε να είναι όχι μόνον ένας, αλλά «πολλοί» παράδεισοι:
• Παράδεισος καινοτομίας (το μυαλό και η εφευρετικότητα δεν νομίζω ότι μας λείπουν).
• Παράδεισος επιχειρηματικότητας (το εμπορικό δαιμόνιο, ούτε κι αυτό λείπει).
• Παράδεισος αγροτικής παραγωγής (το κλίμα και το ηφαιστειογενές παρελθόν μας μάς έχουν κληρονομήσει μια μοναδική γη και θάλασσα).
• Παράδεισος εκπαίδευσης (ιδιαίτερα σε τομείς όπως ο πολιτισμός, η αρχαιολογία, η θαλάσσια έρευνα, οι ναυτιλιακές σπουδές, οι κλασικές σπουδές, η αγροτική οικονομία, οι περιβαλλοντικές σπουδές).
• Παράδεισος οικοτουρισμού (υπ’ αριθμόν ένα χώρα σε περιοχές natura, η χώρα με τα περισσότερα είδη χλωρίδας στην Ευρώπη).
• Παράδεισος μεταποιητικής παραγωγής (ενδεικτικό το γεγονός ότι η εφευρετικότητα και το φιλότιμο ανέδειξαν τους Έλληνες μετανάστες ως τους καλύτερους βιομηχανικούς εργάτες στη Γερμανία).
• Παράδεισος φιλοξενίας και περίθαλψης (ποιος Βορειοευρωπαίος, π.χ., και όχι μόνο, δεν θα ονειρευόταν να «ξεχειμωνιάσει» στην Ελλάδα, όταν φτάσει στην τρίτη ηλικία;).
• Παράδεισος εμπορικών δρόμων (η θέση και η απόστασή από παραγωγούς χώρες και εμπορικούς κόμβους σε συνδυασμό με τα λιμάνια μας, προσφέρουν ισχυρότατα πλεονεκτήματα στη διακίνηση και αποθήκευση (logistics) του παγκόσμιου εμπορικού κυκλώματος.
Αυτοί οι παράδεισοι μπορούν να γίνουν, έστω και μερικώς, πραγματικότητα;
Αυτό είναι εν τέλει το κυρίαρχο εθνικό μας στοίχημα, αν βέβαια έχουμε διδαχθεί κάτι από την κρίση των τελευταίων ετών: το να μπορέσουμε, δηλαδή, πολιτικό σύστημα και κοινωνία να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις, ώστε οι παραπάνω εν δυνάμει εθνικοί παράδεισοι να γίνουν, έστω και εν μέρει, πραγματικότητα… Αντιλαμβανόμαστε τελικά ότι η περιβόητη και περιζήτητη ανάπτυξη δεν είναι τόσο θέμα οικονομικό, όσο θέμα πολιτικό. Δηλαδή θέμα πολιτικού συστήματος, άρα και πολιτικής βούλησης. Τι σημαίνει αυτό; Μεταρρυθμίσεις σε όλους τους τομείς ανεξαιρέτως είτε αυτό το λένε δημόσια διοίκηση είτε ασφαλιστικό είτε θεσμοί για την επαναδημιουργία ενός υγιούς πολιτικού συστήματος, που θα προστατεύει το σύνολο των Ελλήνων πολιτών, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την ευημερία του. Έτσι μόνο θα οδηγηθεί και η κοινωνία σε δρόμους υγιείς, με κύρια χαρακτηριστικά την οικονομική ανάπτυξη, την ισότητα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, την προστασία των αδύναμων και τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως εξάλλου επιτάσσει και το Σύνταγμά μας.
Ο υπότιτλος του βιβλίου σας είναι «Σχεδιασμένη Δημιουργική Αναρχία». Λίγο αντιφατικό δεν ακούγεται αυτό;
Ξέρουμε ότι η κρίση δεν έχει κυκλικό, αλλά διαρθρωτικό χαρακτήρα. Δεν έχουμε πρόβλημα ζήτησης κυρίως, αλλά παραγωγής, παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας. Πώς θα αντιμετωπισθούν αυτά τα προβλήματα; Τη λύση την ονομάζουμε «Σχεδιασμένη Δημιουργική Αναρχία». Τι συμβολίζουν αυτές οι έννοιες;
Σχεδιασμένη, γιατί 7 χρόνια ύφεσης, αποπληθωρισμού, παραγωγικής αποδυνάμωσης, κοινωνικής υποβάθμισης, φτώχειας και ανεργίας, δεν μας επιτρέπουν την έλλειψη σχεδίου. Ενός σχεδίου που θα στηρίζεται στη δημιουργία του περιβάλλοντος και των ικανών προϋποθέσεων για ανάπτυξη. Κάτι που σημαίνει σημαντικές θεσμικές αλλαγές και συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις στην αγορά και την οικονομία.
Δημιουργική, μέσω κινήτρων ( φορολογικών, ασφαλιστικών, διοικητικών, εμπορικών, κ.ά.) σε τομείς εξωστρεφείς , με ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και μεγάλες ευκαιρίες ανάπτυξης.
Αλλά και μέσω κινήτρων που θα προωθούν τη συνεργασία (μέσω κοινών υποδομών, εμπορικών, υποστηρικτικών δράσεων, κοινοπραξιών, συνεταιρισμών κ.ά.) . Ιδιαίτερα μάλιστα των Μικρών και Μεσαίων, που αριθμός τους είναι ο μεγαλύτερος στη Ευρώπη ως ποσοστό επί του συνόλου των ελληνικών επιχειρήσεων. Υπόδειγμα αντίστοιχων δράσεων είναι το «ιταλικό» (ακόμα και γαλλικό ή δανέζικο ή ολλανδικό) μοντέλο, όπου πολλοί μικροί παραγωγοί υποστηρίζονται από κοινού σε θέματα νομικά, φορολογικά, φοροτεχνικά, ασφαλιστικά, marketing, branding, logistics κ.ά. Έτσι αξιοποιούν δυνατότητες που αλλιώτικα δεν θα είχαν και ωφελούνται σε οικονομίες κλίμακας, καθώς και εξειδικευμένης τεχνογνωσίας.
Αναρχία, (με τη συμβολική έννοια φυσικά) τέλος, αν αφήσουμε ελεύθερο, χωρίς περιττούς παρεμβατισμούς, αλλά και προστατευτισμούς, τον Έλληνα επιχειρηματία, για να αποκαλυφθεί ο δυναμισμός, η ευελιξία, η φαντασία και η ευφυΐα του! Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της ναυτιλίας, η οποία μεγαλουργεί διεθνώς, ακριβώς επειδή έχει γλιτώσει από το θανάσιμο εναγκαλισμό της γραφειοκρατίας, των αγκυλώσεων του κρατικού παρεμβατισμού και του αθέμιτου ανταγωνισμού των προστατευόμενων από το πολιτικό σύστημα.
Δεν παραγνωρίζουμε φυσικά την ανάγκη και για μεγαλύτερες μονάδες. Αυτό, όμως, θέλει χρόνο και άμεσες ξένες επενδύσεις. Οι μεγάλες μονάδες θα συντελέσουν καθοριστικά στην απορρόφηση της ανεργίας, την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, στην εξωστρέφεια και στην ανταγωνιστικότητα. Όμως ο κύριος όγκος της οικονομίας μας αποτελείται από μικρές μονάδες. Τις αφήνουμε ελεύθερες να αναπτυχθούν δημιουργικά, όπως μόνον αυτές ξέρουν, όμως τα κίνητρα και το «σπρώξιμο» θα τις ωθήσει προς διεθνώς εξαγώγιμες παραγωγικές δραστηριότητες και στην σχεδόν «αναγκαστική» συνεργασία μέσω συνεργειών και συνεταιρισμών.
Ποια μηνύματα θέλετε να περάσετε με το βιβλίο σας; Πιστεύουμε ακράδαντα ότι:
• Δεν υπάρχει πλούτος χωρίς παραγωγή.
• Δεν υπάρχει κοινωνική φροντίδα χωρίς πλούτο.
• Δεν υπάρχει δικαιοσύνη χωρίς ισότητα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.
• Δεν υπάρχει ισότητα χωρίς ελευθερία.
• Δεν υπάρχει πλούτος χωρίς ελευθερία.
• Δεν υπάρχουν όλα αυτά μέσα σε ένα πελατειακό πολιτικό σύστημα.
Γι’ αυτό, το μεγάλο στοίχημα για τη χώρα μας, ιδιαίτερα σήμερα, προσπαθώντας να βγούμε από την εθνική καταστροφή των τελευταίων χρόνων, είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων και του περιβάλλοντος για μια υγιή, δημιουργική και διαχρονική ανάπτυξη, για το καλό όλης της ελληνικής κοινωνίας. Είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον. Η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι μέσα από καταστροφές, αλλά και μεγάλες υπερβάσεις, τα καταφέρνει να προχωράει… Ίσως τώρα να κλείνει ένας κύκλος και να αρχίζει ένας καινούργιος. Φτάνει να προχωρήσουν οι απαραίτητες θεσμικές αλλαγές, ώστε να απελευθερωθεί ο δυναμισμός, η ευελιξία και η ευφυΐα μας!
Πώς μπορεί να γίνει αυτό;
Μα με ένα αναπτυξιακό πλαίσιο που μας ταιριάζει... Με «Σχεδιασμένη Δημιουργική Αναρχία»!
*ΣΕΛΠΕ: Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδος.
Στο βιβλίο του κτηνιάτρου Κλοντ Μπεατά, που μπήκε στη λίστα των πλέον ευπώλητων βιβλίων της Γαλλίας, μαθαίνεις πολλά και άγνωστα μυστικά για τη γάτα σου
