Οι «Πνεύμονες» (2011) του βραβευμένου Άγγλου συγγραφέα Duncan Macmillan, είναι μια ιστορία αγάπης, αμείλικτα ειλικρινής, αστεία και επίκαιρη. Ένας άντρας και μια γυναίκα, μορφωμένοι, γύρω στα τριάντα προσπαθούν να πάρουν αποφάσεις για το μέλλον τους. Απ’ τη μια η επιθυμία για ένα παιδί και απ’ την άλλη η αγωνία για το περιβάλλον, τον υπερπληθυσμό, την παγκόσμια κρίση και την πολιτική αστάθεια. Μα πώς να αποφασίσεις για το μέλλον σου, όταν αυτό προβλέπεται τόσο δυσοίωνο;
Πείτε μου λίγα λόγια για το ρόλο σας
Ένας άντρας, λίγο μετά τα 30, μουσικός, που ζει τη ζωή του χωρίς να την φορτώνει με υποχρεώσεις και δουλειά (όπως αυτή εννοείται κοινωνικά) ξεστομίζει με μεγάλη ευκολία -ίσως και επιπολαιότητα για κάποιες γυναίκες- την ιδέα να κάνει ένα παιδί με την γυναίκα που είναι σε σχέση. Σπάνιο για άντρα ομολογουμένως, αλλά καθόλου απίθανο. Νομίζω πως πίσω από τη φαινομενική ευκολία με την οποία το προτείνει, κρύβεται μια ρομαντική πίστη. Σκέφτεται πως οι δυο τους είναι από τους ανθρώπους που θα έπρεπε να κάνουν παιδί, είναι αρκετά σίγουρος ότι η γυναίκα που είναι δίπλα του θα μπορούσε να γίνει σύζυγός του για το υπόλοιπο της ζωής του.
Οι ανασφάλειες του άνδρα, ή μάλλον του ζευγαριού από πού πηγάζουν;
Μα, από την γενικότερη κοινωνική πραγματικότητα που φορτώνει τον σύγχρονο άνθρωπο με «πρέπει» και –ισμούς. Στην ουσία αυτό που κρατάει τον σύγχρονο 30άρη να τεκνοποιήσει είναι φόβοι για το άγνωστο, φόβοι για την δύναμη που πρέπει να αντλήσει ώστε να ανταπεξέλθει στο να είναι γονιός για το υπόλοιπο της ζωής του. Συνήθως βέβαια αυτοί οι φόβοι εντοπίζονται κυρίως στο πρακτικό κομμάτι και στην αλλαγή της καθημερινότητας -οικονομικά βάρη, λιγότερος ελεύθερος χρόνος, ταλαιπωρία με την αλλαγή πανών ή την έλλειψη ύπνου κάθε βράδυ, κτλ.
Όμως ο ΜακΜίλαν βάζει τους ήρωές του να προχωράνε ακόμα περισσότερο τις ανησυχίες τους στο πεδίο της υπαρξιακής αναζήτησης του γιατί κάποιος να κάνει παιδί...
Ακριβώς!«Είμαστε καλοί;» ρωτάει η γυναίκα τον άντρα. Είναι ανασφαλείς σαν άνθρωποι, όχι μόνο ως ζευγάρι. Συζητάνε ακόμα και την επιβάρυνση που αποτελεί για το περιβάλλον ένας ακόμη άνθρωπος -που ήδη από τη γέννησή του παράγει ανθρακικό αποτύπωμα, το οποίο θα αυξηθεί όταν κάνει κι εκείνος παιδιά κι έτσι η γη συνεχίζει να μολύνεται. Ακρότητες μεν, αλλά όταν καταβάλλεσαι από φόβο τότε όλες οι σκέψεις είναι πιθανές. Νομίζω πως ο ΜακΜίλαν με αυτόν τον τρόπο, μας λέει πως τελικά δεν είναι κάτι που χρειάζεται πολλή σκέψη, αρκεί να γίνεται με αγάπη. Θέλει να μας πει ακόμα, πως σε αυτόν τον σκληρό κόσμο που ερχόμαστε, αν υπάρχει αγάπη, η ζωή μπορεί να είναι όμορφη παρά τις δυσκολίες της.
Πιστεύετε ότι οι 30αρηδες που θα παρακολουθήσουν το έργο θα ταυτιστούν; Είναι οι προβληματισμοί του ζευγαριού στο έργο οι ίδιοι με αυτούς που αντιμετωπίζει ένα ζευγάρι που θέλει να κάνει παιδιά στην Ελλάδα της κρίσης;
Στο κομμάτι που ανέφερα προηγουμένως σίγουρα. Έχω ακούσει για πολλές περιπτώσεις ακόμα και για γονείς με δυο παιδιά να κάνουν τεχνητή αποβολή στο τρίτο παιδί για καθαρά οικονομικούς λόγους. Σκεφτείτε πόσο δύσκολο είναι για ένα ζευγάρι να κάνει παιδί, ειδικά όταν δεν έχει οικονομική στήριξη από την οικογένειά του -μια πρακτική που υπήρξε για πολλά χρόνια σαν θεσμός αλλά πλέον μοιάζει να χάνει τη δυναμική του.
Σε μια σκηνή χωρίς κοστούμια, σκηνικά, εναλλαγές φωτισμών, κτλ είναι πιο εύκολο ή πιο δύσκολο να αποδώσει ένας ηθοποιός το νόημα της παράστασης;
Μα, το να ανεβαίνεις στη σκηνή είναι από μόνο του δύσκολο. Δεν υπάρχει εύκολο ή δύσκολο, υπάρχουν διαφορετικές λειτουργίες και μηχανισμοί για κάθε παράσταση. Η ιδιαιτερότητα στους «Πνεύμονες» είναι πως είμαστε δύο άνθρωποι στη σκηνή επί μιάμιση περίπου ώρα, χωρίς κανένα «δεκανίκι» και διανύουμε την πορεία ζωής ενός ζευγαριού μέχρι και το τέλος τους. Αν έχεις καλό παρτενέρ όλα είναι διαφορετικά. Η Βάσω είναι ένα λευκό χαρτί σε κάθε παράσταση και υπάρχει ένα ανοικτό πεδίο που κάθε βράδυ βουτάω μαζί της. Η σκηνοθεσία του Δημήτρη είναι μια άσκηση υποκριτικής όπου εγώ και η Βάσω πρέπει να τα αφηγηθούμε όλα, ακόμα και τα σκηνικά που δεν υπάρχουν. Ο μηχανισμός της παράστασης όμως είναι σαφής και αυτό είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για να πατάμε γερά, έστω και αν δεν υπάρχει τίποτα απ’ όπου θα μπορούσαμε να στηριχθούμε.
Ο συγγραφέας του έργου Ντάνκαν ΜακΜίλαν έχει πει σε συνέντευξή του ότι «είναι πολύ εγωιστικό να θέλεις να κάνεις παιδιά. Είναι όμως εξίσου εγωιστικό να μη θέλεις». Εσείς τι πιστεύετε;
Πιστεύω πως τα πράγματα δεν είναι άσπρο ή μαύρο. Εμένα μια βόλτα με τα παιδιά μου έξω με κάνει πολύ περήφανο, είναι κατά κάποιο τρόπο η δική μου προβολή στην κοινωνία. Ακόμα και η συνέχιση, η κληρονομιά που νιώθουμε πως πρέπει να αφήσουμε είναι ένα συναίσθημα που λειτουργεί υποσυνείδητα. Λέγοντας ο ΜακΜίλαν πως και το αντίστροφο είναι εξίσου εγωιστικό υποθέτω πως εννοεί ότι το να μην κάνεις παιδιά περιορίζει το συναίσθημά σου γύρω από τον εαυτό σου. Δεν ξέρω αν συμφωνώ. Η αγάπη και οποιοδήποτε άλλο συναίσθημα, μπορούν να εκδηλωθούν σε όλους και με πολλούς τρόπους. Κατά τη γνώμη μου, όταν οι γονείς θεωρούν πως η οικογένειά τους είναι πάνω από όλα και εξαντλούν την αγάπη τους στα παιδιά τους και μόνο, τότε περιορίζουν οι ίδιοι το συναίσθημα τους.
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
11°
