Η Σχοινούσα είναι ένα από τα πιο μικρά νησιά των Μικρών Κυκλάδων με έκταση μόλις 9 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Βρίσκεται νοτιοδυτικά της Νάξου και σ’ ελάχιστη απόσταση από τα Κουφονήσια και την Ηρακλειά. Χαμηλοί λόφοι, αμμουδερές παραλίες με βαθυγάλανα νερά και μια Χώρα που αναπτύσσεται κατά μήκος ενός δρόμου. Οι κάτοικοί της δεν ξεπερνούν τα 150 άτομα και, σε αντίθεση με τα Κουφονήσια που ασχολούνται κυρίως με την αλιεία, εδώ η κύρια απασχόλησή τους είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία.
Ξαφνιάζεται κανείς αν μάθει τις καλλιέργειες του νησιού που ήταν ανέκαθεν αυτάρκες σε τροφές. Χωράφια με στάρια και κριθάρια, 3.000 ελιές δίνουν στους ντόπιους το λάδι του, 2.000 αιγοπρόβατα εξασφαλίζουν το κρέας και τα τυροκομικά, μικρά μποστάνια με οπωρικά και ζαρζαβατικά. Η πιο χαρακτηριστική όμως καλλιέργεια του νησιού είναι το φάβα, το σπάνιο ψυχανθές κατσούνι (pisum sativum), που δίνει τη γλυκειά, φίνα, και πεντανόστιμη φάβα Σχοινούσας. Παλαιότερα, κάθε σπίτι καλλιεργούσε τα χωράφια του για να έχει τη φάβα της χρονιάς.
Η καλλιέργεια του φάβα είναι δύσκολη, καθώς το φυτό είναι ευαίσθητο και όλη η διαδικασία πρέπει να γίνει με το χέρι. Μαζεύεται το πρωί με τη δροσιά, πριν χαράξει, γιατί αν το δει ο ήλιος σπάει και πέφτει. Επίσης αν μετά το αλώνισμα δεν φυσήξει για να γίνει το παραδοσιακό λίχνισμα (ο διαχωρισμός του άχυρου με τον καρπό) και το φάβα μείνει, ανάβει και καταστρέφεται. Εξαιτίας αυτών των δυσκολιών η καλλιέργειά του είχε σχεδόν εγκαταλειφθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Μόνο την τελευταία δεκαετία ξεκίνησαν κάποιοι νέοι καλλιεργητές να αναστήσουν την καλλιέργεια και να τη γνωρίσουν στο κοινό. Ο Θοδωρής Νομικός και ο Μανώλης Κωβαίος είναι οι δύο πιο σημαντικοί από αυτούς, οι οποίοι έχουν το 50% της ντόπιας παραγωγής. Μας μίλησαν για τη δυσκολία της παραγωγής, αλλά και για την προσπάθειά τους να γνωρίσουν στην ελληνική αγορά το προϊόν τους, τυποποιώντας το.
Τον Θοδωρή, ένα παλικάρι έξω καρδιά, τον συναντήσαμε στο πανέμορφο καφενείο της Χαράς. Με σπουδές ηλεκτρολόγου και τις αντίστοιχες γνώσεις, πήρε το ρίσκο να κάνει την επένδυση του ηλεκτρονικού διαχωρισμού του καρπού από το άχυρο. Έτσι η παραγωγή διευκολύνθηκε. Τα προϊόντα του πουλιούνται στο οικογενειακό σούπερ μάρκετ και στη Νάξο.
Τον Μανώλη Κωβαίο, τον Βενιαμίν των πέντε αδελφών Κωβαίων, τον συναντήσαμε στην οικογενειακή ταβέρνα της μητέρας του, στην περίφημη «ταβέρνα κυρά Ποθητή», όπου δοκιμάσαμε την ντόπια φάβα του που έσταζε μέλι! Τη φάβα του την είχαμε γνωρίσει νωρίτερα σε κλαδικές εκθέσεις, βαλμένη σε μια πολύ καλαίσθητη συσκευασία. Επένδυσε κι αυτός στην τεχνολογία και αγόρασε μια σύγχρονη αλωνιστική μηχανή που τον διευκόλυνε παραγωγικά.
Η ετήσια παραγωγή κυμαίνεται από 60 ως 15 τόνους – ανάλογα τον καιρό – και με μια φύρα 25% για τη συλλογή του σπόρου της επόμενης χρονιάς, οδηγούμαστε σε μια μέση ετήσια παραγωγή 20 τόνων που μ’ αυτούς ξεκινά ο αγώνας του νησιού για να αναδείξει τη Φάβα Σχοινούσας. Της ευχόμαστε, με όλη μας την καρδιά, καλή επιτυχία.
Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Πλάκας είναι οι πολυάριθμες ταβέρνες της, με μερικές εξ’ αυτών να κουβαλάνε στην πλάτη τους πολλά χρόνια ιστορίας
