Το κίνημα της θετικής σεξουαλικότητας

Το κίνημα της θετικής σεξουαλικότητας επιδιώκει να αλλάξει πολιτιστικές συµπεριφορές και τα πρότυπα γύρω από τη σεξουαλικότητα, προωθώντας την αναγνώριση της σεξουαλικότητας στις αναρίθµητες µορφές έκφρασής της ως ένα φυσικό και υγιές τµήµα της ανθρώπινης εµπειρίας και τονίζοντας τη σηµασία της προσωπικής κυριαρχίας, των ασφαλέστερων σεξουαλικών πρακτικών και του συναινετικού σεξ, χωρίς βία ή εξαναγκασµό. Καλύπτει κάθε πτυχή σεξουαλικής ταυτότητας, συµπεριλαµβάνοντας την έκφραση φύλου, τον προσανατολισµό, τη σχέση µε το σώµα, την επιλογή τύπου σχέσης και τα αναπαραγωγικά δικαιώµατα.

Η θετική σεξουαλικότητα (sex-positivity) θεωρεί ότι όλες οι συναινετικές σεξουαλικές δραστηριότητες είναι ουσιαστικά υγιείς και ευχάριστες, ενθαρρύνοντας τη σεξουαλική ευχαρίστηση και τον πειραµατισµό. Αµφισβητεί κοινωνικά ταµπού και προωθεί την εκτενή σεξουαλική αγωγή και το ασφαλές σεξ ως µέρος της εκστρατείας της. Το κίνηµα γενικώς δεν κάνει καµία ηθική διάκριση µεταξύ των τύπων σεξουαλικών δραστηριοτήτων θεωρώντας αυτές τις επιλογές ζητήµατα προσωπικής προτίµησης.

Οι όροι της θετικής σεξουαλικότητας (γερµανικά: sexuell positiv) και της αρνητικής σεξουαλικότητας (sexuell negativ) αποδίδονται γενικά στον Wilhelm Reich, ο οποίος πίστευε ότι ορισµένες κοινωνίες βλέπουν τη σεξουαλική έκφραση ως ουσιαστικά καλή και υγιή, ενώ άλλες έχουν αρνητική άποψη και επιδιώκουν να καταστείλουν και να ελέγξουν τη λίµπιντο.

Το κίνηµα της θετικής σεξουαλικότητας δεν κάνει ηθικές διακρίσεις µεταξύ ετεροφυλόφιλου, οµοφυλοφιλικού σεξ ή αυνανισµού. Άλλες θέσεις του περιλαµβάνουν την αποδοχή τού σαδοµαζοχισµού, της συνεύρεσης περισσότερων των δύο ατόµων, καθώς και της µη σεξουαλικότητας. Μερικοί θεωρητικοί του κινήµατος το έχουν αναλύσει µε όρους διασταύρωσης φυλής/πολιτισµού, φύλου, σεξουαλικότητας, τάξης, εθνικότητας και πνευµατικότητας. Λόγω του µεγάλου εύρους του κινήµατος, ήταν δύσκολο να καταλήξουν σε έναν οµόφωνο ορισµό του όρου «θετική σεξουαλικότητα».

Η σεξολόγος Carol Queen έχει προτείνει διάφορους ορισµούς: Η θετική σεξουαλικότητα, ένας όρος που σχετίζεται µε την πολιτιστική συνείδηση, δεν είναι µια χαζοχαρούµενη παιδική γιορτή της οργόνης — είναι µια απλή αλλά ριζοσπαστική επιβεβαίωση ότι ο καθένας µας καλλιεργεί τα δικά του πάθη σε ένα διαφορετικό µέσο, έτσι ώστε αντί να έχουµε δύο ή τρεις ή έξι σεξουαλικούς προσανατολισµούς, θα έπρεπε να σκεφτόµαστε µε όρους εκατοµµυρίων. Σέβεται καθένα από τα µοναδικά σεξουαλικά µας προφίλ, αν και αναγνωρίζει ότι ορισµένοι από εµάς έχουν υποστεί βλάβη από µια κουλτούρα που προσπαθεί να εξαλείψει τις σεξουαλικές διαφορές και δυνατότητες. Είναι η πολιτιστική φιλοσοφία που βλέπει τη σεξουαλικότητα ως µια δυνητικά θετική δύναµη στη ζωή µας, σε αντίθεση µε τη σεξουαλική αρνητικότητα, που βλέπει το σεξ ως προβληµατικό, διασπαστικό και επικίνδυνο. Επιτρέπει και στην πραγµατικότητα εξυµνεί τη σεξουαλική πολυµορφία, τις διαφορετικές επιθυµίες και δοµές σχέσεων και τις ατοµικές επιλογές.

Ο όρος σεξουαλική απελευθέρωση χρησιµοποιήθηκε για να περιγράψει µια κοινωνικοπολιτική κίνηση των δεκαετιών του ’60 και του ’70. Ωστόσο, ήταν ήδη σε χρήση από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 και αποδόθηκε στην επιρροή των συγγραµµάτων του Φρόιντ σχετικά µε τη σεξουαλική απελευθέρωση και τα ψυχικά ζητήµατα, καθώς και στον Wilhelm Reich, ο οποίος τον χρησιµοποίησε. Κατά τη δεκαετία του 1960, άρχισε να παρατηρείται αλλαγή στους τρόπους µε τους οποίους οι άνθρωποι αντιλαµβάνονταν τη σεξουαλικότητα, προαναγγέλλοντας µια περίοδο αποµάκρυνσης από τις αντιλήψεις του παλιού κόσµου και αναπτύσσοντας νέους κώδικες σεξουαλικής συµπεριφοράς, πολλοί εκ των οποίων έχουν έκτοτε ενσωµατωθεί στο mainstream.

Η δεκαετία του 1960 διαµόρφωσε µια νέα κουλτούρα «ελεύθερου έρωτα» µε εκατοµµύρια νέους να ενστερνίζονται τα ήθη των χίπις και να κηρύττουν τη δύναµη της αγάπης και την οµορφιά του σεξ ως φυσικό µέρος της καθηµερινής ζωής. Οι αλλαγές στη νοοτροπία αντανακλούσαν την αντίληψη ότι οι παραδοσιακές απόψεις για τη σεξουαλικότητα ήταν τόσο υποκριτικές όσο και ανδροκρατικές-σοβινιστικές. Η σεξουαλική απελευθέρωση διακήρυξε ένα νέο ήθος στον πειραµατισµό, µε ελεύθερο σεξ µέσα και έξω από τον γάµο, αντισύλληψη, δηµόσια γύµνια, απελευθέρωση των οµοφυλοφίλων, νοµιµοποιηµένη έκτρωση, υποστηρίζοντας τον διαφυλετικό γάµο, την επιστροφή στον φυσικό τοκετό, τα δικαιώµατα των γυναικών.

Ο όρος θετική σεξουαλικότητα χρησιµοποιήθηκε πρώτα στις Ηνωµένες Πολιτείες στα τέλη της δεκαετίας του ’90 µε την ίδρυση του Κέντρου για το Σεξ και τον Πολιτισµό στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας και του Κέντρου Θετικής Σεξουαλικής Κουλτούρας στο Σιάτλ της Ουάσινγκτον. Το 2009, το Sex Positive World ξεκίνησε στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Το 2019, υπήρχαν πάνω από δεκαέξι κλάδοι της µη κερδοσκοπικής οργάνωσης σε πέντε χώρες.

Sex-positive φεµινισµός

Ο sex-positive φεμινισμός, γνωστός και ως φεμινισμός υπέρ του σεξ, ριζοσπαστικός σεξουαλικός φεµινισµός ή σεξουαλικά φιλελεύθερος φεµινισµός, είναι ένα κίνηµα που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Ενώ στη δεκαετία του 1970, είχε εµφανιστεί ένα κύµα φεµινιστικού κινήµατος, που χαρακτηριζόταν από την αντίθεσή του στην πορνογραφία, στη σεξουαλική εργασία και στον σαδοµαζοχισµό, το κίνηµα της θετικής σεξουαλικότητας ήρθε ως απάντηση στις προσπάθειες εκείνων των φεµινιστριών να βάλουν την πορνογραφία στο επίκεντρο µιας φεµινιστικής ερµηνείας της καταπίεσης των γυναικών. Αυτή η περίοδος έντονων συζητήσεων και καυγάδων µεταξύ των δύο φεµινιστικών κινηµάτων στις αρχές της δεκαετίας του 1980 αναφέρεται συχνά ως «Φεµινιστικοί Σεξουαλικοί Πόλεµοι». Άλλες φεµινίστριες εντάχθηκαν στο φεµινιστικό κίνηµα της θετικής σεξουαλικότητας κυρίως για να καταγγείλουν ό,τι θεωρούσαν ως πατριαρχικό έλεγχο της σεξουαλικότητας. Μερικές συγγραφείς που έχουν υποστηρίξει αυτό το κίνηµα είναι οι Erika Lust, Ellen Willis, Susie Bright, Patrick Califia, Gayle Rubin, Carol Queen, Avedon Carol, Tristan Taormino, Diana Cage, Nina Hartley, Amia Srinivasan, Mireille Miller-Young και Betty Dodson.

Ο φεμινισμός αυτού του τύπου τονίζει και αναγνωρίζει τη σηµασία ς και θεωρεί ότι η σεξουαλική βία δεν πρέπει να αποτρέπει την επιβεβαίωση της γυναικείας επιθυµίας. Είναι ενάντια στους κανόνες που υπάρχουν στη σεξουαλική σφαίρα, ενθαρρύνει και σέβεται την ποικιλία και τη σεξουαλική διαφοροποίηση. Επιβεβαιώνει ότι η συζήτηση για τη σεξουαλική απόλαυση των γυναικών αποσιωπάται και περιθωριοποιείται στον σηµερινό κόσµο. Η καταστολή του σεξουαλικού διαλόγου µε τον υποτιθέµενο σκοπό της προστασίας των γυναικών τις κάνει µόνο να εµφανίζονται, σύµφωνα µε αυτή την οπτική, ως το ασθενέστερο φύλο. ∆ιαχρονικά, οι γυναίκες θεωρούνταν σεξουαλικά παθητικές, ενώ οι άνδρες αναγνωρίζονται ως σεξουαλικά ενεργοί ή και επιθετικοί, εποµένως η συνουσία θεωρείται µια δραστηριότητα κατά την οποία οι γυναίκες «υποτάσσονται» στην επιθυµία των ανδρών. Ένας άλλος παράγοντας που συνεχίζει να ελαχιστοποιεί τη γυναικεία επιθυµία είναι η έλλειψη οµοφωνίας και έρευνας γι’ αυτήν, προϊόν της κοινωνικής καταστολής που υπέµεναν οι γυναίκες επί αιώνες, η οποία οδήγησε σε προκαταλήψεις και γενικεύσεις.

Με λίγα λόγια, αν το σύστηµα της σεξουαλικής ιεραρχίας τοποθετεί ως προτεραιότητες την ετεροφυλοφιλία, τον γάµο και την τεκνοποίηση, ο φεµινισµός υπέρ του σεξ προσπαθεί να καλλιεργήσει τη σεξουαλικότητα ως χώρο πολιτικής αντίστασης. Εξάλλου, το κίνηµα Sex Positive ενδιαφέρεται για τη διδασκαλία µιας ολοκληρωµένης και έγκυρης σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία και προωθεί µια υγιή άποψη ώστε οι νέοι να κατανοήσουν την ανοιχτή, ειλικρινή, µη επικριτική, αποδεκτή προσέγγιση της σεξουαλικότητας. Τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν κάνει αυτόν τον στόχο πιο προσιτό και η ποπ κουλτούρα έχει επίσης παίξει ρόλο στην ενσωµάτωση του κινήµατος της σεξουαλικής θετικότητας στο mainstream. ∆ιασηµότητες, όπως η Lady Gaga, η Amber Rose, η Jessica Biel, η Cameron Diaz, η Taylor Swift και πολλοί άλλοι, έχουν µιλήσει δηµόσια για τις εµπειρίες τους σχετικά µε τη σεξουαλικότητα, τη σεξουαλική βία, την αποδοχή του σώµατος και τη συνολική σεξουαλική υγεία και ευθύνη. Podcasts όπως το «You Came First With Meghan Barton Hanson», «Sex with Emily», «Sexology», µαζί µε περιεχόµενο µέσων κοινωνικής δικτύωσης σε πλατφόρµες όπως το TikTok και το YouTube, έχουν προσελκύσει ένα νεότερο κοινό που συµµετέχει σε ανοιχτές συζητήσεις και ενθαρρύνει τη σεξουαλική θετικότητα και τις προσωπικές σεξουαλικές εµπειρίες.

* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση για τα 20 χρόνια Athens Voice «Επιβιώνοντας στον 21ο αιώνα - Οι πολιτικές, οι τάσεις, τα ρεύµατα της εποχής µας», σε επιµέλεια Σώτης Τριανταφύλλου