New Religion ή, αλλιώς, όταν ο Ντέμιεν Χιρστ ήρθε στην πόλη. Σιγοανεβαίνοντας τα σκαλιά που σε οδηγούν στον πρώτο όροφο του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, η «γκλάμορους» νεκροκεφαλή, σήμα κατατεθέν της έκθεσής του στη Θεσσαλονίκη, σου αποκαλύπτεται τμηματικά. Κάθε σκαλί και μια μικρή είσοδος σε μαύρο ξωκλήσι, κάθε φέτα εικόνας παραπάνω και μια σύζευξη με το μακάβριο. Ένα αποστεωμένο κρανίο με αστραφτερά σαν πασπαλισμένα με ασημόσκονη δόντια, μια νεκροκεφαλή διάστικτη από μαύρο χιούμορ και χολιγουντιανή ειρωνεία είναι η πρώτη επαφή με το αλλόκοτο σύμπαν του τρομερού Βρετανού.
Θρησκεία, επιστήμη, θάνατος, επουράνια ζωή, χάπια, Κόλαση, Παράδεισος, διαφήμιση, ποπ κουλτούρα, μαύρο χιούμορ: αυτές είναι μερικές λέξεις-κλειδιά που καλό θα είναι, αν επισκεφτείτε την έκθεση παρέα με τη θεία ή μια γεροντοκόρη ξαδέλφη σας που λίγο πριν προσκυνούσαν στους Χαιρετισμούς, να τις ψιθυρίσετε τρυφερά. Αλλιώς, τα «κορίτσια» θα πάθουν σοκ. Ίσα που στέλνουν επιστολή με διαδικασία κατεπείγοντος στο μητροπολίτη Άνθιμο, παραπονούμενα πως «πα πα πα, αλλιώς μας τα λες εσύ, παπά μου, και αλλιώς αυτό το βλάσφημο Εγγλεζόπουλο».
Κατά πόσον, βέβαια, σοκάρει ακόμη ο Ντέμιεν, αυτό είναι υπό συζήτηση, μιας και, ξεπερνώντας το σκόπελο των αδαών του μέσου όρου, οι εξοικειωμένοι θεατές της τέχνης του, είτε από τα ταξίδια τους στον κόσμο είτε από τις εικόνες των έργων του που κατά κόρον έχουν φιλοξενηθεί στα περιοδικά, έχουν μια λαμπρή ευκαιρία να συνομιλήσουν τσικ του τσικ με τον καλλιτέχνη-ποπ σταρ. Οι μέρες που ο τυπάρας αναστάτωνε το Ανατολικό Λονδίνο καταλαμβάνοντας warehouses, στήνοντας εκθέσεις όχι μόνο δικές του αλλά και της φίλης του Τρέισι Έμιν, έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Οι Young British Artists από το παράνομο underground των 90s μεταμορφώθηκαν σε διαπλανητικούς σούπερ σταρ. Είτε γιατί προσέφεραν μια στρογγυλεμένη εικόνα της cool Britania, όπως την οραματίστηκε ο Τόνι Μπλερ, είτε γιατί η τιμή των έργων τους εκτοξεύθηκε στα ύψη από γαλαντόμους συλλέκτες τύπου Σάατσι. Ο Χιρστ σήμερα είναι pop icon. Απολαμβάνει γουορχολικής μεταχείρισης και ένα celebrity φωτοστέφανο κοσμεί την κάθε του εμφάνιση. Παραμένει όμως πάντα ένα παιδί της βρετανικής εργατικής τάξης που τα λούσα και τα πλούτη δεν του στέρησαν τίποτα από την ειρωνεία, τον κυνισμό και την dodgy συμπεριφορά.
Ο οποίος τι θέλει να πει στο θεατή της έκθεσης “New Religion”; Μέσω απανωτών αναγωγών και μεταφορών, ο Ντέμιεν πρεσβεύει πως η επιστήμη είναι η νέα θρησκεία. Κι αν οι παλιές θρησκείες υπόσχονταν Παράδεισο και μετά θάνατον ζωή, το ίδιο εδώ και χρόνια όχι απλώς υπόσχεται αλλά και πραγματοποιεί η επιστήμη μέσω πολύχρωμων χαπιών που σου παίρνουν όλα τα ντέρτια και τους πόνους. Σε επισκευάζουν, σε ξανακάνουν χαρούμενο, όχι όμως άτρωτο, αφού το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον. Αν όμως το εδώ, το τώρα και η ζωή μας στη γη λίγο απέχουν από τον ορισμό της Κόλασης, δεν χρειάζεται να μετοικήσεις σε τόπο χλοερό για να αναπαυτείς και να αγαλλιάσεις. Το Πρόζακ, το Λαντόζ και κάθε είδους ευτυχόχαπο να είναι καλά. Χάπια-νοήματα, χάπια σαν δώδεκα Απόστολοι! Η θρησκεία, η επιστήμη, η τέχνη και ο έρωτας είναι κατά τον τρομερό Βρετανό οι μόνες που μας βοηθούν όχι απλώς να αντιμετωπίσουμε το σκοτάδι, αλλά και να δραπετεύσουμε στο φως. Στη “New Religion” η μεταφορική καθαρότητα, η διαρκής αίσθηση της ματαιότητας και της ανθρώπινης φθοράς, η συνεχής από πλευράς Χιρστ επιδίωξη της μη συναισθηματικής φόρτισης με το έργο του υπενθυμίζουν συνεχώς την αντίφαση που λέγεται ζωή και τη σημασία της διακωμώδησης. Της ιδίας, αλλά και όλων αυτών που εργολαβικά σχεδόν από κτίσεως κόσμου ανέλαβαν να της προσδώσουν νόημα.
Ο σταυρός-εγκατάσταση που απαρτίζεται από καδραρισμένες εικόνες αιμόφυρτων εγχειρήσεων ανοικτής καρδιάς, λαβωματιές στα χέρια εν είδει ιδιότυπων μικρών προσωπικών σταυρώσεων, τα σλόγκαν κάτω από κάθε χάπι, όπως “Rich cherry flavor”, “The burial”, “The last supper: I am the way, the truth and the life”, “The presentation for my eyes have seen your salvation”, φτιάχνουν ένα σχόλιο στέρεο που συνοψίζει την κατά Χιρστ τέχνη: όλα μέσα!
Σε συνεργασία με την Paul Stolper Gallery και το British Council, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης σκοράρει έως και τις 31 Ιουλίου την έκθεση της χρονιάς. Θα δούμε ουρές; Βάζω στοίχημα πως ναι. Όσο κι αν μετά τους Young British Artists και τις μυθικές μέρες της γκαλερί White Cube η τέχνη προχώρησε σε πεδία πιο μετανεωτερικά, η δύναμη της εικονοκλασίας αυτού του Βρετανού αντέχει, κρατά, δαιμονίζει και προβληματίζει στο φουλ.
Βγαίνοντας από το μαύρο ξωκλήσι του Χιρστ, ο ανοιξιάτικος ήλιος ξέπλενε τη χειμωνιάτικη υγρασία των πεζοδρομίων της Αγγελάκη. Και οι νευρώνες του εγκεφάλου μου έστειλαν ευφορικό μήνυμα στα χείλη μου προστάζοντας να τραγουδήσω έναν άλλο μεγάλο Άγγλο. Ντέιβιντ Μπόουι: “Church on time terrifies me/ Church on time makes me party/ Church on time puts my trust in God and Man/ God and Man no confessions/ God and Man no religion/ God and Man don’t believe/ in Modern Love”.
10°
