Προλαβαίνετε άνετα για μια βδομάδα ακόμα (deadline: 13 του Φλεβάρη), 10 το πρωί με 10 το βράδυ κάθε μέρα. Προϋπόθεση: να έχετε δυο ώρες διαθέσιμες, να μπορείτε να ξοδέψετε λίγα ευρώ, να μη σας τρομάζει το στρίγμωγμα και να είσαστε διατεθειμένοι να κρατάτε ένα καλάθι ή να σπρώχνετε ένα καρότσι σούπερ μάρκετ. Όλα αυτά στο γνωστό παζάρι εκδοτών και βιβλιοπωλών, που φέτος γίνεται στην πλατεία Κοτζιά (ή Λουδοβίκου ή Δημοτικού Θεάτρου ή Ταχυδρομείου ή Εθνικής Τράπεζας ή Εθνικής Αντίστασης ή Δημαρχείου: οποιοδήποτε από τα παλιά ονόματα θα ήταν προτιμότερο, από του ανθρώπου που γκρέμισε το εκεί Δημοτικό Θέατρο). Πήγα και ξοδεύοντας εντεκάμισι ευρώ πήρα απρόσμενα και σπάνια βιβλία. Στη σουρεάλ φωτογραφία μου: πόδια, ουρές και κουτσουλιές περιστεριών που σουλατσάρουν με το πάσο τους στη διαφανή, πλαστική στέγη του παζαριού. Κάνουν και φασαρία, αλλά δεν είναι αποτυπώσιμη στο χαρτί.
Γιατί τη λένε Λουίζης Ριανκούρ
Προς την «παρέα της Πανόρμου», που με ρωτάει για το «περίεργο» όνομα του δρόμου: «Εις το αρχοντικόν της, επί της οδού λεωφόρου Αμαλίας 34, όπου έζησε σαράντα ολόκληρα χρόνια, απέθανεν χθες την μεσημβρίαν η κόμησσα Λουίζα Ριανκούρ… εις ηλικίαν 95 ετών. Εγεννήθη εις την Βρετάνην της Γαλλίας… Προ 40 ετών έφθασε εις την Ελλάδα… επολιτογραφήθη Ελληνίς… Αφιέρωσε το υπόλοιπον της ζωής της εις την φιλανθρωπίαν… Ειργάσθη επί μακρόν διάστημα εις τας πρώτας βοηθείας και ίδρυσε το νοσοκομείον της “Αγίας Ελένης”…» («Ελεύθερον Βήμα» της 28/2/1941, από το αρχείο μου)
Η «Τεχνόπολη» (και) βιομηχανικό μουσείο
Χάρη στις προσπάθειες άξιων ειδικών επιστημόνων και τεχνικών, αλλά και της δημοτικής μας αρχής, άνοιξε πριν λίγες μέρες στην «Τεχνόπολη, εδώ στο Γκάζι» (Πειραιώς 100) και λειτουργεί ένα από τα μετρημένα στην Ελλάδα βιομηχανικά μουσεία: το μουσείο του εργοστασίου Φωταερίου. Είναι σπουδαία δουλειά, αξίζει να το δείτε ξανά και ξανά. Αποτελεί οφειλόμενο φόρο τιμής σε ένα εργοστάσιο που τροφοδότησε αυτή την πόλη με φωταέριο για 120 περίπου χρόνια.
Ελπίζω ωστόσο να μη θεωρηθεί μεγάλη κακία ότι κάγχασα με μερικά δημοσιεύματα που, παρασυρμένα από (ανιστόρητο) οίστρο, ισχυρίστηκαν, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι η λειτουργία του εργοστασίου από το 19ο αιώνα και μετά είχε αναβαθμίσει (!) την περιοχή. Καλά, Ροΐδη οι καλοί συνάδελφοι δεν είναι υποχρεωτικό να έχουν διαβάσει. Παλιότερο αθηναϊκό τύπο, που καταγράφει εγκλήματα και απατωνιές με επίκεντρο τούτη την υποβαθμισμένη περιοχή, δεν έχουν υπόψη τους. Βάρναλη δεν έχουν προσέξει, που στους πασίγνωστους «Μοιραίους» του λέει «Στο Παλαμήδι ο γιος του Μάζη / κι η κόρη του Μπαρδή στο Γκάζι» (δηλαδή ο ένας φυλακή κι άλλη στα πορνεία). Ούτε το βιβλίο της σύγχρονής μας Ζωής Ρωπαΐτου «Ρουφ - Βοτανικός - Γκαζοχώρι» ξεφύλλισαν. Ούτε αναρωτήθηκαν πώς είναι δυνατόν να είναι αναβαθμισμένη μια περιοχή με φουγάρα, όπου καίγεται γαιάνθρακας για να παραχθεί γκάζι. Έστω. Αλλά τα χαμόσπιτα που ακόμα υπάρχουν (μισά μισά είναι με τα σύγχρονα κέντρα διασκέδασης), τους φτωχούς Έλληνες μουσουλμάνους που κατοικούν εκεί, ακόμα και το ταπεινό όνομα «Γκαζοχώρι» δεν τα πρόσεξαν, όλα αυτά δεν τους λένε τίποτα;
Παραγωγικά τοπωνύμια
Με αφορμή το «Γκάζι», ας θυμηθούμε μερικά εργοστάσια που κατέληξαν τοπωνύμια στην ευρύτερη Αθήνα. Πρώτο, βέβαια, το Μεταξουργείο, που διατηρείται μέχρι σήμερα. Ύστερα έχουμε τη «ΒΙΟ», εργοστάσιο αμαξωμάτων στην Κωνσταντινουπόλεως, περίπου στο ύψος της Λένορμαν, σημερινό «Κέντρο Διαλογής των ΕΛΤΑ». Του Φιξ (μπίρα) στον Νέο Κόσμο, που απαθανατίστηκε μια για πάντα, αφού έγινε σταθμός του μετρό. Του Κλωναρίδη (παγοποιία, μπίρα, αναψυκτικά) στα Πατήσια, που έγινε και στάση λεωφορείων. Την «Κοπή» (υφάσματα) στη Δραπετσώνα. Την «Ιζόλα» (οικιακές ηλεκτρικές συσκευές) στην Καλλιθέα, κι αυτή στάση. Το «Μιρουάρ» (αρχικά χώρος διασκέδασης και μετά βιοτεχνικός) στη Νέα Ιωνία (σημερινό «Ionian Center»), επίσης στάση. Αλλά το θέμα αυτό είναι τόσο μεγάλο, που θα μπορούσε να καλύψει έναν ολόκληρο «City Lover».
Έχουμε φάει τόσες φάπες, τόση ανασφάλεια και πίεση πανταχόθεν, που αναζητάμε πια λίγη χαρά, λίγη χριστουγεννιάτικη τρέλα, λίγο τζέρτζελο, απ’ όπου κι αν προέρχεται
