Δεν μπορώ να περιγράψω πόσο αντιπαθώ το καλοκαίρι. Είναι πάνω από τις δυνάμεις μου. Η απέχθειά μου γι’ αυτή την Εποχή στην Κόλαση ξεπερνά κατά πολύ τη μικρή ευχέρεια που έχω με τις λέξεις.
Το καλοκαίρι, αυτές τις εκατό ημέρες και τις εκατό νύχτες που η πόλη μετατρέπεται σε έναν υγρό φούρνο, νιώθω να χάνω τη μορφή μου σαν να ’μαι φτιαγμένος από κάτι που λιώνει. Είμαι σίγουρος πως θα πεθάνω καλοκαίρι. Και δεν είναι μόνο η ζέστη, αυτή η κλιματική καταστροφή πριν την κλιματική καταστροφή, αυτή η παράδοση στην ξηρασία και το φρυγμένο χώμα, αυτή η συνθήκη κολλώδους απραξίας. Είναι αυτό κυρίως βέβαια — μα είναι και όλα τα άλλα. Κυρίως, η επιτακτική, η δεσποτική χαρά που περιβάλλει τους κακούς μήνες του θέρους. Από τα ανάλαφρα ρούχα ώς τις γεμάτες παραλίες, και από τα συγκεκριμένα κοκτέιλ ώς τα stories στο IG. Είναι η απαίτηση για ξεφάντωμα, για ΚΑΦΕΔΑΚΙ, για όλο και περισσότερη συνάφεια με τους άλλους, για όλο και περισσότερο χρόνο μέσα στη χαοτικά μεγάλη ημέρα, για όλη και λιγότερη καταφυγή στη συρρικνωμένη νύχτα.
Μισώ το πρωινό φως που δεν μπαίνει ήρεμα από το παράθυρο, αλλά εφορμά με ένα ξέσπασμα στο δωμάτιο σαν εισβολέας, σκληρό, αδιάλλακτο, ίδιο με κοκκινοτρίχη πειρατή που κάνει ρεσάλτο.
Μισώ τα μουσκεμένα στον ιδρώτα μαξιλάρια και τα κλιματιστικά, μισώ παράφορα τα φέρι-μποτ και τις πλαζ, μισώ τούς τρέντι προορισμούς — και τους παρηκμασμένους προορισμούς. Μισώ τα ταξίδια και την εξάντληση που προσφέρουν. Μισώ το πρωινό φως που δεν μπαίνει ήρεμα από το παράθυρο, αλλά εφορμά με ένα ξέσπασμα στο δωμάτιο σαν εισβολέας, σκληρό, αδιάλλακτο, ίδιο με κοκκινοτρίχη πειρατή που κάνει ρεσάλτο. Τα βράδια δεν είναι αναζωογονητικά, αλλά ένα επιπλέον μαρτύριο μετά τη φάλαγγα της ημέρας, ένας πυρετός πάνω σε έναν άλλο πυρετό, ένας αρρωστημένος βόμβος από ζοφερά τζιτζίκια μέσα στην ίδια την πόλη.
Και δεν αντέχω το μεγάλο θέατρο του καλοκαιριού που στήνεται στην άμμο, το απέραντο μπουλούκι από σάρκες και μπανιερά, παιδάκια και ποτά με μαϊντανό και άνηθο, τους τύπους με τα κοφτά μαγιό και τις στριμωγμένες ομπρέλες ενός τεράστιου Playmobil — αυτό το τρομώδες installation. Δεν αντέχω το υγρό καλοκαιρινό καθήκον με την άμμο να κολλάει στις φτέρνες και στα γόνατα, και να εισχωρεί ύπουλα σε μέρη απαγορευμένα. Δεν αντέχω την Επίδαυρο και το Ηρώδειο και τα φεστιβάλ, τα πανηγύρια και τα παζάρια και τα live, τις τουρνέ και τις αρπαχτές των καλλιτεχνών, τους λουκουμάδες και τα παρά θίν’ αλός μασάζ με λάδι μηχανής, τις ΤΑΒΕΡΝΟΥΛΕΣ και το ΨΑΡΑΚΙ, το αλάτι και τα εγκαύματα στο δέρμα. Δεν αντέχω τα δημόσια χαμόγελα. Όλη αυτή την ήττα σώματος και πνεύματος, όλη αυτή την τελετουργική ακαμψία και τη συλλογική απαίτηση να περάσουμε καλά, γιατί κάποιος ισχυρός νόμος μιας μικροαστικής διαφήμισης το επιβάλλει. Θεά μεγαλοδύναμη, τι κακογουστιά!
Αντιστέκομαι όσο το μπορώ στην καλοκαιρινή ευφορία, που δεν μου ανήκει, μα δεν παύω να ηττώμαι όπως καθένας που αντιστέκεται σε οτιδήποτε.
ΓΙΑΤΙ ΑΓΑΠΩ ΤΟΝ ΧΕΙΜΩΝΑ
Όμως αγαπώ τον χειμώνα. Θα αγαπούσα οτιδήποτε υπήρχε στους αντίποδες του καλοκαιριού — ακόμη και μία θαλάσσια αγελάδα ή ένα πιάτο σκέτα μακαρόνια χωρίς τριμμένο τυρί. Αλλά υπάρχει ο χειμώνας εκεί, ένδοξος και μαζί ταπεινός, υπερήφανος και μαζεμένος, όλο στοργή και με ένα μεγάλο, απόλυτο δικαίωμα στη σιωπή: το μεγαλύτερο δώρο του.
Ο χειμώνας είναι η εποχή της αλήθειας. Καθετί περιττό, κάθε θερινή επίδειξη φωτός και δέρματος, υποχωρεί εσπευσμένα στις σπηλιές της, στην ανήλιαγη μονιά της.
Κανείς δεν σε ρωτά γιατί μένεις μέσα τον χειμώνα· κανείς δεν περιμένει να αναρτήσεις φωτογραφίες με το λευκό σαν κεφίρ σώμα σου στο φως. Ο χειμώνας δεν απαιτεί να χαμογελάς δείχνοντας τα δόντια σου που εδώ και ένα εξάμηνο παρακαλάνε για καθαρισμό. Δείχνει αυτός τα δικά του. Ο χειμώνας είναι η εποχή της αλήθειας. Καθετί περιττό, κάθε θερινή επίδειξη φωτός και δέρματος, υποχωρεί εσπευσμένα στις σπηλιές της, στην ανήλιαγη μονιά της. Ο κόσμος γυρίζουν στα σπίτια τους, στη γεμάτη δώρα και επαίνους σκιά, στην ανάσα που αφήνει ένα αχνό σημάδι στο τζάμι: έναν παράφορο χάρτη αισθημάτων. Στην πόλη, ο χειμώνας κατεβάζει τον ήχο, σαν να χαμηλώνει ο μαέστρος την μπαγκέτα του. Οι δρόμοι ησυχάζουν, τα βήματα είναι πιο κοφτά, ο αέρας καθαρίζει σαν τζάμι που μόλις το πέρασες νερόξιδο με τη χθεσινή εφημερίδα.
Υπάρχει μια δικαιοσύνη στον χειμώνα. Δεν απαιτεί τίποτε από σένα· δεν σε καλεί να πάρεις μέρος σε κάτι, να ΔΕΙΧΤΕΙΣ, να αφομοιωθείς. Ίσα-ίσα, σου επιτρέπει να κουκουλωθείς, να χαθείς μέσα σε παλτά και να τυλιχτείς σαν μπουρίτο μέσα σε φλις κουβερτούλες, να κλειδωθείς στο σπίτι σου ή να περπατήσεις με το κεφάλι σκυφτό χωρίς να μοιάζεις πως αποφεύγεις τους άλλους — κι ας τούς αποφεύγεις. Σου επιτρέπει να είσαι σκυθρωπός, μονίμως συνοφρυωμένος, σαν άλλος Εμπενέζερ Σκρουτζ: κανείς δεν το θεωρεί ύποπτο ή αφύσικο, ή λάθος. Δεν υπάρχουν λάθη τον χειμώνα. Είναι η εποχή που νομιμοποιεί τη μελαγχολία, μια ανθρώπινη κατάσταση που τον υπόλοιπο χρόνο θεωρείται ελάττωμα και κυνηγιέται από κεφαλοκυνηγούς και bounty hunters. Από τους οπλισμένους σαν αστακούς Mandalorian.
Αγαπώ τα απογεύματα που έρχονται για λίγες στιγμές, μόνο και μόνο για να προαναγγείλουν το σκοτάδι, σαν να σου επιστρέφουν τις ώρες που το καλοκαίρι σού άρπαξε χωρίς λόγο, στα ψέματα: ο χειμώνας είναι γενναιόδωρος με το σκοτάδι.
Αγαπώ τον χειμώνα για τα πρωινά του. Εκείνη την παγωνιά που σε ξυπνά με μια ευπρόσδεκτη βία, κάνοντάς σε να νιώσεις το σώμα σου ξανά από την αρχή. Αγαπώ τα καφέ με τα θολά τζάμια, το ανακατεμένο, συναρπαστικό άρωμα των ροφημάτων, ειδικά αν καπνίζει κανείς έξω με τα μανιτάρια. Αγαπώ τα απογεύματα που έρχονται για λίγες στιγμές, μόνο και μόνο για να προαναγγείλουν το σκοτάδι, σαν να σου επιστρέφουν τις ώρες που το καλοκαίρι σού άρπαξε χωρίς λόγο, στα ψέματα: ο χειμώνας είναι γενναιόδωρος με το σκοτάδι. Αγαπώ την υγρασία των δρόμων, τις μέρες που βρέχει δίχως σταματημό και τα πεζοδρόμια γυαλίζουν κάτω από το φως των φανοστατών. Είναι εκείνες οι στιγμές που η πόλη μοιάζει να επιστρέφει στην ουσία της: οι πόλεις είναι καταφύγια στηριγμένα στην ωραία γραφειοκρατία. Και δεν μιλώ εδώ για το ακριβοθώρητο χιόνι, σπάνιο σαν ασφράγιστη κεφαλή του Ερμού, τότε που η καθημερινότητα γίνεται παιδική, όχι από χαρά, αλλά από την ξαφνική, δριμεία σαν ευφρόσυνο ψύχος αναστολή της βιασύνης.
Και είναι ο χειμώνας βέβαια αυτός που ευνοεί το διάβασμα, τη μέριμνα του εαυτού, τις εσωτερικές συζητήσεις. Είναι τότε μόνο που το σπίτι αποκτά βαρύτητα και ταυτότητα: όχι πια μια φυλακή, ένας τόπος εξορίας, ένα ξερονήσι διακοπών, αλλά ένα καταφύγιο. Το φως του πορτατίφ, που το καλοκαίρι φαίνεται —και είναι, φευ— περιττό, τον χειμώνα γίνεται κινηματογραφική μηχανή προβολής, που ιστορεί τοπία ολόκληρα και αφηγήσεις χωρίς τέλος. Το βράδυ δεν είναι μίζερο: έρχεται νωρίς και μένει μαζί σου, κοντά σου, σαν παλιός φίλος, και κάθεστε μαζί κοιτάτε μπροστά, ενθουσιωδώς σιωπηλοί.
Αγαπώ τον χειμώνα από μια βαθιά, πλην κατ’ ανάγκην κρυφή, επιθυμία για γνησιότητα. Ευθύς, σκληρός, τίμιος, είναι το αντίθετο του κιτς.
ΤΟ ΩΡΑΙΟΤΕΡΟ ΤΡΙΜΗΝΟ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ
Αγαπώ τον χειμώνα, και μαζί μ’ αυτόν και τους μήνες που τον προϋπαντούν. Όχι τον Σεπτέμβριο —αυτός ανήκει πλέον στο καλοκαίρι, σαν θλιβερή ουρά του, και δεν θέλω να τον ξέρω, είναι ο μήνας των νεαρών γονιών νομίζω μόνο—, αλλά βέβαια τον θαυμαστό και ανεξάρτητο Οκτώβριο (μια εποχή από μόνος του!) και τον ανεπανάληπτο Νοέμβριο, που μεταξύ μας ανήκει δικαιωματικά στον χειμώνα και όχι βέβαια στο φθινόπωρο.
Είναι οι τεμπέλικες μέρες και τα ατέλειωτα βράδια με τις διπλές κάλτσες, πετσετέ από μέσα και μαλακές, fluffy από πάνω, με ένα βιβλίο στο χέρι, με παλιές ταινίες στην τηλεόραση, με γατιά που ρονρονίζουν και σκυλιά που ροχαλίζουν στα πόδια σου.
Το τελευταίο τρίμηνο του έτους είναι ό,τι πιο γοητευτικό υπάρχει για τη ζωή στην πόλη (τη μόνη που ξέρω, και τελευταία που θα μάθω), ένα εορταστικό μπουκέτο μαγείας και νοσταλγίας. Όχι απλώς μία ακόμη περίοδος στο ημερολόγιο, αλλά μια εποχή που ξυπνά τις αισθήσεις, γεμίζει την καρδιά, και σου δίνει θάρρος για να αντέξεις τη ζωή πάνω στον πλανήτη. Είναι το διάστημα εκείνο της χρονιάς που σου επιτρέπει να στραφείς προς τα μέσα, να αναστοχαστείς, να προετοιμαστείς. Η λαμπρά σκοτεινή εποχή που βρίσκεις την ισορροπία σου, που κοιτάς γύρω και λες πως ο χρόνος τελειώνει όμορφα, όπως και να τελειώνει. Είναι ο γλυκύς καιρός των απολογισμών και των υποσχέσεων στον εαυτό μας. Είναι οι τεμπέλικες μέρες και τα ατέλειωτα βράδια με τις διπλές κάλτσες, πετσετέ από μέσα και μαλακές, fluffy από πάνω, με ένα βιβλίο στο χέρι, με παλιές ταινίες στην τηλεόραση, με γατιά που ρονρονίζουν και σκυλιά που ροχαλίζουν στα πόδια σου. Με τις καλύτερες playlist που έγιναν ποτέ, για να τις ακούς ξανά και ξανά σε πείσμα των εξ επαγγέλματος γκρινιάρηδων. Άσε δε τον καιρό: μαγεία.
Οκτώβριος! Αχ η γλυκιά του μελαγχολία, αυτό το βάλσαμο στην καρδιά. Ο έξοχος μήνας που τον μισεί όλο το καλοκαίρι, ο μήνας που ξεσκονίζει την πόλη και φέρνει επιτέλους μια αναζωογονητική δροσιά που σε ξυπνά. Τα φύλλα αρχίζουν να κιτρινίζουν, οι μέρες να μικραίνουν, ο αέρας μοσχομυρίζει υποσχέσεις: σαν να επιστρέφεις σπίτι. Ο μήνας της ισορροπίας και της μετάβασης: ένα απαλό κατώφλι. Στο μεταίχμιο δύο εποχών, δεν είναι ούτε απαιτητικός ούτε αδιάφορος: κουβαλά στην αγκαλιά του με τα χρυσοκόκκινα φύλλα μια ηρεμία που κάνει τα πράγματα να μοιάζουν πιο αληθινά. Και βέβαια έχει το Χαλογουίν, την ωραιότερη νύχτα του χρόνου — τη Νύχτα με τις Μάσκες. Μην ακούτε τους μιζερανθρώπους που θα σας πουν ότι είναι ξένη και αμερικανιά: το Χαλογουίν είναι η μόνη αληθινά παγκόσμια γιορτή. Ξεκινήστε τον υπερμαραθώνιο με ταινίες τρόμου από σήμερα κιόλας.
Νοέμβριος! Ω μήνα υπεροχότατε, με την ήρεμη δύναμή σου. Ούτε εσύ κραυγάζεις, ούτε εσύ διεκδικείς, ούτε εσύ παίρνεις τηλέφωνο για να μας προτείνεις να βγούμε, δεν γεμίζεις τις μέρες μας με θόρυβο και τις νύχτες μας με απόγνωση. Είσαι ο μήνας που μας καλεί —αντίθετα— να μαζευτούμε, να μείνουμε μέσα, να αφήσουμε το βλέμμα μας να χαθεί στη βροχή που θολώνει τα τζάμια. Η φύση έχει ήδη γυρίσει σελίδα· τα δέντρα γυμνώνονται, το φως βαραίνει και γεμίζει μυστικιστικούς ψιθύρους, και όλα ετοιμάζονται για έναν χειμώνα που δεν έχει έρθει ακόμη μα που είναι ήδη παρών. Νοέμβριος: ο μήνας της σιωπής που σε φέρνει πιο κοντά στον έσω εαυτό σου, ο πιο εσωτερικός, ο πιο στοχαστικός, ο πιο σιωπηλά τρυφερός. Είναι ο μήνας που δεν ζητά τίποτα, και γι’ αυτό σού χαρίζει τόσα. Αχ να γιορτάζαμε διά νόμου κι εμείς την Ημέρα των Ευχαριστιών! Πόσο ευγνώμονες θα ήμασταν γι’ αυτόν τον πιο ρομαντικό από τους μήνες, τον άρχοντα της μελαγχολίας, της θαλπωρής, και της προσμονής.
Ο Δεκέμβριος είναι ο μήνας που μεταμορφώνει την κουρασμένη χρονιά σε μια γιορτή της ζωής. Κουβαλά με περηφάνια την ανάσα όλου του έτους λίγο πριν την εκπνοή του. Οι μέρες μικραίνουν όσο πρέπει να μικρύνουν, τα σπίτια στολίζονται και γεμίζουν ευωδίες, παντού μυρίζεις κανέλα και βανίλια και πορτοκάλι, κακουλέ και μαχλέπι. Δεκέμβριος είναι η αγορά, τα φώτα, τα δώρα, τα φανάρια των αυτοκινήτων στο σκοτάδι. Είναι τα πλατό τυριών και οι ξηροί καρποί. Είναι τα παραπάνω αγορασμένα βιβλία και τα παραπάνω αδιάβαστα βιβλία. Είναι το Stranger Things. Είναι τα Χριστούγεννα και η Παραμονή της Πρωτοχρονιάς, είναι η Black Friday και η Cyber Monday, τα μελομακάρονα και οι κουραμπιέδες. Είναι ο μήνας της μνήμης και της ελπίδας: των κύκλων που καταπίνουν τον εαυτό τους και γεννιόνται από αυτόν. Είναι ο μήνας που φιλοξενεί ένα πλήθος, ένα πραγματικό πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων, από θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες μέχρι εκθέσεις και λογοτεχνικές εκδηλώσεις που εκμεταλλεύονται την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της περιόδου: άρα, περισσότερες ευκαιρίες να μείνουμε μόνοι στο σπίτι με τη γάτα μας και το Star Trek, μακριά από τα αγαπημένα μας πρόσωπα, όσο εκείνοι θα πηγαίνουν από δω κι από κει, εκστασιασμένοι και πλανεμένοι, όπως το συνηθίζουν.
Ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος δεν μου αρέσουν. Είναι το αντίστοιχο του κυριακάτικου απογεύματος. Αν κάποιος τούς πέταγε από το ημερολόγιο, δεν θα έλειπαν σε κανέναν. Χειμώνας είναι οι τρεις τελευταίοι μήνες του έτους: το (μακράν) ωραιότερο τρίμηνο της χρονιάς.
14°
