«Να φας μύδια τσακιστά απ’ της Λωξάντρας το χέρι και να πεθάνεις. Να φας χουνκιάρ – μπεγιεντί και γιαουρτλού κεμπάμπ, και κρεατερά ντολμαδάκια τυλιγμένα όχι σε κληματόφυλλα, που το χειμώνα δεν υπάρχουνε, αλλά σε φύλλα πουράντζας, που λιώνει στο στόμα (είναι και εφιδρωτικά και διουρητικά). Να φας χτένια ψημένα μέσα στο καύκαλό τους πάνω σε χόβολη και να πεθάνεις. Να πεθάνεις και να ξαναζωντανέψεις για να ξαναφάς.». Μαρία Ιορδανίδου, «Λωξάντρα».
Αν είσαι Γάλλος η αγαπημένη σου food movie είναι το «Δείπνο της Μπαμπέτ», αν είσαι Ιάπωνας το «Tampopo» και αν είσαι Έλληνας η «Πολίτικη Κουζίνα». Λίγοι είναι αυτοί που δεν γοητεύονται από τα αρώματα που αναδίδουν τα πολίτικα φαγητά και γλυκά είτε γιατί τους γεμίζουν νοσταλγία για τις χαμένες πατρίδες, είτε γιατί είναι απλά από τα πιο γευστικά και απολαυστικά που έχουν δοκιμάσει. Στο Π. Φάληρο άνθρωποι θαρρείς βγαλμένοι από το βιβλίο της Μαρίας Ιορδανίδου «Λωξάντρα» συνεχίζουν παραδόσεις χρόνων και μέσα από τις γαστριμαργικές τους δημιουργίες σε ταξιδεύουν στα Στενά του Βοσπόρου και στα σοκάκια της Πόλης.
Στα μέσα της δεκαετίας του ΄60 με τις μαζικές απελάσεις των Ρωμιών που έχουν ελληνικό διαβατήριο πολλοί εκπατρισμένοι Κωνσταντινουπολίτες θα εγκατασταθούν στο Π. Φάληρο και αρκετοί απ’ αυτούς θα ανοίξουν εστιατόρια, μπακάλικα, ζαχαροπλαστεία προσπαθώντας να διατηρήσουν ζωντανές τις παραδόσεις και τις αναμνήσεις τους από την Πόλη. Οι Κωνσταντινουπολίτες του Φαλήρου θα σου πουν ότι επέλεξαν το Φάληρο γιατί η θέα προς τη θάλασσα και την Καστέλα τους θυμίζει τα Στενά του Βοσπόρου.
Με αύρα θαλασσινή λοιπόν μαζί με μυρωδιά από μαχλέπι και κανέλα πάμε βόλτα στα μαγαζιά του Φαλήρου που έχουν κάτι από την Πόλη. Ξεκινώντας τη μέρα σου θέλεις πρώτα ένα καφεδάκι. Φρεσκοκομμένο και ευωδιαστό ελληνικό και μαζί διάφορα προϊόντα από τη Πόλη (φύλλο γιουφκά, μπακλαβαδάκια, χαλβάδες…) και φωτογραφίες στους τοίχους από τα Πριγκηπονήσια για να χαζέψεις-και να ταξιδέψεις- θα βρεις στο καφεκοπτείο η Πρίγκηπος (Αγ. Αλεξάνδρου 58). Ο κύριος Κώστας Παπαδάτος, ο ιδιοκτήτης του μαγαζιού, αν και είναι γέννημα θρέμμα Φαληριώτης, έχει μακρινή καταγωγή από ‘κει και αγαπά πολύ τη Πόλη. Μας απαριθμεί τα μαγαζιά που άνοιξαν οι Πολίτες, από φωτογραφεία και τσαγκάρικα μέχρι αλλαντικά και τυριά: μας διηγείται για το διπλανό απ΄ αυτόν μαγαζί που πέρασε διαδοχικά από τα χέρια τριών Κωνσταντινουπολιτών με το χαριτωμένο όνομα «Πικ-νικ» και πουλούσε ποικιλίες τυριών και αλλαντικών. Δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχει πια.
Λίγο πιο κάτω (Αγ. Αλεξάνδρου 40) στο παραδοσιακό ζαχαροπλαστείο τα Πριγκηπονήσια κάναμε μια στάση γιατα πιο μαστιχωτά και αφράτα τσουρέκια του Φαλήρου. Ο κ. Νίκος Μπινιτζής (στα τουρκικά σημαίνει «ιππέας», ο παππούς του είχε άλογα!) δεν έφυγε από την Πόλη το ΄64 καθώς είχε τουρκικό διαβατήριο, αλλά λόγω της τεταμένης κατάστασης αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη γενέτειρά του μερικά χρόνια αργότερα και να εγκατασταθεί με την οικογένειά του αρχικά στην Θεσσαλονίκη. Στην Πόλη δεν επέστρεψε ποτέ από τότε. Στη Θεσσαλονίκη σπούδασε Φαρμακευτική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο αλλά λίγο πριν τελειώσει το διδακτορικό του τα παράτησε και άνοιξε εστιατόριο στο κέντρο της πόλης ονόματι «Πριγκηπονήσια». Μου μίλησε υπό τους ήχους swing μουσικής και Neil Armostrong για το πώς συνεργάστηκε στη συνέχεια με τον ιδιοκτήτη του πολυτελούς ζαχαροπλαστείου Maxim στο Κολωνάκι (εκεί που μετά γνωρίσαμε το Jackson Hall) και έμαθε τα μυστικά για το τέλειο τσουρέκι και πως στη συνέχεια άνοιξε το ’97 το περίφημο ζαχαροπλαστείο του στο Φάληρο. Δε φτιάχνει πολλά πολίτικα γλυκά-άλλωστε όπως μας είπε στην Πόλη ανθούσε κυρίως η γαλλική ζαχαροπλαστική- αλλά αποτελεί σίγουρα ένα από τα πολίτικα στέκια του Φαλήρου.
Το Divan (Ναϊάδων 51-53) είναι από τις σταθερές «πολίτικες αξίες» του Φαλήρου. Η κ. Πωλίνα Λεμοντζόγλου με το σύζυγό της ήρθαν από τη Πόλη το ΄60 και άνοιξαν το μαγαζί τους πρώτα στην Πατησίων και στη συνέχεια το μετέφεραν στο Φάληρο. Ταούκ γιογσού, καζάντιπί, πολίτικοι κουραμπίεδες και αφράτοι ατσμάδες-το πολίτικο κουλούρι που παραπέμπει στην υφή σε γαλλικό κρουασάν- είναι μερικά μόνο από τα γλυκά που μπορείτε να βρείτε στο μαγαζί.
Tip: Πάρτε στο χέρι έναν από τους ατσμάδες τους, κατηφορίστε προς το Φλοίσβο και απολαύστε τον με τον καφέ σας για πρωινό!
Συνεχίζοντας τη βόλτα στην Αγ. Αλεξάνδρου θα συναντήσουμε το Sarayli.Ένα όμορφο γωνιακό καφέ όπου το σύγχρονο συναντά το παραδοσιακό και η Δύση την Ανατολή. Έχει τα πάντα από πολίτικα γλυκά: καζαντιπί, ταουκ γιοκσού, κιουνεφέ, ρυζογαλο φούρνου, κανταΐφι με ολόκληρα καραμελωμένα φιστίκια, ασουρέ, κρέμα με πικραμύγδαλο (κεσκιούλ), κρέμα με ροδόνερο, σαφράν και κόκκους ρυζιού (ζερντέ) και γενικώς όλα τα κρεμώδη και γαλακτερά είναι η σπεσιαλιτέ της κ. Δέσποινας Λεμοντζόγλου η οποία ήρθε από το Μακροχώρι της Πόλης το ΄68 και μαθήτευσε δίπλα στον αρχιμάστορα-όπως αρέσει στην ίδια να λέει- ζαχαροπλάστη πατέρα της Δημήτρη Μπαχάρη (ωραίο όνομα!). Πολίτες και μη μαζεύονται καθημερινά στο μαγαζί για ένα ζεστό σαλέπι με συνοδεία μιας λαχταριστής ταχινόπιτας ή για ένα παραδοσιακό πολίτικο τσάι στο σαμοβάρι.
Tip: Για πρωινό: αυγά μάτια με σουτζούκι ή τοστ με σουτζούκι. Το μεσημεράκι το μαγαζί σερβίρει και άλλους πολίτικους μεζέδες.
Λίγο πριν τη Ποσειδώνος και πάλι επί της Αγ. Αλεξάνδρου θα συναντήσουμε το KARAKOY GULLUOGLOY (Αγίου Αλεξάνδρου 5). Φέρνει από την Πόλη κάθε βδομάδα λουκούμια παραδοσιακά, λουκούμια με καϊμάκι, γλυκά του κουταλιού και pismaniye (σαν το δικό μας μαλλί της γριάς με γεύση βανίλια ή κακάο). Αξίζει να δοκιμάσετε τα υπέροχα μπακλαβαδωτά του σε άπειρους συνδυασμούς: κλασσικό με φιστίκι, καρύδι, αμύγδαλο, κρέμα, σοκολάτα, σουλτάν με διπλή γέμιση, σομπιέτ, σεκέρ παρέ…
Rio (Πρωτέως 4 και Mουσών): Είναι κυρίως γνωστό-όχι μόνο στο Φάληρο αλλά και σε όλη την Αθήνα- για τους μπαμπάδες του που φτιάχνει με μυστική συνταγή που έφερε από την Πόλη ο Απόστολος Παναγιωτίδης που άνοιξε το μαγαζί μαζί με τον γαμπρό του Κωνσταντίνο Ζάαρη. Ο ίδιος και η κόρη του Αναστασία συνεχίζουν την παράδοση φτιάχνοντας τους «σωστούς μπαμπάδες» όπως πρέπει να είναι και διάφορα άλλα πολίτικα γλυκά όπως σεκέρ παρέ και μπακλαβαδάκια!
Tip: απλά δοκιμάστε μπαμπά! Riviera (Τρίτωνος και Ζαΐμη): Από τα πιο γνωστά πολίτικα ζαχαροπλαστεία στο Φάληρο με μυρωδάτο πολίτικο τσουρέκι και υπέροχο εκμέκ γλυκαίνει εδώ και 36 χρόνια τη ζωή των Φαληριωτών.
Αν λιγωθήκατε με τα γλυκά και θέλετε κάτι αλμυρό να σας αλλάξει η γεύση πάμε μια βόλτα από τον Benito. Ο κύριος Μπενίτο ήρθε από τη Πόλη το 1980 μαζί με την οικογένειά του και εγκαταστάθηκε στο Π. Φάληρο όπου άνοιξε ένα μπακάλικο το οποίο λειτουργεί μέχρι και σήμερα στην οδό Θέτιδος 22. Βέβαια να αποκαλέσεις απλώς «μπακάλικο» το κατάστημα του κ. Μπενίτο θα ήταν φοβερή υποτίμηση. Στο κατάστημά του μπορεί κανείς να προμηθευτεί από τα πιο παραδοσιακά πολίτικα προϊόντα μέχρι τυριά και αλλαντικά από Ιταλία, Αυστρία, Γερμανία…Λουκάνικα Γερμανίας και Αυστρίας, τυριά από Ιταλία και Γαλλία φρέσκα ζυμαρικά, τουρσιά, ελιές, μουστάρδες….
Tip: Μη παραλείψετε να δοκιμάσετε κάποια από τα χειροποίητα μεζεδάκια που φτιάχνει η γυναίκα του κ. Μπενίτο. Συστήνω ανεπιφύλακτα τα ντολμαδάκια γιαλαντζί και πιτάκια με φύλλο γιουφκά!
Για περισσότερους πολίτικους μεζέδες θα πάμε στο μαγαζί της κ. Αγγέλικας Βίγκα που μας ήρθε από το Νιχώρι του Βοσπόρου πριν από 32 περίπου χρόνια και εγκαταστάθηκε στο Φάληρο για να μη βρίσκεται μακριά από τη θαλασσινή αύρα που της θυμίζει αυτή του Βοσπόρου. Το μαγαζί της λέγεται Αιαλίς (Αλκυόνης 27 & Πρωτέως) και ανοίγει από το πρωί για ένα μερακλίδικο πολίτικο πρωινό (στραπατσάδα με παστουρμά ή σουτζούκι και τσάι στο σαμοβάρι) και συνεχίζει μέχρι το βράδυ σερβίροντας όλα τα καλά της πολίτικης κουζίνας: χουνκιάρ μπεγεντί, συκωτάκι, μαντί, ντολμαδάκια πολίτικα, παστουρμαδόπιτα και πολλές άλλες πίτες με φύλλο γιουφκά.
Tip: Ρωτήστε αν έχει στο μενού κάποια συνταγή με γλιστρίδα και επιλέξτε το καθώς όπως μας ενημέρωσε η κ. Αγγέλικα έχει ευεργετικές ιδιότητες και τη χρησιμοποιούσαν πολύ στη Πόλη σε διάφορες συνταγές!
Ταταυλιανή γωνιά. Τα Ταταύλα ήταν μια συνοικία της Πόλης όπου έμεναν αμιγώς Έλληνες. Οι ιδιοκτήτες του μαγαζιού Ταταυλιανή γωνιά (Χαρίτων 9) ήρθαν από τη πόλη και προσφέρουν και αυτή με τη σειρά τους περιποιημένα πολίτικα πιάτα για ένα γαστριμαργικό ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη. Τα ορεκτικά έρχονται σε δίσκο μπροστά σου και μπορείς να επιλέξεις ανάμεσα σε μελιτζάνες με ντομάτα , λαχανοντολμάδες με σταφίδα και κουκουνάρι, καπνιστή μελιτζανοσαλάτα, ντολμαδάκια γιαλαντζί και διάφορα άλλα εδέσματα.
Κυρ Αρίστος (Ζησιμοπούλου 96) Για ζουμερά κεμπάπ και ανατολίτικες γεύσεις!
Tip: δοκιμάστε το τυλιχτό κεμπάπ με γιαούρτι με μυρωδικά!
Κι άλλα πολίτικα στέκια:
Sweet Melek (Αχιλλέως 31)
Μνήμες από την Πόλη (Αχιλλέως και Αμφιθέας) Ένα πολίτικο καφενείο για να σου πούνε το καφέ!
21°
