Νέοι τίτλοι που ξεχωρίζουν για την περίοδο των εορτών, προτάσεις που αξίζουν τον χρόνο σας, ιδέες για δώρα σε έναν δικό σας άνθρωπο
Κάθε μέρα, τις τρεις πρώτες εβδομάδες του Δεκεμβρίου, θα παρουσιάζουμε μία καινούργια έκδοση: βιβλία που αξίζουν —όσο γίνεται τεκμηριωμένα—, βιβλία «για όλα τα γούστα», βιβλία που μας έκαναν κλικ για τον ένα ή τον άλλο λόγο. Η περίοδος των εορτών μοσχομυρίζει έτσι κι αλλιώς φρεσκοτυπωμένες σελίδες.
Η συλλογή διηγημάτων «Το φως της καρδιάς» της Ινδής συγγραφέως Μπάνου Μουστάκ έρχεται και στα ελληνικά με μία πολύ μεγάλη διάκριση στις αποσκευές της: το Διεθνές Βραβείο Booker για το 2025. Η Μουστάκ μάς προσφέρει εδώ δώδεκα ιστορίες που καλύπτουν τρεις δεκαετίες της συγγραφικής της πορείας, από το 1990 έως το 2023.
Το βιβλίο εστιάζει στην καθημερινή ζωή των μουσουλμάνων γυναικών στη νότια Ινδία, θίγοντας θέματα όπως η πατριαρχία, η έμφυλη ανισότητα, η πίστη και οι κοινωνικές πιέσεις, συχνά με ξηρό χιούμορ και συναισθηματικό βάθος. Η Μουστάκ, που είναι επίσης δημοσιογράφος, δικηγόρος και ακτιβίστρια που παλεύει για τα δικαιώματα των γυναικών, αντλεί έμπνευση από τις εμπειρίες της για να αναδείξει την ανθεκτικότητα και τον εσωτερικό κόσμο των ηρωίδων της. Οι κριτικοί έχουν επαινέσει τα διηγήματά της για τη ζωντανή περιγραφή των χαρακτήρων, τον ρυθμό και τη δομή τους, καθώς και για τον προσφυή σχολιασμό της συγγραφέως σχετικά με τις δυναμικές των φύλων και την υποταγή των γυναικών.
Όμως δεν θα πούμε περισσότερα εμείς. Θα δώσουμε αμέσως τον λόγο στη μεταφράστρια του βιβλίου, Ιφιγένεια Ντούμη — αφού πρώτα την ευχαριστήσουμε για την προθυμία και τον χρόνο της. Νά τι μας είπε:
Πολύχρωμα υφάσματα και μυρωδάτα μπαχαρικά ντύνουν και καρυκεύουν δώδεκα γλυκόπικρα διηγήματα, τα οποία κλείνουν μέσα τους πολλές περισσότερες μικρές, δραματικές ή κωμικοτραγικές ιστορίες. Γυναίκες, μικρές και μεγάλες, συμβιβασμένες μέχρι τώρα με τις απαιτήσεις της ανδροκρατούμενης κοινωνίας, επαναστατούν, στον βαθμό που μπορεί η καθεμία, προκειμένου να μπορέσουν να κρατήσουν αναμμένο το φως που τρεμοπαίζει μέσα στην καρδιά τους. Συνεργάζονται, ρισκάρουν, κουράζονται, πετυχαίνουν τις μικρές τους νίκες ή εξαθλιώνονται. Μαζί τους τα παιδιά. Απέναντί τους κυρίως η αντρική κυριαρχία (παρότι από τα διηγήματα δεν λείπει και ο «δύσμοιρος σύζυγος»), την οποία υπηρετεί κανονικά και με το νόμο η θρησκευτική εξουσία των ινδικών μουσουλμανικών κοινοτήτων, ή τα άτομα ανώτερης κοινωνικής θέσης.
Η Μπάνου Μουστάκ, προερχόμενη από το «μπαντάγια σαχίτια», ένα κάναντα λογοτεχνικό κίνημα του ’70-’80 που επιχείρησε να δώσει φωνή σε συγγραφείς που ήταν καταδικασμένοι στην αφάνεια, όπως οι γυναίκες, οι ντάλιτ-«ανέγγιχτοι», οι μειονοτικοί, δικαιώνει μέσα από το πληθωρικό βιβλίο της τους «αντιήρωες» και δικαιώνεται με τη σειρά της και η ίδια, τιμώμενη με το Διεθνές Βραβείο Booker. Παράλληλα, η Μουστάκ κάνει σε όλο τον κόσμο γνωστή την πλούσια γλώσσα της, την ινδική κάναντα, μια γλώσσα που μιλιέται κυρίως στο νοτιοδυτικό μέρος της Ινδίας, απ’ όπου κατάγεται η συγγραφέας. Πολλές λέξεις της γλώσσας αυτής, καθώς και άλλων γλωσσών (αραβικών, ούρντου κ.ά.), που διατηρούνται στην αγγλική έκδοση προσδίδοντας στο κείμενο προφορικότητα και θεατρικότητα, παραμένουν και στην ελληνική μετάφραση, οπότε θα έχει την ευκαιρία να τις γνωρίσει και ο Έλληνας αναγνώστης, καταφεύγοντας αν το επιθυμεί στο γλωσσάριο της έκδοσης.
Νά και το οπισθόφυλλο:
Στις δώδεκα ιστορίες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, η Μπάνου Μουστάκ αποδίδει με εξαιρετικό τρόπο την καθημερινότητα γυναικών και κοριτσιών στις μουσουλμανικές κοινότητες της νότιας Ινδίας. Έχοντας αρχικά δημοσιευτεί μεταξύ 1990 και 2023 κι έχοντας επαινεθεί για το λεπταίσθητο και διακριτικό χιούμορ τους, αυτά τα διηγήματα εξεικονίζουν τις εντάσεις εντός της οικογένειας και της κοινωνίας. Μαρτυρούν επίσης τη δημοσιογραφική και δικηγορική πορεία της συγγραφέως, η οποία έχει προασπίσει συστηματικά τα ανθρώπινα δικαιώματα στην πατρίδα της και έχει διαμαρτυρηθεί ακούραστα για κάθε είδους καταπίεση που ασκείται εκεί λόγω καστών και θρησκείας. Χάρη στο δημώδες και πληθωρικό ύφος της, που είναι ταυτόχρονα συναρπαστικό και συγκινητικό, αλλά και μέσα από τους ήρωές της –τα ζωηρά παιδιά, τις θαρραλέες γιαγιάδες, τους φαιδρούς μαουλουί, τους αγροίκους αδερφούς, τους συχνά δύσμοιρους συζύγους και, πάνω απ’ όλα, τις μανάδες–, η Μουστάκ αναδύεται ως μια εκπληκτική παρατηρήτρια της ατομικής και συλλογικής εμπειρίας. Η πλούσια προφορικότητά της φτάνει σε συναισθηματικά και ψυχικά ύψη που γεννούν τον προβληματισμό. Το «Φως της καρδιάς» τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Booker 2025.
Η Μπάνου Μουστάκ γεννήθηκε το 1948. Eίναι συγγραφέας, ακτιβίστρια και δικηγόρος στην Πολιτεία Καρνάτακα της νότιας Ινδίας. Ξεκίνησε να γράφει στο πλαίσιο των προοδευτικών λογοτεχνικών κύκλων διαμαρτυρίας που αναπτύχθηκαν εκεί στις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Ασκώντας κριτική στις κάστες και στο ταξικό σύστημα, το κίνημα Μπαντάγια Σαχίτια ανέδειξε επιδραστικούς ντάλιτ και μουσουλμάνους συγγραφείς, μεταξύ των οποίων η Μουστάκ, από τις ελάχιστες γυναίκες. Η ίδια έχει δημοσιεύσει έξι συλλογές διηγημάτων, ένα μυθιστόρημα, ένα βιβλίο με δοκίμια και μια ποιητική συλλογή. Γράφει στη γλώσσα κάναντα και είναι καταξιωμένη για το λογοτεχνικό της έργο, έχοντας αποσπάσει, μεταξύ άλλων, το βραβείο της Ακαδημίας Karnataka Sahitya και το βραβείο Daana Chintamani Attimabbe, το οποίο απονέμεται σε γυναίκες συγγραφείς που γράφουν στα κάναντα. Το «Φως της καρδιάς» ήταν η πρώτη μετάφραση ολόκληρου βιβλίου της στα αγγλικά και τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Booker 2025. Η Μουστάκ έχει μεταφραστεί επίσης στις γλώσσες ούρντου, χίντι, ταμίλ, και στα μαλαισιανά.
Βρείτε το στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, ή όπου αλλού σάς αρέσει να προμηθεύεστε τα βιβλία σας.
* * *
Το Ημερολόγιο κυκλοφορεί τρεις φορές την εβδομάδα: κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή. Τις Κυριακές, η στήλη μεταμορφώνεται στο Βιβλίο της Εβδομάδας. Ειδικά για τις τρεις πρώτες εβδομάδες του Δεκεμβρίου, βγαίνουμε κάθε μέρα με μία πρόταση ανάγνωσης. Στείλτε μας μέιλ αν θέλετε να μας πείτε ή να μας ρωτήσετε κάτι — οτιδήποτε. Σας ευχαριστούμε πολύ.
Τι συμβαίνει όταν το κράτος μπαίνει όλο και πιο βαθιά στην οικονομία, στη ζωή, στις επιλογές μας; Πότε η προστασία γίνεται έλεγχος; Και πότε ο έλεγχος γίνεται ανελευθερία;
12°
