Πώς μπορεί να επιλέξει κανείς πόσα και ποια βιβλία δεν χωράνε πια στο διαμέρισμά του;
Αυτή την εβδομάδα έπρεπε να διώξουμε από το σπίτι μας περί τα 500 βιβλία. Μπορεί να μη μετακομίζουμε (τότε είναι συνήθως που αναγκάζεσαι να αποχωριστείς κάποια από τα βιβλία σου), μα είναι ένα μικρό σπίτι το δικό μας, και ήδη έχει αρκετές βιβλιοθήκες. Κι αυτά τα βιβλία απλώς δεν χωρούσαν πια.
Είναι μια πολύ παράξενη και πολύ στενάχωρη κατάσταση αυτή. Και δεν συγκρίνεται με παρόμοιες — γιατί δεν υπάρχουν παρόμοιες. Υποθέτω ότι —από την άλλη— φυσικά και υπάρχουν άνθρωποι που έχουν πάθος με τα παπούτσια τους, επί παραδείγματι, ή με τις τσάντες τους, με τις πίπες τους ή με τα γραμματόσημά τους, ναι, ασφαλώς — αλλά τα βιβλία είναι αλλιώς, αφορούν κάθε άνθρωπο. Και πόσους ξέρουμε να έχουν δεθεί με τη συλλογή τους από παπούτσια, ας πούμε; Την Εβίτα; Και πόσοι φιλοτελιστές ξέμειναν από χώρο για τη συλλογή τους; Μάλλον κανείς. Αλλά πολύς κόσμος έχει καταπλακωθεί από βιβλία στο σύντομο αυτό πέρασμά του από τη γη.
Όταν πρέπει να αποχωριστείς κάποια βιβλία, δεν περνάς καλά. Η σκέψη δεν σε αφήνει να κοιμηθείς, στριφογυρνάς στο κρεβάτι αναλογιζόμενος αν θα πρέπει να θυσιάσεις ΑΥΤΟ το βιβλίο ή καλύτερα ΕΚΕΙΝΟ, αν θα σου χρειαστεί τελικά η Εισαγωγή στη Μελισσοκομία ή αν θα παραστεί ανάγκη να ανατρέξεις κάποτε, για λόγους βιβλιογραφικής τεκμηρίωσης, σε εκείνη την τοπική ιστορία της Κοντοβάζαινας. Είναι δύσκολο, ναι. Σχεδόν σαν να πρέπει να διαλέξεις ποιο παιδί σου θα στείλεις στην Αμερική να ζήσει με τον θείο Τομ. Αλλά, σκέφτεσαι, ΠΡΕΠΕΙ να το στείλεις. Αν μη τι άλλο, καλό θα του κάνεις. Και καλό θα κάνεις και στον θείο Τομ. (Αλλά και σε σένα). Οπότε το διώχνεις. Οπότε πακετάρεις και τα βιβλία. Γιατί δεν γίνεται αλλιώς, το κοίταξες απ’ όλες τις μεριές, το δούλεψες, το πάλεψες… και έχασες. Έτσι πάνε αυτά.
Η απόφαση, τώρα, είναι το ένα εμπόδιο· αλλά το ξεδιάλεγμα είναι το μεγαλύτερο, το πιο ψηλό και πιο άχαρο. Υπάρχουν βιβλία με τα οποία είσαι συναισθηματικά δεμένος. Άλλα που δεν υπάρχει περίπτωση να τα ξαναβρείς ποτέ — είναι εξαντλημένα, και θα παραμείνουν εξαντλημένα. Άλλα που ανήκουν σε ένα λογοτεχνικό είδος για το οποίο τρέφεις υψηλόφρονα αισθήματα. Άλλα, όπως προείπαμε, στα οποία πιστεύεις ότι θα καταφύγεις κάποτε στο μέλλον· ίσως· ακόμη και αν δεν τα έχεις ανοίξει ποτέ μέχρι σήμερα. Γιατί τα βιβλία δεν τα μαζεύουμε για να τα διαβάσουμε: τα βιβλία τα μαζεύουμε για να τα έχουμε. Διαβάζουμε ένα ποσοστό μόνο από αυτά. Αυτά που διαβάζουμε, είναι σαν τα χρήματα που ξοδεύουμε για να φάμε σε μια ταβέρνα, ή για να δούμε ένα έργο στο σινεμά, ή για να πληρώσουμε λογαριασμούς των ΔΕΚΟ. Αυτά που δεν διαβάζουμε, αλλά τα έχουμε, είναι σαν τα λεφτά που φυλάμε στην τράπεζα, ή σαν το σπίτι που αγοράσαμε με δάνειο, ή σαν το οικόπεδο που κληρονομήσαμε στο χωριό: είναι η περιουσία μας. Όπως επίσης είναι δρόμοι που μπορούμε να πάρουμε όποτε μας καπνίσει. Σαν μια φίλη που επέστρεψε στην πόλη από την επαρχία όπου έμενε τόσα χρόνια: «Θέλω να μπορώ να πηγαίνω στο θέατρο. Κι ας μην πάω ποτέ. Που δεν θα πάω ούτε και τώρα. Αλλά τουλάχιστον θα μπορώ». Συσσωρεύουμε βιβλία όπως συσσωρεύουμε εικόνες με τα μάτια μας, και ήχους με τα αυτιά μας. Γιατί ποτέ, ακόμη κι αν όλο το σύμπαν σού λέει, «Όχι! Νισάφι! Φτάνει πια, ώς εδώ!» εσύ κάνεις πως δεν ακούς και, χαμογελώντας πάντα, αγοράζεις ακόμα ένα βιβλίο. Ή και δύο. Γιατί έτσι πάνε αυτά.
Εν πάση περιπτώσει, άπαξ και πάρεις τη μοιραία απόφαση, και προχωρήσεις και με βαριά καρδιά στο ξεδιάλεγμα, ΤΙ ΚΑΝΕΙΣ ΑΥΤΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ; Λοιπόν, υπάρχουν διάφοροι τρόποι να τα διαχειριστείς, αλλά το πρώτο που πρέπει να κάνεις είναι να τα πακετάρεις. Είναι βασικό αυτό, ειδικά αν τα βιβλία πρόκειται να ταξιδέψουν. Όλοι ξέρουν δυο-τρία τιπ γι’ αυτή τη διαδικασία. Επί παραδείγματι, πρώτα τα ξεσκονίζεις. Δεν θέλεις να μετακομίσουν μαζί με τη σκόνη και τα ακάρεά σου, είναι ντροπή. Έπειτα, ξεφυλλίζοντάς τα για να φύγει η σκόνη, μπορεί να δεις κανένα σημείωμα μέσα, το απόκομμα ενός εισιτηρίου, ένα ξεραμένο λουλούδι, λίγα σπυριά χώμα ή λίγους κόκκους άμμου: μη χάσεις την ευκαιρία να λουστείς μέσα σε ένα μυρωδάτο κύμα αναμνήσεων. Τέλος, έρχονται οι χαρτόκουτες. Η πείρα έχει αποδείξει πως οι καλύτερες είναι οι κούτες τού ΝΟΥΝΟΥ, ό,τι και να λέμε. Αλλά αν χρειαστείτε πολλές, μπείτε σε ένα έξοδο και αγοράστε αυτές τις 20, 30 ή 50 κούτες που ίσως σάς χρειαστούν. Γίνεται εύκολα από το σπίτι σας, και δεν κοστίζει πολύ. Παλιά δεν πουλούσανε κούτες, τώρα πια είναι ευκολάκι.
Τώρα, όταν τακτοποιείτε τα βιβλία σας στις κούτες, φροντίστε —όπως ξέρετε ήδη βέβαια— να μην αφήνετε χώρο απ’ ανάμεσά τους. Αν δεν μπορείτε να το αποφύγετε, θα γεμίσετε τα κενά μ’ αυτά τα ειδικά μπιρμπιλάκια που επίσης πουλάνε με το τσουβάλι. (Κυριολεκτικά). Χώνονται παντού, είναι εκνευριστικά, τα παίρνει η γάτα σας και τα σκορπάει σε όλο το σπίτι, αλλά κρατάνε στη θέση τους τα βιβλία σας και δεν μπαλατζάρουν. Εννοείται πως οι κούτες πρέπει να σηκώνονται από τον καθένα, μη βάλετε το Α-Ε μιας παλιάς εγκυκλοπαίδειας σε ΜΙΑ κούτα. Είναι αμαρτία. Τέλος, κολλήστε τις κούτες καλά, με διπλό πέρασμα μιας κολλητικής ταινίας για δέματα. Και μην ξεχάσετε να γράψετε επάνω στην κούτα με χοντρό μαρκαδόρο, ΠΡΟΣΟΧΗ ΒΙΒΛΙΑ. Μη γράψετε ΕΥΘΡΑΥΣΤΟ, γιατί όλοι ξέρουν πως τα βιβλία είναι εύθραυστα.
Και πού να τα πάτε λοιπόν; Εξαρτάται. Μπορεί να έχετε ανάγκη από χρήματα, οπότε ίσως θέλετε να τα πουλήσετε σε παλαιοβιβλιοπωλεία. Μπορεί να θέλετε να υποστηρίξετε το σύστημα επιμόρφωσης των κρατουμένων, και να τα δωρίσετε σε μια φυλακή. Ή σε ένα σχολείο. Ή σε μια δημοτική βιβλιοθήκη. Ή σε μία ΜΚΟ. Ξοδέψτε λίγο χρόνο γκουγκλάροντας, έχοντας πάντα στο μυαλό σας το είδος των βιβλίων που σκοπεύετε να δώσετε, αλλά και την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα βιβλία που θα χαρίσετε: δεν χαρίζουμε σε παιδιά σκισμένα ή ταλαιπωρημένα βιβλία, ας πούμε. (Και γενικά δεν χαρίζουμε σκισμένα ή ταλαιπωρημένα βιβλία: κάλλιο να τα πάτε για ανακύκλωση).
Μπορείτε, πάλι, να δώσετε αρκετά βιβλία σε φίλους σας. Ντανιάστε τα βιβλία που δεν θέλετε πια, και βγάλτε κοντινές, ευκρινείς φωτογραφίες ώστε να διαβάζονται οι ράχες τους: δέκα ντάνες; δέκα φωτογραφίες. Στείλτε τες στους κολλητούς σας, με ένα σημείωμα: «Μήπως θες κάποιο από αυτά; Ευχαριστώ!» Είναι σίγουρο πως τα μισά θα βρουν το επόμενο σπίτι τους έτσι.
* * *
Αλλά τι να το κάνεις; Τα βιβλία σας έφυγαν, και η ζωή μπορεί μεν να συνεχίζεται, αλλά είναι μια στάλα πιο σκούρα πια, μια στάλα πιο γκρίζα.
Ας είναι. Αντί να πνίξετε τον πόνο σας στο πιοτό, τουλάχιστον σκεφτείτε ότι δεν τα ’πνιξε το νερό, και δεν τα ’καψε η φωτιά, και δεν έπεσε μια μπόμπα επάνω τους να τα κάνει στάχτη.
17°
