Αγγελική Βασιλάκου: Μεταφράζω σημαίνει γράφω· γράφω μετά

Άμεση, προσιτή και έτοιμη να διηγηθεί τις πιο απίστευτες ιστορίες, η μεταφράστρια Αγγελική Βασιλάκου παραχώρησε μια μοναδική συνέντευξη στην ATHENS VOICE και μίλησε για τη λογοτεχνία, την αγάπη της για την ισπανική γλώσσα, το πάθος της για τη μετάφραση, τις ιδιαίτερες συναντήσεις που την καθόρισαν αλλά και για τις αγαπημένες της ταινίες και σειρές.

Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τη λογοτεχνία;
Διάβαζα από 4 χρονών εφημερίδα πάνω στο τραπέζι. Οι λέξεις ήταν μαγικές οντότητες ακόμη πιο αληθινές κι από την πραγματικότητα, καταφύγιο ονείρων και διαρκούς ονειροπόλησης.

Ένα βιβλίο που το διαβάζετε ακόμη και σήμερα με το ίδιο πάθος;
Τα Ποιήματα του Ρίλκε στη μετάφραση του Άρη Δικταίου και το «Μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης» του Νίκου-Γαβριήλ Πεντζίκη, αυτά τα δυο βιβλία κλείνουνε μέσα τους τα πάντα.

Τι σας γοητεύει στην ισπανική γλώσσα;
Η μουσική της. Στα δεκάξι άκουσα τυχαία μια φράση στον δρόμο από δυο Ισπανούς και τους ρώτησα (στα αγγλικά) τι γλώσσα είναι αυτή; Η απάντηση ήταν ο επόμενος στόχος μου: να μάθω ισπανικά, να σπουδάσω, να ζήσω εκεί.

Ποιο ήταν το πρώτο βιβλίο που μεταφράσατε και πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία με τον εκδοτικό που σας εμπιστεύτηκε;
Στο πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκας ένας μικρόσωμος, χλωμός άνθρωπος, ο Αντόνιο Θαμαρένιο, δίδασκε σύγχρονο μυθιστόρημα, ποίηση και δοκίμιο από μια δική του ανθολογία κειμένων. Μα όταν μιλούσε για λογοτεχνία ψήλωνε τόσο που ερωτευόσουνα τις λέξεις. Τότε μου μπήκε η ιδέα, πώς θα ακούγονταν στα ελληνικά. Η ιδέα έγινε μανία και, πριν γυρίσω, μετέφρασα ολόκληρα βιβλία... Ένα από αυτά, τα «Φανταστικά διηγήματα» του Ρουμπέν Νταρίο, δουλεμένο με τον ποιητή Βασίλη Λαλιώτη, το ανέφερα στον Φίλιππο Βλάχο. Το διάβασε, το σύστησε στον Μανώλη Μανουσάκη και βγήκε στις εκδόσεις Ερατώ.

Τι είναι για εσάς η μετάφραση;
Μεταφράζω σημαίνει γράφω· γράφω μετά. Μεταφράζεις όπως ακριβώς διαβάζεις, ξέρεις πως δεν είναι δική σου γραφή, ούτε έχει γεννηθεί στη δική σου γλώσσα κι αυτή η απόσταση σε συνταράζει. Αυτός ο αέρας ανάμεσα στη φαντασία και την ακρίβεια, την απόλαυση του κειμένου και την ομορφιά του πρωτότυπου είναι η χαραμάδα που παλεύεις να κλείσεις όταν μεταφράζεις. 

Ποιος νέους/πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς τις ισπανικής λογοτεχνικής σκηνής ξεχωρίζετε;
Είναι πολλοί, η Περεθάγκουα από την Ισπανία (ετοιμάζεται από τις εκδόσεις Καστανιώτη) και ο Αντρές Μπάρμπα (εκδόσεις Μεταίχμιο), η Σβέλμπιν από την Αργεντινή (μόλις κυκλοφόρησε από εκδόσεις Πατάκη), ο Εμιλιάνο Μόνχε από το Μεξικό... 

Υπήρξε κάποιο βιβλίο που ξεκινήσατε να μεταφράζετε και δεν θέλατε να το ολοκληρώσετε; Αν ναι, για ποιο λόγο;
Συνεργαζόμουν μ’ έναν εκδοτικό οίκο που εκτιμώ πολύ και υπέγραψα για ένα βιβλίο που μου πρότειναν με κλειστά μάτια. Στην πορεία ένιωσα πως δεν ήταν εξαιρετικό για τις συγκεκριμένες εκδόσεις, πλην όμως είχαμε ήδη τα δικαιώματα κι εγώ έναν συγγραφέα στον οποίο, αν μη τι άλλο, όφειλα πίστη.

Σας ενοχλεί όταν διαβάζετε άποψη-κριτική για ένα βιβλίο και δεν υπάρχει αναφορά στον μεταφραστή του;
Με ενοχλεί το να θέλω να βγει κάτι και να μη γίνεται, είτε λόγω στιγμής είτε γιατί εκκρεμούν άλλα βιβλία, οπότε το μεταφράζω για μένα.

Μοιραστείτε μαζί μας μια ιστορία με κάποιον από τους συγγραφείς που έχετε μεταφράσει και σας έχει εντυπωσιάσει ή συγκινήσει.
«Ο συνταγµατάρχης δεν έχει πού να κλάψει», έζησα μ’ αυτό το βιβλίο του Κάρλος Φονσέκα κοντά δυο χρόνια. Έκανα διακοπές μαζί του, Πάσχα, ταξίδεψα στη Λισαβόνα και την Ελβετία, μετέφρασα ακόμη και σε αεροδρόμια... Κι όσο πιο πολύ δούλευα τόσο πιο βαθιά έφτανα σ’ ένα βιβλίο που ανοίγεται σαν καλειδοσκόπιο κι έχει πολύ περισσότερες από 3 ή 4 αναγνώσεις κι όμως με την πρώτη ματιά αφηγείται υποτίθεται κάτι απλό: τη ζωή του αινιγματικού µαθηµατικού Αλεξάντερ Γκρότεντικ, μιας από τις σηµαντικές ιδιοφυΐες της εποχής του, που έχοντας ζήσει τα µεγαλύτερα γεγονότα του 20ού αιώνα αποσύρεται στα Πυρηναία να γράψει µια εγκυκλοπαίδεια για την ιστορία του κόσµου. Όταν τον συνάντησα στο φεστιβάλ ΛΕΑ στην Αθήνα, κατάλαβα. Είχα μπροστά μου ένα νεαρό άτομο γύρω στα τριάντα που μεγάλωσε μεταξύ της Κόστα Ρίκα και του Πουέρτο Ρίκο, υπήρξε αγαπημένος μαθητής του Ρικάρντο Πίλιαστο Πρίνστον και διδάσκει σήμερα λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία στο Κέιμπριτζ με την ίδια καθαρότητα, παιδικότητα και ονειροπόληση που γράφει, ζει και απολαμβάνει τη λογοτεχνία. 

Ποια βιβλία βρίσκονται αυτή την περίοδο στο κομοδίνο σας;
«Το όνομά μου είναι Λούσυ Μπάρτον» της Στράουτ και «O Γαλατάς» της Μπερνς. Μου αρέσει αυτό που τις χωρίζει... Ένα κεφαλαίο ή μικρό ι, στη λέξη ιστορία.

Τι άλλο σας ενθουσιάζει εκτός από τη μετάφραση;
Η θάλασσα, η εξερεύνηση, η ανάγνωση...Το χειμερινό κολύμπι, να μαθαίνω τα πάντα για μια πόλη και μετά να την περπατάω με το δικό μου νοερό χάρτη ρουφώντας γλώσσα, μυρωδιές και ήχους, όπως κάνω κι όταν διαβάζω.

Αγαπημένες τηλεοπτικές σειρές και ταινίες.
Ταινίες: Roma, Magical girl, A word after a word after a word is power, Farewell to Europe. 

Επόμενα βιβλία που περιμένουμε με την μετάφρασή σας το επόμενο διάστημα;
«Το Πορφυρό Δίκτυο», δεύτερο μαύρο μυθιστόρημα της «αόρατης» και παρ’ όλα αυτά περιζήτητης σε όλα τα νουάρ φεστιβάλ Κάρμεν Μόλα στις εκδόσεις Κλειδάριθμος (μεταξύ αυτών και του φοβερού κομίστα Άνχελ ντε λα Κάγιε, που διευθύνει τη Σεμάνα Νέγρα) και στη ξένη σειρά του Καστανιώτη, το «Ταξίδι μέσα σε μια σταγόνα αίμα» του Κολομβιανού Ντανιέλ Φερέιρα που είναι πραγματικά το κάτι άλλο.