Στις 8 Απριλίου του 1979, ένας 27χρονος από τη Δυτική Βιρτζίνια αυτοκτόνησε με το κυνηγετικό του όπλο και ένας λεπτός τόμος με δώδεκα ιστορίες είναι μονάχα ό,τι άφησε πίσω του ένας από τους πιο διεισδυτικούς και ειλικρινείς διηγηματογράφους των τελευταίων δεκαετιών. Άνθρωποι σε κάθε γωνιά της γης θα έπρεπε να κλαίνε για τέτοιες απώλειες –ποιος ξέρει πού θα ήταν σήμερα ο Pancake αν δεν έπαιρνε τη ζωή του;
Πρόζα τέτοιας ισχύος απαντάται μόνο στις σελίδες των αριστοτεχνών της μικρής φόρμας: Raymond Carver, Alice Munro, δεν θα βρείτε πολλά περισσότερα συγκρίσιμα μεγέθη. Οι πιο διακεκριμένοι από τους ομότεχνούς του εξέφρασαν απερίφραστα τον θαυμασμό τους. Kurt Vonnegut: «Ο καλύτερος, ο πιο αυθεντικός συγγραφέας που διάβασα ποτέ». Joyce Carol Oates: «Μπαίνει κανείς στον πειρασμό να συγκρίνει το ντεμπούτο του με το ντεμπούτο του Χέμινγουεϊ». Margaret Atwood: «Γραφή ασθμαίνουσα, που μένει χαραγμένη στο μυαλό του αναγνώστη». Και άλλα πολλά, σε ανάλογα περιδεή τόνο, όλα μετά το χαμό του μεγαλοφυούς αυτόχειρα που έσβησε πρόωρα προλαβαίνοντας να καταθέσει τους «Δουβλινέζους» των Απαλαχίων και να προταθεί για Πούλιτζερ μεταθανάτια. Ανακαλύψτε τον Breece D’J Pancake. Ελάχιστοι έγραψαν τόσο λίγα εκφράζοντας τόσα πολλά.
Τι θα συναντήσεις στα γραπτά του; Η πυξίδα του Pancake είναι σταθερά κεντραρισμένη στη Δυτική Βιρτζίνια, στους μεταιχμιακούς τόπους μεταξύ Βορρά – Νότου και τις οροσειρές των Απαλαχίων, σε εδάφη που μολονότι ανοιχτά, υποδηλώνουν περιορισμό αντί για αίσθηση ελευθερίας. Η ανθρωπογεωγραφία των ηρώων του, μια τσαλακωμένη καρτ ποστάλ της φτώχειας βγαλμένη από φωτογραφίες της Dorothea Lange και στελεχωμένη από αγρότες, ανθρακωρύχους, εργάτες, ναυτικούς, σερβιτόρους, βενζινάδες, χειριστές εκχιονιστικών, λαθρέμπορους, βετεράνους προηγούμενων πολέμων και κληρωτούς των επόμενων, σφαδάζουν ανεξαιρέτως υπό το βάρος της πατρογονικής κληρονομιάς και μιας αδιέξοδης λαχτάρας απόδρασης που ποτέ δεν ικανοποιείται.
Στις σελίδες του περιφέρονται λυκοφωτικές υπάρξεις με βιβλικά ονόματα των οποίων η ατέρμονη ανία ανακουφίζεται από κρούσματα περιστασιακής τρέλας: δάχτυλα που ψηλαφούν υπαινικτικά τον λαιμό μιας ερωμένης, πυγμαχίες χωρίς καμπανάκι με γυμνά χέρια, κοκορομαχίες με ξυράφια, πληρωμένο σεξ με ανήλικα σε συνθήκες βιασμού παραμονές Πρωτοχρονιάς, λίγο πριν μπαρκάρει το πλοίο. Χαρακτήρες που βολοδέρνουν σαν το σκυλί που ψάχνει για ψοφίμια, τύποι που κάνουν οτοστόπ και τους τρώει η μαρμάγκα, τύποι διατεθειμένοι να πληρώσουν για μια στάλα θηλυκής εγγύτητας, τύποι που διαδίδουν φήμες για πτώματα θαμμένα σε χοιροστάσια, τύποι που διέθεταν κάποια όνειρα, ώσπου εκείνα έπαψαν να ψιθυρίζουν τα τραγούδια τους. Τύποι που ούτε από τον εαυτό τους μπορούν να ξεφύγουν ούτε από τις συνθήκες.
Τα τοπία αυτών των διηγημάτων είναι μονίμως ομιχλώδη, ο ήλιος τους θαμπός, ο ουρανός μουντός, οι περιστασιακές εκλάμψεις φωτός εκδηλώνονται σαν χαρακιές στον ορίζοντα, οι δραματικές κλιμακώσεις συνοδεύονται από διαβαθμίσεις στην πυκνότητα και τους τόνους της ομίχλης που μυρίζει χώμα και μέταλλο, ενώ η καρβουνόσκονη πέφτει ακατάπαυστα και η βροχή ποτίζει με χοντρές στάλες τις στέγες από πισσόχαρτο.
Απέναντι στους μονήρεις χαρακτήρες που προτιμούν να κινούνται στις επικράτειες των murder ballads του συγγραφέα κατά τις άδειες ώρες πριν το ξημέρωμα και των οποίων η εσωτερική ευγένεια προσκρούει σε τοίχους από μισόλογα, κουτσομπολιά και μικροπρέπειες σε κάθε διαπροσωπική επαφή, υπάρχει μια απύθμενη κιβωτός του Νώε από ζώα. Αποδέκτες σκληρότητας και καθρέφτες της ανεπάρκειας των ηρώων, οι κουκουβάγιες, οι αλεπούδες, τα σκυλιά, οι χελώνες, τα οπόσουμ, τα γουρούνια, τα ελάφια, οι ακρίδες και οι πυγολαμπίδες, όλα τα ζωντανά του Pancake τρώνε τις σάρκες τους με ξεκάθαρους όρους, σε αντιθετική πορεία από τους ανθρώπους που παροχετεύουν τα ένστικτά τους ακολουθώντας πανάρχαια σχήματα.
Ο Breece D’J Pancake κερδίζει όψιμη αναγνώριση αρκετά χρόνια μετά το χαμό του. Την τελευταία δεκαετία το έργο του εκδόθηκε στα πορτογαλικά, στα γαλλικά, στα ιταλικά, στα ισπανικά, στα γερμανικά και στα ολλανδικά, ενώ η εξαιρετική μετάφραση του Γιάννη Παλαβού για το Μεταίχμιο συνοδεύεται από διαφωτιστικά προλεγόμενα και σημειώσεις που προσδίδουν μεγαλύτερη ποιότητα στη συλλογή. Επιπλέον παρατίθεται χρονολόγιο, το οποίο αποτυπώνει ανάγλυφα τον σύντομο βίο του Pancake, τους δημιουργικούς σταθμούς και τις προσωπικές απογοητεύσεις που επέφεραν το απροσδόκητο φινάλε. Ένας από τους πέντε καλύτερους διηγηματογράφους των τελευταίων πενήντα ετών. Δεν το λέω εγώ. Ο Guardian το λέει.
Μιλήσαμε με τον συγγραφέα για το νέο του βιβλίο με τίτλο, το τρίτο και τελευταίο μέρος της «Τριλογίας των Φάρων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γραφή
9°
