- CITY GUIDE
- PODCAST
-
12°
«Η ναζιστική λογοτεχνία στην Αμερική» του Roberto Bolaño
Άλλος ένας αφηγηματικός άθλος του σκοτεινού αστεριού της Χιλής


Η τερατωδία τα πηγαίνει μια χαρά με τη λογοτεχνία στο τελευταίο επίτευγμα του ισπανόφωνου συγγραφέα που θαυμάστηκε περισσότερο από κάθε άλλον στη γενιά του. Μια πινακοθήκη επαίσχυντων που φιλοτεχνεί την έκθεση ακροτήτων της σε έναν καμβά δικτατορικών καθεστώτων και τρομοκρατικών δράσεων, η «Ναζιστική λογοτεχνία στην Αμερική» είναι το έργο που επέστησε το 1996 την προσοχή του κοινού και της κριτικής στην αιρετική φυσιογνωμία του Bolaño.
Όλες του οι κατοπινές εποποιίες, η αποθεωτική μυθοπλασία των «Άγριων ντετέκτιβ» και οι αστείρευτες ηδονές του «2666», χρωστούν τη ραγδαία διάδοσή τους στο πρώιμο αυτό αφήγημα, που καλλιέργησε σχολαστικά το φλερτ του χιλιανού συγγραφέα με τη διασημότητα. Σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του Bolaño, πρόκειται για «μια ανθολογία εγκυκλοπαιδικού τύπου της φιλοναζιστικής λογοτεχνίας στην Αμερική από το 1930 ως το 2010, ένα πολιτισμικό πλαίσιο το οποίο, αντιθέτως με την Ευρώπη, δεν έχει συνείδηση του τι είναι και συχνά πέφτει σε τερατώδεις υπερβολές».
Υιοθετώντας τη φόρμα ενός φαντασιακού ευρετηρίου λογοτεχνών, το βιβλίο σκιαγραφεί τα πορτρέτα τριάντα ανύπαρκτων μυθιστοριογράφων και ποιητών, των οποίων το ισχνό πνευματικό κληροδότημα εξισορροπείται από τη γενικευμένη τους περίσσεια δημαγωγίας, δογματισμού, μισαλλοδοξίας, κτηνωδίας και ανενδοίαστου φασισμού που εκδηλώνεται με ιλαρούς τρόπους από το νότιο στο βόρειο ημισφαίριο και από το ένα κεφάλαιο στο άλλο.
Στο εξωφρενικό παλμαρέ των «πρόδρομων και αντιδιαφωτιστών, μάγων, μισθοφόρων, Αρίων, ελεεινών και καταραμένων», διακρίνουμε πρόσωπα οικεία στο σύμπαν του Bolaño: Ο Πέδρο Γκονσάλες Καρρέρα, του οποίου «το έργο ήταν τόσο λαμπρό όσο γκρίζα ήταν η ζωή του», ανακαλεί τον Σεμπαστιάν Ουρούτια Λακρουά, της «Τελευταίας νύχτας στη Χιλή». Ο Ραμίρες Χόφφμαν, ο οποίος δίνει ρεσιτάλ αεροπορικής ποίησης στο σκούρο και απειλητικό ουρανό υπό το βλέμμα πολιτικών κρατούμενων, προτού ο άνεμος διαλύσει τις δυσδιάκριτες λέξεις, δεν μπορεί παρά να είναι ο Αλβέρτο Ρουίς-Τάγλε ή Κάρλος Βίντερ του «Μακρινού αστεριού» –ουδέποτε άλλωστε δίστασε ο Bolaño να παραπέμψει σε διαφορετικά γραπτά του.
Στο σύνολό τους, οι επινοημένες βιογραφίες του τόμου ενσκήπτουν σε απίθανες προσωπικότητες (η όψιμη λεσβία αλκοολική ναζίστρια Λους Μεντιλούσε κατέκτησε τη φήμη χάρη στο ποίημα «Με τον Χίτλερ ήμουν ευτυχής»), λόγιων κλακαδόρων των βασανιστηρίων της δικτατορίας του Πινοσέτ ή κοινών χουλιγκάνων σαν τον Ίταλο Σκιαφίνο του μανιφέστου «Χεστείτε λαγοί», ενός άσματος μάχης για το γήπεδο, υπό μορφή «Ιλιάδας για τα παιδιά της Μπόκα».
Η εναλλαγή του σοβαρού με το φαιδρό και των φονιάδων με τους αχρείους προσφέρει ντελίριο γέλιου, το οποίο δεν υποκρύπτει ωστόσο το προφανές: αυτό θα μπορούσε να είναι το λογοτεχνικό πάνθεον εάν οι δολιότεροι είχαν επικρατήσει, τέτοιες ασημαντότητες περνιούνται για αριστουργήματα στα σαλόνια της «στρατευμένης τέχνης» των δεσποτικών καθεστώτων. Ο Bolaño επιτίθεται στο λογοτεχνικό κατεστημένο από αριστερά και δεξιά, ξιφουλκώντας ενάντια σε όλες τις πλευρές του ιδεολογικού φάσματος, γελοιοποιώντας με την κομψότητα δράκου την ενδοτική συνενοχή της διανόησης με την πολιτική καταπίεση.
Πρόκειται για το έκτο έργο του Roberto Bolaño που φτάνει στα χέρια μας τα τελευταία χρόνια χάρη στη μέριμνα των εκδόσεων Άγρα, («Πουτάνες φόνισσες» και «Τηλεφωνήματα» σε μετάφραση της Έφης Γιαννοπούλου, «2666», «Το τρίτο Ράιχ» και «Φυλαχτό» σε μετάφραση του Κρίτωνα Ηλιόπουλου, ενώ ετοιμάζεται το «Παγοδρόμιο»), και όμοια με τα προηγούμενα έργα του συγγραφέα που χάθηκε πρόωρα και αναγνωρίστηκε ευρέως μεταθανάτια, η αίσθηση που δεσπόζει είναι πως η λογοτεχνική δημιουργία είναι μια ακραία πράξη η οποία θα έπρεπε προσεγγίζεται με αίσθηση κινδύνου. Η γλώσσα του σπουδαιότερου λατινοαμερικανού συγγραφέα είναι μια αστραφτερή λεπίδα που κεντά το δέρμα μιας μεθυστικής μυθοπλασίας. Ποτέ δεν θα χορτάσουμε να διαβάζουμε Bolaño.
Roberto Bolaño, «Η ναζιστική λογοτεχνία στην Αμερική», σελίδες 296, εκδόσεις Άγρα, μετάφραση Κρίτων Ηλιόπουλος
photo © David Blackwell (mobilestreetlife στο Flickr)
ΠΡΟΣΦΑΤΑ
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Είναι καιρός να καταλάβουμε ότι η όποια δικαίωση των Παλαιστινίων έχει ως προϋπόθεση την ολοκληρωτική συντριβή των σκοταδιστικών καθεστώτων και οργανώσεων
Δέχθηκα να είμαι στην παρουσίαση του βιβλίου του Νιρ Αβισάι Κοέν επειδή αγαπώ τους ειρηνόφιλους εβραίους και μουσουλμάνους της Παλαιστίνης
Το νέο τους βιβλίο παρουσιάζεται την Τρίτη 25 Φεβρουαρίου στις 19:00 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Ένα rom-com για την ημέρα της αγάπης
Ένα μεσημέρι με τους θεματοφύλακες της ελληνικής γλώσσας στην Ουκρανία
Κωνσταντίνα Ρουσσίδη, Μαριάντζελα Κατσιαβριά, Μένια Παπαδοπούλου μιλούν για τα βιβλία τους που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν
Στο νέο του βιβλίο µελετά το φαινόµενο του µοντερνισµού και µεταµοντερνισµού, όπως και το αντίκτυπό τους στη σύγχρονη λογοτεχνία
Μια ευφάνταστη ιστορία που περιπαίζει με χιούμορ τη γραφειοκρατία του σοβιετικού καθεστώτος, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει τα αποτελέσματα της λογοτεχνίας στην ψυχοσύνθεση ενός αναγνώστη
Μιλήσαμε με τον καθηγητή με αφορμή το νέο του βιβλίο «Όταν η γνώση είναι ζωή», μια πραγματεία για την παιδεία, την οικογένεια και τους νέους
Περιπλάνηση στον σκοτεινό εσωτερικό λαβύρινθο με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο του «Εσωτερικό ταξίδι μετ’ εμποδίων»
Βιβλία για την πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις, για τα μυθιστορήματα και δοκίμια προστίθενται στα αναγνώσματά μας
Σώθηκε τελευταία στιγμή από τα σκουπίδια
Τα βιβλία του, «Ακόμα και οι καουμπόισσες μελαγχολούν» και «Ο Τρυποκάρυδος», συνεχίζουν να πουλιούνται
Οι σχέσεις με τον Υψηλάντη και η μονομαχία που τον οδήγησε στον θάνατο
Μια νέα μετάφραση μας εισάγει στη μαγεία της ποιήσης ενός από τους σημαντικότερους γερμανούς ποιητές
Το φαινόμενο της αυτοκτονίας, από τον Ροδόλφο των Αψβούργων, μέχρι τον Όσκαρ Ουάιλντ, τον Τσέζαρε Παβέζε, τον Άντι Γουόρχολ και τον Κερτ Κομπέιν
Μια εξερεύνηση των σύγχρονων κοινωνικών προβληματισμών φιλτραρισμένη μέσα από έναν καθρέφτη μαγικού ρεαλισμού
Η ιστορία που θα περιβάλλει για πάντα τον μεγάλο λογοτέχνη
Στην πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Ποιήματα-Μπροσούρες 2015-2019» στηλιτεύει τα κακώς κείμενα της κοινωνίας μας
Μια εμπεριστατωμένη ανάλυση των σχέσεων του κινηματογράφου με την επιστήμη της ιστορίας
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.