Γιώργος Βάλαρης: Νιώθω χρέος να μεταλαμπαδεύσω το έργο του Μίκη
Ο γνωστός σκηνοθέτης μοιράστηκε μαζί μας το πώς εμπνεύστηκε την «Όμορφη πόλη» και μας μίλησε για τα πρώτα συναισθήματα της γνωριμίας του με τον Μίκη Θεοδωράκη
Γιώργος Βάλαρης: Συνέντευξη με αφορμή την «Όμορφη πόλη» που ανεβαίνει στο Παλλάς, ανοίγοντας το αφιέρωμα για το Έτος Μίκη Θεοδωράκη
Ο Γιώργος Βάλαρηςείναι ο δημιουργός της παράστασης «Όμορφη πόλη», που ανεβαίνει στο Παλλάς, από τις 31 Ιανουαρίου έως τις 9 Φεβρουαρίου με ένα επιτελείο κορυφαίων ερμηνευτών και σηματοδοτεί κατά καποιον τρόπο το πρώτο μεγάλο αφιέρωμα με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη, μια και υπήρξε η τελευταία του παράσταση. Μοιράστηκε μαζί μας το πώς εμπνεύστηκε το έργο, τη σχέση του με τον Μίκη αλλά και την άποψή του για την εξωστρέφεια του ελληνικού πολιτισμού.
Η «Όμορφη πόλη» ανοίγει το αφιέρωμα για το Έτος Μίκη Θεοδωράκη. Πώς νιώθετε γι’ αυτό; Υπάρχουν διαφορές σε σχέση με το ανέβασμα του 2020;
Χαίρομαι που η «Όμορφη πόλη» ανεβαίνει ξανά με αυτή την αφορμή του αφιερωματικού Έτους Μίκη Θεοδωράκη, καθώς ήταν η τελευταία παράσταση που υπέγραψε και ο ίδιος αλλά και παρακολούθησε εν ζωή. Για μένα είναι τεράστια η συναισθηματική φόρτιση καθώς ανακαλώ τις εικόνες και τα συναισθήματα της πρεμιέρας του 2020, μια και είχα την τιμή να την παρακολουθήσω δίπλα του στο Μέγαρο Μουσικής στην πρεμιέρα. Aισθάνθηκα, δεν σας κρύβω, ότι βίωσε πολύ μεγάλη χαρά και ευτυχία, κάτι που αποτύπωσε άλλωστε και στο κατοπινό σημείωμά του. Οπότε ήθελα διακαώς να ξανασυστήσω αυτή την εμβληματική παράσταση, που ο κόσμος και οι κριτικοί αγάπησαν τόσο πολύ, και τώρα με αυτή την αφορμή.
Στο δεύτερο αυτό ανέβασμα έχει γίνει ένα μικρό ρετούς στα κείμενα και στις επιλογές των τραγουδιών αλλά και στο εικαστικό του περιβάλλον! Άλλωστε, πέρα από τον Δημήτρη Μπάση, άλλαξαν όλοι οι ερμηνευτές, και αυτό από μόνο του σηματοδοτεί αλλαγή, μια και κάθε καλλιτέχνης φέρει το ειδικό του βάρος. Ευχαριστώ όλους τους εξαιρετικούς και σημαντικούς καλλιτέχνες που αποδέχτηκαν την καλλιτεχνική μου πρόταση και νιώθω ιδιαίτερα ευτυχής και τυχερός, καθώς αποτελούν ιστορία της πολιτιστικής μας σύγχρονης ιστορίας. Τέλος, έπρεπε να κρατήσω τη δομή του πρώτου ανεβάσματος, που βρήκε συγκινητικά σύμφωνο και τον Μίκη Θεοδωράκη.
Η ιδέα να αναβιώσω τη θρυλική παράσταση του 1962 μου ήρθε αιφνίδια. Με συγκρατημένη αισιοδοξία, πήγα να συναντήσω και να ζητήσω τα δικαιώματα από τον Μίκη Θεοδωράκη, έχοντας και τη βοήθεια της Μαργαρίτας, της κόρης του, που υπήρξε πάντα σύμμαχος και με την οποία εξακολουθούμε να έχουμε μια πολύ σπουδαία επαφή. Εκείνος μου έδειξε αμέσως εμπιστοσύνη, καθώς γνώριζε τον πρότερο επαγγελματικό μου βίο.
Παράλληλα, η προσωπικότητά του -το γνωρίζουν όσοι τον είχαν συναντήσει- εμπεριείχε το αίσθημα της γενναιοδωρίας προς νεότερους ανθρώπους που τιμούν την τέχνη και τη μουσική. Ήταν επιθυμία του ίδιου να μην κρατηθεί τίποτα από την πρώτη «Όμορφη πόλη» του 1962, καθώς ήταν επιθεώρηση και «θα ήταν πάρα πολύ ανεπίκαιρο», όπως ανέφερε.
Η άλλη επιθυμία του ήταν να επανανασυστήσω την «Όμορφη πόλη» με τις επιτυχίες που προέκυψαν στην πορεία και που αγαπά ο κόσμος. Έτσι για μένα ξεκίνησε ένα ταξίδι που διήρκεσε 8-9 μήνες. Μελέτησα όλα τα συγγράμματα, τις αυτοβιογραφίες του, την ιστορία του, το σύνολο του μουσικού του έργου. Και επέλεξα να δημιουργήσω μια σύγχρονη ελληνική τραγωδία με σπονδυλωτό χαρακτήρα, με την έννοια ότι υπάρχει χορός και παθόντα πρόσωπα, που είναι οι χαρακτήρες που υποδύονται οι ηθοποιοί. Αλλά ο κύριος κορμός είναι τα τραγούδια. Επίσης μια καινοτομία είναι ότι παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη σκηνή η ποίηση του Μίκη Θεοδωράκη. Και αυτό ήταν κάτι που είχε ενθουσιάσει και τον ίδιο, μια και αποτελεί ένα απόσταγμα και έργο πολλών περιόδων ιδιαίτερων και δύσκολων για εκείνον.
Η παράσταση οδήγησε σε μια πολύ ιδιαίτερη σχέση μαθητευόμενου-δασκάλου που εμπιστεύεται στον μαθητή του τη διάδοση του έργου του στο μέλλον. Γι’ αυτό και, όσο υπάρχω καλλιτεχνικά, αισθάνομαι χρέος να υπηρετώ και να μεταλαμπαδεύω το έργο του στις επόμενες γενεές.
Πώς θα περιγράφατε την προσωπικότητα του Μίκη Θεοδωράκη όπως εσείς τον γνωρίσατε;
Θα μείνω στα πρώτα συναισθήματα της γνωριμίας μας, που είχαν να κάνουν με το δέος που νιώθει ένας συνηθισμένος άνθρωπος μπροστά σε μια συναρπαστική, σαγηνευτική προσωπικότητα με ιδιαίτερη ευστροφία και δεινότητα ρήτορα συνδεδεμένου με την ιστορία ενός ολόκληρου έθνους. Το δέος παρέμεινε πάντα και δεν θα τον ξεχάσω ποτέ. Όνειρό του να σκηνοθετήσω τα συμφωνικά του έργα και τις όπερές του, που αγαπούσε πολύ.
Όλα αυτά τα χρόνια που καταπιάνομαι με μουσικά έργα, θέλω να προχωράω κάθε φορά ένα βήμα παραπάνω και να δίνω στο κοινό, που με στηρίζει με συνέπεια πολλά χρόνια τώρα, κάτι καινούργιο, ώστε να επαναπροσδιορίζω αυτή τη σχέση
εμπιστοσύνης. Δεν μπορώ να κρύψω την αγάπη που έχω στο αμερικανικό θέατρο, στα μιούζικαλ, τα οποία με «μεγάλωσαν» καλλιτεχνικά. Προσπαθώ όμως να τα μεταφέρω με έναν τρόπο που να ενσωματώνονται στη δική μας κουλτούρα, με τη
μέγιστη ποιότητα που μπορώ να παρέχω και ως παραγωγός. Το επόμενό μου βήμα είναι σίγουρα μιούζικαλ, ένας πολύ μεγάλος τίτλος –πάλι– από το εξωτερικό, όπως και ένα project δικής μου έμπνευσης με διεθνή χαρακτήρα, μια σύμπραξη
διεθνών δυνάμεων.
Πώς συντελείτε με τις παραγωγές σας στην εξωστρέφεια του ελληνικού πολιτισμού;
Θεωρώ ότι το μεγάλο οπλοστάσιο της χώρας μας είναι ο πολιτισμός και προσπαθώ να τιμήσω με κάθε τρόπο την εξωστρέφειά μας, με το μουσικό θέατρο ως βασικό όχημα. Αυτό προσπαθούμε να πετύχουμε και με την παγκόσμια περιο-
δεία της «Όμορφης πόλης». Mετά τις παραστάσεις στο Παλλάς, θα ταξιδέψει σε κάποιες πόλεις της Ελλάδας (Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο Κρήτης) και κυρίως στο εξωτερικό, στην Αμερική, την Αυστραλία αλλά και σε μεγάλες χώρες της Ευρώπης.
Να αναφερθεί εδώ ότι όλος αυτός ο προγραμματισμός είναι αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ενώ ευελπιστούμε και σε κάποια κρατική επιχορήγηση, ειδικά αφού εντάσσεται στο αφιέρωμα για το Έτος Μίκη Θεοδωράκη. Θα ήθελα να προ-
σπαθήσω και με αυτή την ενέργεια της «Όμορφης πόλης» να γίνουμε ένας εκπρόσωπος του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού που θα δώσει το «παρών» στο εξωτερικό. Είναι πολύ ωραίο να φιλοξενούμε ξένους καλλιτέχνες, αλλά νομίζω ότι θα έπρεπε εμείς οι ίδιοι κατ’ αρχάς να είμαστε περήφανοι για τα δικά μας πολιτιστικά προϊόντα και να καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια να τα παρουσιάζουμε στο εξωτερικό.
Ποιο είναι το δικό σας μυστικό για μια επιτυχημένη παράσταση;
Το ταλέντο να καταλαβαίνεις τι θέλει να νιώσει, ακούσει, αισθανθεί ο κόσμος σε μια συγκεκριμένη χρονική και καλλιτεχνική στιγμή. Αυτό συνδυασμένο με τον απόλυτο σεβασμό στην αλήθεια, με τη σχέση εμπιστοσύνης με το κοινό και με την ωριμότητα που οφείλω στους σπουδαίους δασκάλους που είχα, οδηγεί στο να αισθάνομαι πώς μπορεί να υπάρξει μια συνταγή επιτυχίας. Αλλά είναι και το ένστικτο…
Θα κλείσω λέγοντας ότι το μεγαλύτερο μυστικό επιτυχίας είναι να συνειδητοποιήσεις ότι το θέατρο είναι συνεργασία. Η ισότιμη συνεργασία με σημαντικούς συνεργάτες με οδηγεί πάντα στο σπουδαιότερο αποτέλεσμα.
Μια συζήτηση για το έργο «Ολική Άμεση Συλλογική Επικείμενη Επίγεια Σωτηρία», τις υπαρξιακές και κοινωνικές αφετηρίες που τροφοδοτούν το καλλιτεχνικό του όραμα, το θέατρο και την κοινωνία
Εκατό χιλιάδες ευρώ τώρα ή ένα εκατομμύριο σε δέκα χρόνια; Εσύ τι θα επέλεγες; Πόσο κοστίζουν οι αρχές μας; Μπορεί μια απλή ερώτηση να διαλύσει μια σχέση;
Το αλληγορικό παραμύθι του βραβευμένου Γιάννη Ξανθούλη είναι ένας ύμνος για την αγάπη, την ισότητα, την ελευθερία, τη διαφορετικότητα και τον σεβασμό στο περιβάλλον.
14°
