Κώστας Μουσούρης: Ο θεατράνθρωπος που λησμονήθηκε όσο κανείς

Από το θέατρό του αναδείχθηκαν εμβληματικές μορφές του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου που αργότερα γνώρισαν δόξες και εμπορική επιτυχία στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Αγαπημένοι μας ηθοποιοί που, αν κι έχουν φύγει από τη ζωή, παραμένουν ζωντανοί στην καλλιτεχνική ζωή του τόπου ακόμη και σήμερα καθώς οι νεότερες γενιές έχουν την τύχη να τους βλέπουν σε ταινίες εποχής που προβάλλονται ακόμη ή να διαβάζουν συχνά για αυτούς σε μεγάλα αφιερώματα σε περιοδικά, εφημερίδες και ιστοσελίδες.

Ο ίδιος όμως λησμονήθηκε όσο κανείς άλλος. «Έσβησε», με ελάχιστες εξαιρέσεις, από τη θεατρική ιστορία του τόπου και τις αναφορές όσων ασχολούνται με αυτή. Σε ανύποπτη φάση το είχε προβλέψει: «Υπάρχουμε όσο πατούμε το σανίδι. Μετά όσο ζούμε, η μοναξιά. Και μετά το τέλος, η λησμονιά», είχε πει στον Μίλτο Α. Λιδωρίκη, ο οποίος πολλά χρόνια αργότερα έγραψε τη βιογραφία του, που αποτελεί το μοναδικό βιβλίο που αναφέρεται σε αυτόν.

Ο λόγος για τον «ηθοποιό, σκηνοθέτη, δημιουργό τριών θεάτρων, θιασάρχη, επιχειρηματία, καθηγητή της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών. Άρα εξ ορισμού θεατρανθρώπου» Κώστα Μουσούρη (1903 - 1976), όπως το περιγράφει ο Μίλτος Α. Λιδωρίκης στο Λεύκωμα «Κώστας Μουσούρης - Πάθος Θεάτρου» των εκδόσεων Καστανιώτη (2002).

Όσο όμως ζούσε, δεν ξεχάστηκε από τους συναδέλφους τους ηθοποιούς αλλά και από σπουδαίους Έλληνες που άφησαν ανεξίτηλα την υπογραφή τους στην πορεία όχι μόνον του θεάτρου μας αλλά και του πολιτιστικού γίγνεσθαι της χώρας γενικότερα. Τα καλά λόγια άλλωστε τα χαίρονταν οι ηθοποιοί, κυρίως όταν λέγονταν από συναδέλφους τους, όπως γράφει ο Μίλτος Λιδωρίκης. Τα χαιρόταν και ο Κώστας Μουσούρης.

Μεταφέρουμε λοιπόν τα λόγια μερικών μόνο ελλήνων ηθοποιών για τον Κώστα Μουσούρη, σε αφιερώσεις τους σε φωτογραφίες, οι περισσότερες με την υπογραφή του «Elite», σε ένα σπάνιο Λεύκωμα που είχε κυκλοφορήσει από τον ίδιο τον Μουσούρη το 1961, με επιμέλεια του Μάριου Πλωρίτη, με τίτλο «25 χρόνια του Θεάτρου Μουσούρη» (περιλαμβάνεται στα κατάλοιπα του Αρχείου του Μίλτου Α. Λιδωρίκη)

Η Αλίκη Βουγιουκλάκη έγραφε «Είμαι πολύ ευτυχισμένη, τόσο κοντά στον Κώστα Μουσούρη, την ώρα που γιορτάζει τα εικοσιπέντε χρόνια του θεάτρου του. Όλοι μας ξέρουμε πόσα χρωστάει η Ελληνική Σκηνή στον Καλλιτέχνη και στον Άνθρωπο, Προπάντων όμως, για εμάς τους νεώτερους, ο Κώστας Μουσούρης είναι υψηλό παράδειγμα αγάπης για την Τέχνη του, αφοσιώσεως στο επάγγελμα του, σεβασμού απέναντι στο Κοινό. Και εγώ προσωπικά τον ευγνωμονώ για τις θαυμάσιες ώρες που έζησα στο Θέατρό του και για το μεγάλο δίδαγμα που προσφέρει σε όλους μας».

Αντιγόνη Βαλάκου: «Τα εικοσιπέντε χρόνια του θεάτρου Μουσούρη είναι μια γιορτή ιδιαίτερα συγκινητική, όχι μόνο για όσους είχαμε την χαρά και την τύχη να δουλέψουμε σ’αυτό , αλλά γενικά για όλο το Ελληνικό Θέατρο. Μέσα σ’αυτά τα εικοσιπέντε χρόνια, εικοσιπέντε χρόνια γόνιμου μόχθου, το θέατρο Κώστα Μουσούρη δημιούργησε μια παράδοση και κέρδισε με το σπαθί του την ανεπιφύλακτη εμπιστοσύνη και των λίγων και των πολλών. Όσο για εμάς, που είχαμε την τύχη να συνεργαστούμε μαζί σου, πίστεψέ με αυτή την συνεργασία μας θα την έχουμε πάντα σαν τίτλο τιμής».

Τάκης Χορν: «Αγαπητέ Κώστα, Σου εσωκλείω τη φωτογραφία που είχες την καλοσύνη να μου ζητήσεις για το λεύκωμα σου των εικοσιπέντε χρόνων του θεάτρου σου. Οφείλω να σου ομολογήσω ότι είναι η πρώτη φορά πού προσφέρω μια φωτογραφία μου με όλη μου την καρδιά. «Πολλοί το χρήμα εμίσησαν, την δόξα ουδείς!» Και είναι δόξα για μένα να φιγουράρω ανάμεσα στους συνεργάτες σου που πέρασαν επί 25 χρόνια από το θέατρο σου, αυτό το θέατρο που έχεις καταφέρει, δεν ξέρω πώς, να μας κάνης όλους να το αγαπάμε σαν νάτανε δικό μας. Τώρα, είναι το θέατρο σου που αγαπάμε;… είσαι …εσύ;…δεν ξέρω κι’ούτε μπορώ να ξεχωρίσω. Είσαι τόσο πολύ Εσύ αυτό το θέατρο και αυτό το θέατρο Εσύ, που…αλλά ό,τι και να πω θα είναι λόγια, δηλαδή τίποτα. Τίποτα μπροστά στους μόχθους, τις αγωνίες, τα νειάτα, τη ζωή που σπατάλησες - με την απλοχεριά που σε χαρακτηρίζει-γι αυτό το θέατρο, αυτό είναι το παιδί σου. Και εμείς όλοι μας καμαρώνουμε! Να σου ζήση!!! Με την αγάπη μου και την βαθειά εκτίμηση μου».

Έλλη Λαμπέτη: «Έχω πολλούς λόγους, προσωπικούς και επαγγελματικούς, να θυμάμαι με τρυφερότητα, με αγάπη, με συγκίνηση, τα τρία χρόνια που δούλεψα με τον Κώστα Μουσούρη! Και θα ήθελα να εκφράσω κάπως πλατύτερα τα αισθήματα πού με κατέχουν, τώρα που το θέατρο του έκλεισε τα εικοσιπέντε χρόνια. Μα δε βρίσκω τα λόγια. Γι’αυτό θα δανειστώ δύο στίχους από παλιό γνωστό τραγούδι, παραποιώντας το ελαφρά, για να πώ στον Κώστα Μουσούρη για την τρίχρονη συνεργασία μας: Χρόνια αλησμόνητα, ευτυχισμένα. Τα χρόνια που έζησα κοντά σε σένα!»

Μαίρη Αρώνη: «Δεν ξεχνώ ποτέ πως στο θέατρο σου έκανα την πρώτη μου υπεύθυνη εμφάνιση στο κοινό, ένα κοινό που σε τιμά σήμερα τόσο με την εκτίμησή του. Σου εύχομαι η καλή μοίρα να σε παραστέκει, να γιορτάσεις και τα πενήντα».

Χριστόφορος Νέζερ: «Ο Κώστας Μουσούρης είναι ισχυρή φυσιογνωμία στο Θέατρο μας, με έντονη προσωπικότητα. Νέος ξεκίνησε με νέους μπήκε στο στίβο του θεάτρου και, τόσα χρόνια τώρα, σ’αυτόν τον ίδιο στίβο φορμάρει νέους και τους παραδίδει στην πυρά της θυμέλης, μένοντας-το σπουδαιότερο-πάντα νέος ο ίδιος. Οι αναμνήσεις μαζί του είναι πολλές…Χρόνια πολλά συνεργασία αλησμόνητη και δημιουργική …Αργότερα μόνος, ακαταπόνητος πάντα, συνέχισε την έντονη πορεία του, πασχίζοντας με το θεατρικό και σκηνοθετικό το ταλέντο, για την πρόοδο του θεάτρου και για την άνοδο της θεατρικής στάθμης στην Ελλάδα. Τώρα που γιορτάζει να εικοσιπέντε χρόνια του Θεάτρου του, μπορεί να είναι περήφανος και μαζί του κι’εμείς, για τη μεγάλη προσφορά του στη θεατρική ιδέα».

Στους θιάσους του Κώστα Μουσούρη ανέβηκαν 99 θεατρικά έργα, ελληνικά και ξένα, και έπαιξαν περισσότεροι από 350 ηθοποιοί, πολλοί από τους οποίους πρωταγωνίστησαν αργότερα στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση.

Ο Μουσούρης προετοίμαζε μια ακόμη έκδοση για τα 40 χρόνια του θεάτρου του, δεν πρόλαβε όμως να την κυκλοφορήσει. Είχε ζητήσει από διακεκριμένες προσωπικότητες κείμενα, τα οποία και έλαβε με διθυραμβικές αναφορές στον ίδιο. Οι Αλέξης Μινωτής, I. M. Παναγιωτόπουλος, Αλέξης Σολομός, Kωνσταντίνος Τσάτσος, Διονύσης Ρώμας, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Κωστής Μπαστιάς, Ευάγγελος Παπανούτσος, Νέστορας Μάτσας, Διονύσης Ρώμας, Πέτρος Χάρης και πολλοί ακόμη αναφέρθηκαν στον καλλιτέχνη Κώστα Μουσούρη. Επιστολές που δημοσιεύτηκαν πολύ αργότερα στο βιβλίο του Μίλτου Λιδωρίκη «Πάθος Θεάτρου-Κώστας Μουσούρης».

 

Κώστας Μουσούρης, 58 χρόνια πάθος Θεάτρου

Μια ζωή και ένα έργο ανεξερεύνητο που αξίζει να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης, ερευνητικού πεδίου και παρουσιάσεων από τους σύγχρονους θεατρικούς μελετητές και πανεπιστημιακούς καθηγητές θεατρολογίας της χώρα μας. Ένα έργο που πρέπει να μελετήσουν οι νέοι ηθοποιοί. Ένα επάγγελμα που όπως έλεγε ο ίδιος «είναι ίσως το μόνο που δεν σηκώνει ρουσφέτι!».

Για την ιστορία αναφέρεται ότι το Θέατρο Μουσούρη έχει ένα ακόμη ιστορικό προνόμιο για τα θεατρικά μας πράγματα. Σε αυτό γεννήθηκε το «Θέατρο Τέχνης» του Κάρολου Κουν. Έγραψε ο Κάρολος Κουν: «Δεν θα ξεχάσω ποτέ με πόση στοργή και ειλικρινές ενδιαφέρον ο Κώστας Μουσούρης εφιλοξένησε για τρία χρόνια το «Θέατρο Τέχνης» στο θέατρο του. Ούτε αργότερα, το 1947, σαν έφυγε στην Αμερική, με πόση επιμονή, αγάπη θυσία των ιδίων του συμφερόντων, με παρότρυνε, με ενεθάρρυνε και με παραστάθηκε να παρακάμψω τις δυσκολίες και να εγκαταστήσω το "Θέατρο Τέχνης" για τρία χρόνια στο Θέατρό του».