Δανάη Στράτου: Το καινούργιο έργο της «Ενάρετη Σπείρα», που κέρδισε το Βραβείο Τέχνης 2025 του Ιδρύματος Γ. &Α. Μαμιδάκη, παρουσιάστηκε στο Minos Palace, στην Κρήτη
Φαντάσου πολλά μικρά φεγγάρια πεσμένα στη γη. Φαντάσου 112 πιθάρια μισοβυθισμένα στη γη γεμάτα νερό που αντανακλούν τον ουρανό και συνομιλούν με τη θάλασσα που διαγράφεται στον φωτεινό ορίζοντα. Φαντάσου τα πουλιά που στέκονται εδώ να πιούν νερό, τη βροχή που διασκεδάζει παίζοντας μουσική μαζί τους ξεχειλίζοντας τα και τους βοριάδες που φύσουν μανιασμένα για να κλέψουν το νερό και να ραντίσουν το χώμα. Φαντάσου την Πανσέληνο να καθρεφτίζεται μέσα τους.
Ενάρετη Σπείρα: Η Δανάη Στράτου εξηγεί το έργο της
Αυτή είναι η Ενάρετη Σπείρα το καινούργιο έργο της Δανάη Στράτου που κέρδισε το Βραβείο Τέχνης 2025, του Ιδρύματος Γ. &Α. Μαμιδάκη και παρουσιάστηκε σε τιμητική τελετή το περασμένο Σάββατο στο Minos Palace, στην Κρήτη. Ο διεθνής αυτός διαγωνισμός, στον οποίο κατατέθηκαν πάνω από 600 προτάσεις καλλιτεχνών από 67 χώρες, αφορούσε πρόταση για land art εγκατάσταση, σχεδιασμένη για μόνιμη εγκατάσταση σ΄ έναν από τους εξωτερικούς χώρους του ξενοδοχείου. Ήδη στους κήπους του Minos Beach Art Hotel φιλοξενούνται πάνω 80 έργα τέχνης, από τη συλλογή Μαμιδάκη, καλλιτεχνών απ' όλων τον κόσμο, ανάμεσα στους οποίους οι Magdalena Abakanowicz, Lynda Benglis, Κώστας Τσόκλης, Κώστας Βαρώτσος, Γιώργος Γυπαράκης, Ρένα Παπασπύρου, Γιώργος Κυπρής, Γιώργος Λάππας, Ισμήνη Κινγκ, Μάρω Λοϊζου, Αλέξανδρος Λάιος και Ami Yamasaki, Στρατής Ταυλαρίδης κ.ά.
Το ετήσιο αυτό Βραβείο είναι η έμπρακτη επιθυμία της συλλέκτριας Τζίνας Μαμιδάκη να βοηθήσει και να ενισχύσει την καλλιτεχνική πρωτοπορία. Ο θεσμός υποστηρίζει έμπρακτα σύγχρονους καλλιτέχνες προσφέροντάς τους την ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα νέο έργο τέχνης το οποίο θα παραμείνει σε μόνιμη έκθεση στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης, θα αποτελέσει μέρος της συλλογής του Ιδρύματος και θα ενταχθεί σε μια σημαντική πολιτιστική κληρονομιά. Η Ενάρετη Σπείρα είναι μια εξέλιξη του έργου Πάνω στη Γη Κάτω από τα Σύννεφα που είχε κάνει η καλλιτέχνης, στην Ελευσίνα, το 2017.
«Η σπείρα σαν φιλοσοφική έννοια», λέει η Δανάη Στράτου, «έχει την ιδέα ότι κάθε της επαναφορά έχει μια βελτίωση. Η σπείρα εξελίσσεται και συνεχώς αλλάζει, και η ιδέα ότι υπάρχει η δυνατότητα βελτίωσης κάθε φορά, μία εξέλιξη προς κάτι πιο θετικό, μ' ενδιέφερε πάρα πολύ. Η λέξη εξέλιξη βέβαια είναι φορτωμένη σήμερα με αρνητικές έννοιες. Η ανθρωπότητα βρίσκεται σ ένα μεταίχμιο όχι μόνο με την κλιματική καταστροφή αλλά και με τους πολέμους και τις γενοκτονίας κι αυτός ο όρος μ ενδιέφερε να υπάρχει σαν σχόλιο. Ποιο δρόμο δηλαδή θα πάρει η ανθρωπότητα. Της ενάρετης σπείρας ή του vicious. Είναι μια επιλογή που θα κληθούμε να κάνουμε.
Η επιλογή της σπείρας έγινε επίσης επειδή ήθελα το έργο να περπατιέται. Η ιχνηλάτιση και το περπάτημα είναι κάτι που με ενδιαφέρει στα έργα μου. Η εμπειρία που είχα κάνοντας το 1997 το Desert Breath, σε μια έκταση 100.000τμ στη Σαχάρα, στην Αίγυπτο, είχε να κάνει με την κλίμακα. Η κλίμακα της ερήμου και του ανθρώπου που θα περπατούσε σε κείνη τη σπείρα. Η εμπειρία εκείνη με ξανασυνάντησε τώρα σ αυτό το έργο. Σαν ένας κύκλος του χρόνου έσμιξαν αυτά τα πράγματα. Τα πιθάρια κατασκευάστηκαν στο Θραψανό της Κρήτης, τόπο με παράδοση στην κεραμική τέχνη. Η σπείρα τέλος παραπέμπει στον αινιγματικό Δίσκο της Φαιστού, που τον είχα δει πρώτη φορά όταν με είχαν πάει μικρή οι γονείς μου και με είχε συναρπάσει».
Μιλώντας για τα πιθάρια που είναι μισοβυθισμένα και μοιάζουν να επιστρέφουν στη γη ή να γεννιούνται μέσα απ' αυτήν η κ. Στράτου αναφέρθηκε στο μύθο της Περσεφόνης.
Τα πυθάρια και ο Μύθος της Περσεφόνης
«Τα πιθάρια και τα κεραμικά αγγεία από την αρχαιότητα τα χρησιμοποιούσαν για να φυλάσσουν το νερό, το λάδι, το κρασί αλλά τα είχαν και για ενταφιασμό. Όταν ένα μικρό παιδί πέθαινε ενταφιαζόταν σε πιθάρι. Με τα πιθάρια έχουμε λοιπόν τη ζωή από τη μια και το θάνατο από την άλλη. Ήθελα μ' αυτό τον τρόπο να μιλήσω και για το μύθο της Δήμητρας και της Περσεφόνης, τη σχέση του πάνω με τον κάτω κόσμο, τον κύκλο της ζωής και του θανάτου. Το κεραμικό αγγείο είναι τέλειο γι' αυτό. Είναι βαμμένα μαύρα ώστε με το γέμισμα τους με νερό το μαύρο αντανακλά τον ουρανό. Τα πολλά πιθάρια οριοθετούν έτσι ένα νέο ορίζοντα που είναι ο διαχωρισμός του πάνω και του κάτω κόσμου. Το ότι είναι μισοβυθισμένα κατα το 1/3 εντείνει αυτή τη σχέση του πάνω με τον κάτω κόσμο. Σαν να επιστρέφουν πίσω στη γη που τα γέννησε από χώμα και νερό».
Τα πιθάρια χρειάστηκαν έξι μήνες για να τα φτιάξουν οι τεχνίτες στο Θραψανό της Κρήτης επειδή έχουν ειδική τεχνική και γίνονται σε τρία στάδια. «Εκεί έμαθα», πρόσθεσε η καλλιτέχνης, «ότι τα παλιά χρόνια οι προ-παππούδες τους, δεν περιμέναν να πάει ο πελάτης στο χωριό τους, αλλά τριγυρνούσαν σ' όλη την Κρήτη και έφτιαχναν τα πιθάρια από το χώμα του κάθε χωριού. Ήταν νομάδες κατασκευαστές. Από κάθε έργο μαθαίνω καινούργια πράγματα που δεν ήξερα κι αυτοί οι άνθρωποι που δουλεύουμε μαζί, γίνονται οικογένεια μου. Τα έργα αυτά σου προσφέρουν δώρα που ούτε καν τα είχες σκεφτεί. Είναι μια εσωτερική διαδρομή που σε ενώνει με τον τόπο και τον χρόνο».Το φως στο έργο είναι μελετημένο να ζωντανεύει το βράδυ το κάθε πιθάρι χωριστά ώστε να είναι αυτόφωτα και αχνά. Σαν το φως του φεγγαριού.
Οι αιτήσεις για το Βραβείο Τέχνης του Ιδρύματος Μαμιδάκη ξεκινούν κάθε φθινόπωρο και ανακοινώνονται μέσω δημόσιας ανοικτής πρόσκλησης. Η Επιτροπή αξιολόγησης αποτελείται από τους εικαστικούς Γιώργο Γυπαράκη, Νίκο Ναυρίδη και Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Ιστορικό Τέχνης Πολίνα Κοσμαδάκη και τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Ιδρύματος Σωτήρη Μπαχτσετζή.
Από την αναδρομική του Κυριάκου Μορταράκου και τη μεγάλη έκθεση του Δημήτρη Σεβαστάκη στις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες του Κώστα Λάκη και τους καλλιτεχνικούς αλγόριθμους του Τσαρλς Σάντισον
13°
