Marlene Dumas: Cycladic Blues | Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης φιλοξενεί την πρώτη έκθεσή της σε μουσείο στην Ελλάδα
Η Μαρλέν Ντουμά, μια από τις πιο αντιπροσωπευτικές καλλιτέχνιδες της σύγχρονης τέχνης σήμερα, έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα για μια μοναδική έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Τα έργα που θα δει ο επισκέπτης -μια ευρεία γκάμα από τις τελευταίες 4 δεκαετίες της ζωής της- βρίσκονται σε διάλογο με έργα της συλλογής το μουσείου. Παράλληλα, η Μαρλέν Ντουμά φιλοτέχνησε δυο πίνακες μεγάλων διαστάσεων αποκλειστικά για τη συγκεκριμένη έκθεση. Όπως η ίδια ανέφερε: «Τι προνόμιο είναι στ’ αλήθεια να εκτίθενται τα έργα σου πλάι στην εξαιρετική συλλογή αρχαιοτήτων του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Τα έργα αυτά έχουν διαχρονική ποιότητα σαν να απελευθερώνονται από τις ανθρώπινες προκαταλήψεις».
Μαρλέν Ντουμά, «Helena», 1992
Cycladic Blues: Μέσα στον κόσμο της Μαρλέν Ντουμά στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Ο τίτλος και η θεματική της έκθεσης
Ο τίτλος «Cycladic Blues» αντλεί την έμπνευσή του από ένα έργο που θα δούμε στην έκθεση, το οποίο μάλιστα, βρίσκεται σε διάλογο με ένα κυκλαδικό ειδώλειο, όπως θα δούμε και στη φωτογραφία. Όπως έχουν στρατηγικά τοποθετηθεί είναι σαν η Μαρλέν Ντουμά να έδωσε ένα πρόσωπο, μια έκφραση σε αυτό το ειδώλειο, που στέκεται στην προθήκη μπροστά στο έργο της. Όπως εξήγησε ο Douglas Fogle, η λέξη «Blues» εδώ για την καλλιτέχνιδα έχει διάφορες έννοιες. Αρχικά αναφέρεται στην κακή διάθεση (στα ελληνικά χρησιμοποιούμε την αντίστοιχη φράση «έχω τις μαύρες μου». Ωστόσο, πέρα από αυτό, υπάρχει και το μπλουζ, ο χορός, που έχει μια μελαγχολική αλλά και νοσταλγική μελωδία. Και τέλος αναφέρεται σίγουρα στο μπλε χρώμα, που αν και δεν είναι κεντρικό στις παλέτες της Ντουμά, επανέρχεται συχνά στα έργα της, σε στρατηγικά σημεία, για να τα φωτίσει, για να δώσει έναν τόνο αισιοδοξίας.
Η έκθεση Marlene Dumas: Cycladic Blues συγκεντρώνει ένα ευρύ φάσμα 40 τουλάχιστον ζωγραφικών έργων και έργων σε χαρτί της Ντουμά που καλύπτουν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες της καλλιτεχνικής της παραγωγής. Τα έργα της συνομιλούν με δεκατέσσερεις αρχαιότητες από τις συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης: έργα διαφόρων περιόδων, από τα σχηματικά ειδώλια της ύστερης Νεολιθικής εποχής και τα σχηματοποιημένα μαρμάρινα ειδώλια των Κυκλάδων της Εποχής του Χαλκού μέχρι τα γλυπτά έργα των κλασικών χρόνων και από το Αιγαίο μέχρι την Κύπρο. Γεννημένη το 1953 στο Κέιπ Τάουν κατά τη διάρκεια του Απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, έχοντας όμως ζήσει και εργαστεί στο Άμστερνταμ επί σχεδόν πενήντα χρόνια, η Dumas έχει αφιερώσει την εικαστική της καριέρα στην εξερεύνηση των ανθρώπινων καταστάσεων που ορίζονται από τη βία, το πένθος και τη μελαγχολία μέχρι τη χαρά και την τρυφερότητα.
Τα δυο έργα που φιλοτέχνησε αποκλειστικά για την έκθεση η Μαρλέν Ντουμά
Μόλις αποφάσισε να κάνει την έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, η Μαρλέν Ντουμά, έκανε την πρώτη της επίσκεψη στη χώρα μας, που δεν γνώριζε παρά μόνο από τα διαβάσματά της. Δεν είχε τύχει ποτέ να τη φέρει ο δρόμος της εδώ. Και καθώς σκεφτόταν τι έργα θα παρουσίαζε, τότε σκέφτηκε να φιλοτεχνήσει και δυο έργα ειδικά για τη συγκεκριμένη έκθεση, τα οποία ολοκληρώθηκαν μέσα σε αυτήν τη χρονιά και εκτίθενται για πρώτη φορά εδώ στη χώρα μας. Τα έργα αυτά είναι το «Phantom age» και το «Old» που δεσπόζουν στην πρώτη αίθουσα της έκθεσης, ενώ παράλληλα βρίσκονται σε διάλογο τόσο μεταξύ τους όσο και με τα υπόλποιπα έργα της αίθουσας. Οι δύο πίνακες είναι βασισμένοι σε ένα γλυπτό του 2ου αιώνα π.Χ. που ονομάζεται «H Ηλικιωμένη Γυναίκα της Αγοράς» και απεικονίζουν το ίδιο πρόσωπο προφίλ και en face. To θέμα και στα δυο έργα έχει να κάνει σαφώς με την ηλικία, αλλά το διαχειρίζεται με διαφορετικό τρόπο και διαφορετικές πινελιές.
Στην αίθουσα εκτίθεται και ένα παλιότερο έργο της, το «Candle» που η ίδια επέλεξε να μπει εκεί, καθώς έχει σαφή συμβολισμό που παραπέμπει στο πέρασμα του χρόνου και τον θάνατο, αλλά και το έργο «Glass Tears» (for Man Ray), με αναφορά στον Man Ray, οπως μαρτυρά και ο τίτλος του.
Μια περιήγηση στην έκθεση
Οι θεματικές που απασχολούν κυρίως την καλλιτέχνιδα, όπως τις εξέφρασε κυρίως ο Douglas Fogle, o επιμελητής της έκθεσης, αφορούν τον χρόνο που περνά, την ηλικία, τον άνθρωπο, τη ζωή, την προέλευση του κόσμου, την οικογένεια και εντέλει τον θάνατο, που είναι αναπόφευκτος. Πηγές έμπνευσης της Ντουμά είναι συχνά φωτογραφίες ή άλλα έργα, οπότε στη ματιά μας υπάρχει μια διαλογική μορφή που προϋποθέτει έρευνα για το θέμα της.
Μαρλέν Ντουμά, «Skull as a home», 2007
Η έκθεση κλείνει με μια σειρά από σχέδια της Ντουμά που εκτίθενται σε δυο αίθουσες. Ανάμεσά τους μάλιστα, υπάρχουν και άλλα έργα που εκτίθενται για πρώτη φορά, που δεν είχε τύχει να δείξει ή βρίσκονταν μέσα στα συρτάρια της για χρόνια, όπως για παράδειγμα μια σειρά από σχέδια που θα δούμε προς το τέλος της έκθεσης. Η Μαρλέν πιστεύει ότι το σχέδιο δεν αποτελεί προσχέδιο ενός άλλου έργου αλλά έχει μια αυτονομία, αποτελεί αυτό καθεαυτό έργο τέχνης.
Από την αναδρομική του Κυριάκου Μορταράκου και τη μεγάλη έκθεση του Δημήτρη Σεβαστάκη στις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες του Κώστα Λάκη και τους καλλιτεχνικούς αλγόριθμους του Τσαρλς Σάντισον
17°
