August diaries - Ημερολόγια Αυγούστου: Οι συνεργάτες της Athens Voice γράφουν για το δικό τους καλοκαίρι
«Να είμαι κάτω απ’ τη μουριά και να μην έχει μούρα, να έχει φύλλα τρίφυλλα και μια γλυκιά μουρμούρα….» έγραψε ο Θοδωρής Γκόνης κάποτε. Φτιάχνει το δικό της καλοκαίρι η μουριά, για όσους δεν το ξέρουν. Καλοκαίρι δίχως ακτοπλοϊκά, χωμάτινο καλοκαίρι με χερσαίες διαδρομές, αυτοκίνητα, τρένα και κτελάκια, που βγάζουν σε επαρχίες και άγνωστα στα πλήθη και τη booking χωριά. Είναι τα χωριά μας. Τα χωριά των παππούδων, των πατεράδων, και για όσους υπήρξαμε τυχεροί, τα χωριά των παιδικών μας χρόνων.
Σε ένα τέτοιο χωριό μεγάλωσα και επιστρέφω τα καλοκαίρια, στο Ασημένιο του βόρειου Έβρου, όπου ο κάμπος λαμπαδιάζει και η μουριά είναι το μόνο επαρκές πυροσβεστικό, μαζί με το λάστιχο ποτίσματος που το απόγευμα γεμίζει τις γλάστρες, θεριεύει τους βασιλικούς, ανθίζει τα γεράνια. Το ψιχάλισμα της αυλής με το λάστιχο, είναι μια μυρωδιά επαρχίας, μια σύνοψη συλλογικής μνήμης, μαζί με τη μυρωδιά σανού, ξερόχορτου και την υγρασία του μπαχτσέ λίγο πιο πέρα, με πιπεριές, μελιτζανιές και ντομάτες. Πράσινο, κόκκινο, μωβ, τα δημοφιλή μας λαχανικά, ένα αισθαντικό βάρος στο χέρι που τα χουφτιάζει, μια ευεργεσία το τρίξιμο του κλαδιού, που παραδίνει τον καρπό στα χέρια του επισκέπτη.
Ο μπαχτσές είναι για τους τυχερούς. Για όσους έχουμε ακόμα γονείς, ή γονιό να μας περιμένει. Οι υπόλοιποι ανοίγουν σπίτια κλειστά, ξαραχνιάζουν γωνίες, αερίζουν στρώματα, πατάνε σε χέρσους μπαξέδες, κι όμως επιστρέφουν. Σχεδόν όλοι επιστρέφουμε στις 26 Ιούλη για το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής. Είναι λες και φεύγοντας κάναμε μια άγραφη συμφωνία, ή λες και η νοσταλγία βρήκε τη δική της ημερομηνία για να στεγαστεί.
Επιστρέφουμε εκεί όπου η λέξη ξαδέρφια, ανίψια, θείες, θείοι και συγχωριανοί, αποκτάνε το νόημα μιας φυλής, όπου καμιά ταξική ή ιδεολογική διαφορά δεν μπορεί να φτουρήσει, μπροστά στην κεντρομόλο που μας επαναφέρει στην πηγή. Στην αρχή των πάντων μας. Εκεί λοιπόν με έναν αυτονόητο τρόπο επιστρέφουν και τα παλιά μας ονόματα, και η Τάνια ξαναγίνεται Σουλτάνα, η Αναστασία - Λίτσα, η Ντέμη - Τούλα.
Αυτοί με τους οποίους σε μια μεγάλη πόλη πιθανόν δεν θα ανταλλάζαμε κουβέντα, επειδή οι ζωές μας, οι απόψεις μας, οι τρόποι μας δεν έχουν καμία σχέση, εδώ είναι οι δικοί μας άνθρωποι, αυτοί με τους οποίους πιανόμαστε σφιχτά με ιδρωμένες παλάμες στους μεγάλους χορούς που στήνονται στην πλατεία τη νύχτα του πανηγυριού, χάνοντας κάθε άλλη ιδιότητα και μένοντας με τη μόνη δυνατή, αυτήν του συγχωριανού. Στην πλατεία του χωριού γελάμε με μεγάλα γέλια, βρίσκοντας την πιο τρυφερή μας ώρα στην ερώτηση «τίνος είσαι ‘σύ», επειδή σε κάθε απάντηση ανασταίνουμε τους νεκρούς μας, προγόνους πεθαμένους από καιρό. Τους ανασταίνουμε ξανά και ξανά, χρόνο με το χρόνο, σε κάθε πανηγύρι.
Είμαστε νομίζω τυχεροί. Τυχεροί όσοι αξιωνόμαστε αυτή την επιστροφή. Έπειτα είναι και τα παιδιά. Τα παιδιά μας, η γενιά αυτή που ανάστησε τα πανηγύρια. Και όχι μόνο της Ικαρίας. Πριν την Ικαρία, υπήρξε μια πλατεία σε ένα άγνωστο χωριό, όπου έσυραν παιδικά ατσούμπαλα βήματα, μαγνητισμένα από το τσούρμο, από τη «φάση» όπως θα έλεγαν τα ίδια. Από έναν διονυσιασμό που είχε να κάνει με το ανακάτεμα, το χύμα, με τις ψησταριές, την τσίκνα, το σουβλάκι στο ένα χέρι και το αυτοκινητάκι στο άλλο από τον πάγκο του πλανώδιου, τα όργανα που έπαιζαν (γκάιντα στα καθ’ ημάς), τα ηχεία που τσίριζαν, τους μερακλήδες που χόρευαν, τους ξινούς που μουρμούριζαν. Όμως ύστερα όλοι μαζί, μερακλήδες και ξινοί πιάνονταν χέρι με χέρι σε μια παιντούσκα, ένα ζωναράδικο και ρίχνονταν στο χορό, όπως οι αναστενάρηδες στα κάρβουνα, με την ίδια υπαρξιακή ανάγκη για χάσιμο, παλιά όσο κι ο άνθρωπος.
Ο χορός είναι η πιο παλιά μας τελετή, μια κοσμική προσέγγιση αυτού, που οι φιλόσοφοι το βρήκαν «στην αρχή του Ενός», και οι εκκλησιαστές στην μετάληψη. Εμείς οι υπόλοιποι, ακόμα κι οι πιο ρηχοί, την βρήκαμε στην πλατεία ενός χωριού, πλάι στα ντάτσουν, στις πλαστικές καρέκλες με μια ορχήστρα που μικροφωνίζει.
13°
