Τι γίνεται με την Πρωτεΐνη;

Κάποτε όλοι προτιμούσαν τα «χωρίς λιπαρά». Μετά, τα «χωρίς γλουτένη». Σήμερα η νέα ετικέτα που πουλάει γράφει «πηγή πρωτεΐνης». Πατατάκια, κρουασάν, κορνφλέικς, ψωμιά του τοστ, μπάρες και ζυμαρικά φροντίζουν να έχουν αυτές τις δύο λέξεις στη συσκευασία. Ακόμη και τρόφιμα που από τη φύση τους είναι πηγές πρωτεΐνης –βλέπε γάλατα και γιαουρτάκια- βγαίνουν τώρα σε νέα, ενισχυμένη έκδοση.

Μ’ αυτά και μ' αυτά, η βόλτα για τα ψώνια έχει αλλάξει. Οι μπάρες πρωτεΐνης, που κάποτε τις έβρισκες μόνο σε ειδικά καταστήματα για μποντιμπιλντεράδες, δίπλα στην σκόνη κρεατίνης, τώρα είναι δίπλα στο ταμείο του σούπερ μάρκετ. Συγκεκριμένα, δίπλα στις τσίχλες, τις μπαταρίες και τα προφυλακτικά –τα απαραίτητα, σαν να λέμε. Ενώ γλυκάκια, κρεμούλες και μπισκότα σε κοιτάζουν με αθώο βλέμμα σαν να σου λένε «μην ανησυχείς, δεν είμαι σαβούρα, είμαι τίγκα στην πρωτεΐνη, σού κάνω καλό».

Και μετά είναι και τα σόσιαλ. Λίγο να χαζέψεις στο Tik Tok, θα δεις αμέτρητα βιντεάκια τύπου "What I eat in a day", όπου κάθε γεύμα και κάθε τσιμπολόγημα συνοδεύεται από την περιεκτικότητά του σε πρωτεΐνη. Και συνταγές. Πολλές συνταγές. Όχι μόνο με αυγά και μπέικον. Αλλά και με πρωτεϊνούχα τσουρεκάκια και κουλουράκια. Η μεγιστοποίηση της πρωτεΐνης είναι το νέο ιερό δισκοπότηρο που όλοι επιθυμούν. Οι εταιρείες την προσθέτουν στα πιο απίθανα φαγητά κι ο κόσμος δεν τη χορταίνει -κυριολεκτικά. Αλλά τι είναι και πόση χρειαζόμαστε πραγματικά;

Τι είναι η πρωτεΐνη και πόση πρωτεΐνη χρειαζόμαστε πραγματικά;

Η πρωτεΐνη, μαζί με τους υδατάνθρακες και τα λιπαρά, είναι ένα από τα τρία μακροθρεπτικά –τα λέμε έτσι επειδή ο οργανισμός τα χρειάζεται σε μεγάλες ποσότητες για να λειτουργήσει. Αν, λεει, φανταστούμε τον μεταβολισμό μας σαν μια φωτιά που το φαγητό μας τη συντηρεί, η πρωτεΐνη είναι το πουρνάρι –το καύσιμο που δίνει ενέργεια σε διάρκεια, το βαρύ πυροβολικό. Βοηθάει επίσης στο ανοσοποιητικό και το ορμονικό σύστημα. Και πάνω απ΄όλα, συμβάλει στην αποκατάσταση των μυών όταν καταπονούνται και βοηθάει στη δημιουργία νέου μυικού ιστού. Όλα τα καλά.

Ναι, αλλά, μας λείπει; Οι μετρήσεις λένε πως μάλλον όχι. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά περίπου 0,8 γραμμάρια για κάθε κιλό μας. Και ο μέσος Δυτικός άνθρωπος την παίρνει εύκολα αυτήν την ποσόστητα από τις γνωστές, παραδοσιακές πηγές –το κρέας, τα όσπρια, τα γαλακτοκομικά, τους ξηρούς καρπούς κλπ. Και δεν χρειάζεται έξτρα ενίσχυση.

Trending Now

Όχι, η έξαρση με την πρωτεΐνη εξηγείται. Καταρχήν είναι που ο ένας στους δύο, αν όχι παραπάνω, θέλει να αδυνατίσει. Και τώρα με τα νέα φάρμακα τύπου Ozempic μπορεί να το κάνει πιο εύκολα. Αλλά όταν αδυνατίζουμε, ειδικά όταν αδυνατίζουμε πολύ και απότομα, κινδυνεύουμε να χάσουμε μυική μάζα. Για όσους κάνουν δίαιτα, η πρωτεΐνη είναι ο από μηχανής θεός – σε χορταίνει, σε κρατάει, σου δίνει ενέργεια, σε βοηθάει να κάψεις θερμίδες και συγχρόνως χτίζει μυς.

Μετά είναι που μεγαλώνουμε. Συνολικά εννοώ, σαν πληθυσμός, αφού ζούμε περισσότερο και γεννάμε λιγότερο. Αλλά μετά τα πενήντα η μυική μας μάζα έχει φυσική απώλεια από ένα ως δύο τοις εκατό κάθε χρόνο. Τρομακτικό, ε; Λογικό είναι να φλερτάρουμε με τα γιαουρτάκια και να μετρούμε γραμμάρια πρωτεΐνης στα γεύματα. Οι εικοσάρηδες το κάνουν για τους κοιλιακούς. Οι εξηντάρηδες για να ανεβαίνουν ευκολότερα τη σκάλα.

Σαν να λέμε, η πρωτεΐνη τα κάνει όλα και συμφέρει –μοιάζει σαν να έχει φωτοστέφανο. Και καθαρό ποινικό μητρώο, αφού ποτέ της δεν έχει βγάλει κακό όνομα. Το ’90, για παράδειγμα, είχαν δαιμονοποιηθεί τα λιπαρά και τα ράφια στα σούπερ μάρκετ ήταν γεμάτα με light και fat-free παγωτά και κριτσινάκια. Αργότερα, το 2000, που ήταν στη μόδα οι δίαιτες τύπου Άτκινς, ο εχθρός ήταν οι υδατάνθρακες. Η πρωτεΐνη, αντίθετα, ποτέ δεν στοχοποιήθηκε. Ίσα ίσα που με την Keto και την Paleo πήρε επάνω της. Σήμερα, οι youtubers σου λένε «θέλεις γρήγορο, θρεπτικό, σπιτικό φαγητό; Πλάκωσέ το στην πρωτεΐνη». Και οι εταιρείες τροφίμων σιγοντάρουν «Δεν έχεις χρόνο για μαγείρεμα; Δεν πειράζει, τα έχω ήδη πλακώσει όλα εγώ με πρωτεΐνη, και σε μικρές συσκευασίες, να κουβαλιούνται εύκολα».

Και κάπως έτσι η πρωτείνη, η βασίλισσα κάποτε του γυμναστηρίου, έγινε κομμάτι του lifestyle. Μπορεί να μην έχεις σηκώσει ποτέ σου βάρη. Αλλά να έχεις μια μπάρα πρωτεΐνης δίπλα στο λάπτοπ κι άλλη μία στον σάκο σου. Όλοι έχουν. Όπως κάποτε όλοι κυκλοφορούσαν με έναν καπουτσίνο στο χέρι. Και μετά με ένα ντιζαϊνάτο μπουκάλι νερού. Το νέο αξεσουάρ, η μπάρα πρωτεΐνης δηλώνει «είμαι fit, νοιάζομαι, είμαι στη φάση».

Ψυχολογικά Προβλήματα

Μιλούσα προχτές στο τηλέφωνο με έναν φίλο, του οποίου το όνομα δεν θα πω γιατί θέλω να συνεχίσει να μου μιλάει. Κλείνοντας, μου είπε ότι θα πήγαινε να μαγειρέψει. Μπιφτέκι, μπριζόλα και συκώτι. Και τα τρία. Μαζί. «Α, δεν σου το’πα; Κάνω αυστηρά πρωτεϊνική διατροφή». Και άρχισε να μου εξηγεί ότι η ζωική πρωτεΐνη είναι αυτή που μας έκανε δυνατούς και έξυπνους σαν είδος και οδήγησε στην εξέλιξή μας. «Μα καθόλου λαχανικά; Άμυλα;», ρώτησα. «Μόνο λίγα φρούτα», μου είπε περήφανος και πήγε να μαγειρέψει.

Κι εγώ σκέφτομαι... Η πρωτεΐνη έχει συνδεθεί στο μυαλό μας με τους μυς. Και τη δύναμη. Και κατ’επέκταση, τον ανδρισμό. Και τα δύο φύλα τη χρειάζονται. Αλλά αυτή η σχέση της με τα μπράτσα τής έχει δώσει ένα προφίλ «αρρενωπό». Πάρε την κύρια πηγή της, το κόκκινο κρέας. Το Χόλιγουντ μας έχει πνίξει με στρέιτ άντρες που κάνουν μπάρμπεκιου. Στις διαφημίσεις, τα αγόρια τρώνε μπριζόλες και χάμπουργκερ. Οι αληθινοί άντρες, μας λένε, δεν τρώνε τόφου και άλλα τέτοια χαζά. Τρώνε αυγά με μπέικον και έχουν τεστοστερόνη και κοιλιακούς.

Οκ, αλλά πόσοι σκέφτονται ακόμη έτσι; Αρκετοί, υποψιάζομαι. Για μια μερίδα ανδρών, η δίαιτα αδυνατίσματος ήταν πάντα λίγο ταμπού –συνδεδεμένη με γυναικεία περιοδικά, με στέρηση και κοριτσίστικα φαγητά τύπου κινόα. Αυτοί οι παραπάνω άνδρες μπορεί να ντρέπονταν να πουν ότι κάνουν δίαιτα με βραστό μπρόκολο. Ακούγεται λίγο θηλυπρεπές. Αντίθετα, η πρωτεϊνική διατροφή επιστημονική, δυναμική, σχεδόν ηρωική. Και αδυνατίζει και χτίζει μυς.
Μπες στο Tik Tok και θα τους δεις. Αγόρια με ένα τζιν παντελόνι και το στήθος γυμνό και γραμμωμένο, πάνω από το μάτι της κουζίνας τους, να προτείνουν συνταγές για smashed burgers και να καταμετρούν θερμίδες και γραμμάρια πρωτεΐνης. Είναι λες και η βιομηχανία τροφίμων βρήκε τρόπο να απευθυνθεί σε ένα νέο κοινό, ένα νέο κομμάτι της αγοράς. Το ίδιο πρωτεϊνούχο προϊόν οι γυναίκες θα το πάρουν επειδή θέλουν να αδυνατίσουν. Και οι άνδρες γι΄αυτόν τον λόγο μπορεί να το πάρουν –αλλά θα νιώθουν συγχρόνως ότι κερδίζουν σε αρρενωπότητα. Όλοι χαρούμενοι.

Εντέλει, αν ασχολούμαστε με την πρωτεϊνική διατροφή, και με κάθε νέα τάση στη διατροφή, είναι επειδή θέλουμε να τρώμε καλύτερα. Αυτό είναι το βασικό μας κίνητρο. Και είναι καλό. Το κακό είναι ότι, με κάθε νέα τάση που επικρατεί, φτάνουμε να πιστέψουμε ότι όλα όσα ξέραμε μέχρι χτες, όλα όσα είχαμε μάθει από παιδιά, είναι λάθος. Κινδυνεύουμε να αντιμετωπίσουμε το φαγητό μας σαν μαθηματικό πρόβλημα, και αναζητούμε το μαγικό ελιξήριο, το μυστικό που ως τώρα έλειπε και που αν το βάλουμε στην εξίσωση θα κατακτήσουμε υγεία, ομορφιά και μακροζωία. Κι αν μας το δώσουν και έτοιμο, σε όμορφη, ατομική συσκευασία, ακόμη καλύτερα.

Και μ’αυτά και μ’ αυτά, έχουμε κάπως αποσυνδεθεί από το φαγητό μας. Το ξέρουμε μόνο ως περιεκτικότητες σε ένα ταμπελάκι. Με κίνδυνο να γίνω γραφική το λέω –ο Γκάντι είχε πει ότι κάθε άνθρωπος πρέπει μία τουλάχιστον φορά στη ζωή του να καλλιεργήσει το φαγητό του. Όχι σαν τιμωρία, αλλά για να το κατανοήσει καλύτερα. Οκ, οι περισσότεροι δεν θα το κάνουμε. Αν όμως το κάναμε, ίσως να μην παθαίναμε τέτοια εμμονή με τις περιεκτικότητες και τις απαιτούμενες ημερήσιες δόσεις. Ίσως να καταλαβαίναμε ότι το φαγητό δεν είναι μόνο ένα πρότζεκτ. Ότι είναι, θα έπρεπε πάνω απ΄όλα να είναι απόλαυση. Τα υπόλοιπα τα ξέρουν καλύτερα οι διατροφολόγοι.