Πριν από δυο περίπου εβδομάδες, στην κηδεία μιας φίλης. Όχι κοντινής, αλλά την ήξερα αυτήν και την οικογένειά της. Την συμπαθούσα πολύ, ήταν ένας γλυκύτατος άνθρωπος. Πέθανε σε ηλικία 44 χρονών από καρκίνο.
Στην εκκλησία δίπλα στο ανοιχτό φέρετρο, οι γονείς της όρθιοι, τραγικές φιγούρες, θρηνούσαν την κορούλα τους. Έτσι στολισμένη με άσπρα τριαντάφυλλα. Πριν από χρόνια την είχαν ξαναδεί στολισμένη να λαμποκοπάει από ευτυχία, εκείνη τη φορά σαν νυφούλα.
Γράφω για αυτούς και για όσους έχουν χάσει ένα λατρεμένο πρόσωπο, ειδικά το παιδί τους, αλλά και για όσους έχουν χάσει λατρεμένα τους πρόσωπα, είτε ήταν σύζυγοι, φίλοι, γονείς, σύντροφοι ζωής.
Έτυχε και στη μανούλα μου να χάσει τον άντρα της (τον πατέρα μου) που τον λάτρευε, σε ηλικία 34 χρονών. Εγώ ήμουν πολύ μικρός για να θυμάμαι. Δεν θυμάμαι τίποτα. Και για κείνην γράφω κι ας είναι πολύ αργά γιατί πια δεν μπορεί να διαβάσει, εξάλλου δεν έχει μνήμες πια. Τουλάχιστον όχι συνειδητές. Ας όψεται ο Αλοΐσιος Αλτσχάιμερ.
Άλλα και για τον εαυτό μου γράφω, αν συμβεί και χάσω την κορούλα μου. Δεν ξέρω, αν συμβεί αυτό, αν ο πόνος θα μου επιτρέψει να θυμάμαι τι γράφω τώρα. Αλλά νομίζω ότι δεν είναι θέμα μνήμης, είναι θέμα αγάπης. Έτσι απλά. Πέραν κάθε τραγικότητας. Έτσι απλά. Είναι θέμα αγάπης.
Εξηγούμαι: αν πεθάνει η αγαπημένη μου κορούλα πριν από μένα, και βρεθώ στη θέση του μπαμπά της φίλης μου, δεν ξέρω πώς θα θρηνήσω, αλλά ξέρω τούτο: ότι δεν θα σταματήσω να την αγαπώ. Αν πηδήξω από την ταράτσα στον πέμπτο όροφο, ή καταπιώ 50 χάπια παρακεταμόλης, βάζω τον πόνο μου πάνω απο την αγάπη μου. Παρεμπιπτόντως, με αφήνει παγερά αδιάφορο αν αυτό μπορεί να ακούγεται δραματικό, ζαχαρένιο ή δακρύβρεχτο.
Τον πόνο μου δεν θα τον βάλω πάνω από την αγάπη μου. Αν ξε-αγαπήσω, ξε-αγάπησα. Γιατί βέβαια στη ζωή μας αγαπάμε και ξε-αγαπάμε. Ξε-αγαπάμε ερωτικούς συντρόφους, φίλους και μπορεί ακόμα να τύχει, όσο σπάνιο κι αν είναι, να ξε-αγαπήσουμε και το παιδί μας. Οι λόγοι δεν θα με απασχολήσουν εδώ. Αλλά όσο αγαπώ, η αγάπη μου είναι χρέος που δεν παραγράφεται με τον θάνατο του αγαπημένου προσώπου.
Δεν μπορώ και δεν θα ήθελα, ακόμα κι αν μπορούσα, να επιβάλω σε κάποιον που πενθεί να σκεφτεί έτσι όπως σκέφτομαι εγώ. Απλά θα του έλεγα αυτό που τώρα γράφω. Τίποτα άλλο.
Και σαν υστερόγραφο, κατά τ’ άλλα υπάρχουν ένα σωρό υπηρεσίες, τρόποι και μηχανισμοί αντιμετώπισης του πένθους.
Ας είναι καλά ο καταμερισμός της εργασίας που δεν θα μπορούσε να μην έχει επεκταθεί και στην Ψ βιομηχανία, ένας κλάδος της οποίας είναι και η παρηγορητική βιομηχανία. Στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία και πρακτική, ο καθιερωμένος όρος είναι Bereavement Counselling. Στα ελληνικά νομίζω το λέμε Συμβουλευτική Πένθους. Ας με συγχωρέσουν οι συνάδελφοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας που έχουν εξειδικευτεί και επιδίδονται σ’ αυτό το έργο. Δεν τους υποτιμώ καθόλου, παρόλο που αναφέρομαι κάπως σαρκαστικά στην παρηγορητική βιομηχανία. Είναι καλοί άνθρωποι που προσπαθούν να παρηγορήσουν και να ανακουφίσουν τον ανθρώπινο πόνο. Τώρα, αν σκέφτονται με όρους κάθεξης και απο-κάθεξης, για χαμένα αντικείμενα, ή αν αποφαίνονται βασιζόμενοι σε διαγνωστικά εγχειρίδια αν ο πόνος είναι φυσιολογικός ή παθολογικός, και πάει λέγοντας, αυτά είναι τεχνικές λεπτομέρειες και σε κάθε περίπτωση τη δουλειά τους κάνουν. Να ’ναι καλά οι άνθρωποι να κάνουν τη δουλειά τους ευσυνείδητα και με ανθρωπιά. Μόνο που εγώ δεν θα τους ήθελα κοντά μου.
13°
