Νέο Λαϊκό Μέτωπο: Το αποτυχημένο παράδειγμα ενότητας των προοδευτικών δυνάμεων στη Γαλλία και η στήριξή του από τα ελληνικά κόμματα.
Την 5/2/25 απορρίφθηκαν δύο προτάσεις δυσπιστίας που είχαν κατατεθεί από το ΝFP (Νέο Λαϊκό Μέτωπο - ΝΛΜ) κατά της κυβέρνησης Φρανσουά Μπαϊρού. (Η πρώτη έλαβε 128 ψήφους και η δεύτερη 122 επί συνόλου 577 βουλευτών της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης). Υπέρ αυτών ψήφισαν οι βουλευτές της Ανυπότακτης Γαλλίας του Ζαν-Λυκ Μελανσόν, των Οικολόγων και των Κομμουνιστών. Οι προτάσεις δυσπιστίας είχαν κατατεθεί, διότι ο πρωθυπουργός Φ. Μπαϊρού (η κυβερνητική παράταξη δεν διέθετε την απόλυτη πλειοψηφία −289 έδρες−, για να εγκριθεί ο προϋπολογισμός για το 2025) έκανε χρήση του άρθρου 49 παρ.3 του γαλλικού Συντάγματος, το οποίο προβλέπει τη θέση σε ισχύ ενός νομοσχεδίου χωρίς την έγκριση της Εθνοσυνέλευσης. Η αντιπολίτευση, εάν η κυβέρνηση κάνει χρήση του προαναφερθέντος άρθρου, έχει δικαίωμα να καταθέσει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης, η οποία για να υπερψηφιστεί χρειάζεται 289 ψήφους. Εν προκειμένω, όπως είδαμε, δεν συγκεντρώθηκαν οι απαιτούμενες 289 ψήφοι και άρα, η κυβέρνηση δεν αποδοκιμάστηκε από την Εθνοσυνέλευση.
Μαζί όμως με την κυβέρνηση δεν αποδοκιμάστηκε ούτε το νομοσχέδιο του προϋπολογισμού, το οποίο πήρε τον δρόμο για τη Γερουσία, το Συνταγματικό Συμβούλιο και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος υπογράφει τελικά, καθιστώντας το πλέον νόμο του κράτους. Κατ’ αυτό τον τρόπο έληξε μια πολύμηνη κρίση που βασάνιζε όχι μόνο την κυβερνητική παράταξη, αλλά και την ίδια τη Γαλλία και ευρύτερα την Ευρώπη. Η χώρα είχε μπει στο 2025 χωρίς να έχει ψηφίσει προϋπολογισμό, πράγμα πρωτοφανές για τη γαλλική ιστορία. Το ακόμα πιο πρωτοφανές είναι ότι εντός του 2024, η Γαλλία γνώρισε 4 πρωθυπουργούς (Ε. Μπορν, Γ. Ατάλ, Μ. Μπαρνιέ, Φ. Μπαϊρού), πράγμα που αποδεικνύει την προχωρημένη αστάθεια του γαλλικού κομματικού συστήματος και την απουσία συναίνεσης εντός αυτού.
Η θέση σε ισχύ του προϋπολογισμού είναι μια πολύ μεγάλη επιτυχία του προέδρου Μακρόν αλλά και του πρωθυπουργού Μπαϊρού. Την 4/12/24 έγινε δεκτή από τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση, με 331 ψήφους, η πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Μπαρνιέ, η οποία είχε κατατεθεί από το NFP και υποστηρίχθηκε από το RN (Εθνικός Συναγερμός - Μαρίν Λεπέν). Επρόκειτο για μια πρωτοφανή συμπόρευση της αριστεράς με την ακροδεξιά, με αποτέλεσμα την πτώση της κυβέρνησης Μπαρνιέ και την είσοδο της Γαλλίας σε κατάσταση αβεβαιότητας, αφού η χώρα έμπαινε στο νέο έτος χωρίς προϋπολογισμό, πράγμα που λειτουργούσε σαφώς επιβαρυντικά για την, ήδη ευρισκόμενη σε σοβαρή κρίση, γαλλική οικονομία. (Η Γαλλία έχει υπέρογκο χρέος και η θέση σε ισχύ του νέου προϋπολογισμού ήταν η πλέον απαραίτητη προϋπόθεση για τη μείωσή του.) Στη Γαλλία, η πρόταση δυσπιστίας εξαιρετικά σπάνια γίνεται αποδεκτή.
Η γαλλική κοινωνία, μετά την καταψήφιση της κυβέρνησης Μπαρνιέ, έμπαινε σε αχαρτογράφητα νερά
Από το 1958 (ίδρυση της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας) μέχρι σήμερα, δύο προτάσεις δυσπιστίας έχουν γίνει αποδέκτες. Η μία το 1962, κατά της κυβέρνησης Πομπιντού και η δεύτερη το 2024, κατά της κυβέρνησης Μπαρνιέ. Για να παραιτηθεί όμως η κυβέρνηση Μπαρνιέ, χρειάστηκε να ψηφίσουν την πρόταση δυσπιστίας του NFP και οι ακροδεξιοί του RN. Η γαλλική κοινωνία, μετά την καταψήφιση της κυβέρνησης Μπαρνιέ, έμπαινε σε αχαρτογράφητα νερά, με την αριστερά και την ακροδεξιά να συμπορεύονται σε δύο κρίσιμης σημασίας θέματα, αυτά της καταψήφισης της κυβέρνησης και του προϋπολογισμού. Η ακροδεξιά άδραξε την ευκαιρία που της δόθηκε και προκάλεσε ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα όχι μόνο στη μακρονική παράταξη, αλλά και στην ίδια τη Γαλλία και την ευρύτερη ευρωπαϊκή σταθερότητα. Διότι η παραίτηση της κυβέρνησης Μπαρνιέ ‒μη ψήφιση του προϋπολογισμού− οφείλεται στην υπερψήφιση της αριστερής πρότασης δυσπιστίας από το ακροδεξιό RN, πράγμα επίσης πρωτοφανές για τη γαλλική πολιτική ιστορία.
Η αριστερά προτίμησε λοιπόν να συμπράξει στην Εθνοσυνέλευση με την ακροδεξιά, για ένα τόσο κρίσιμης σημασίας θέμα, προκαλώντας (στιγμιαία, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια) σοβαρό πρόβλημα στις κρατικές λειτουργίες, αφού η χώρα παρέμεινε χωρίς προϋπολογισμό. Αυτό, εκτός από ανευθυνότητα εκ μέρους της αριστεράς, δείχνει πλέον και τις ιδεολογικές προτεραιότητες του αριστερού λαϊκισμού. Στις κρίσιμες στιγμές, ο ακροδεξιός και ο αριστερός λαϊκισμός συνασπίζονται απέναντι στον ορθολογισμό και τη μετριοπάθεια: «Προκειμένου να χάσει ο Μακρόν, θα πάω ακόμα και με τη Λεπέν», μοιάζει να λέει το NFP.
Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Μπαρνιέ, ο Μακρόν κινήθηκε ταχύτατα, διορίζοντας πρωθυπουργό τον φιλελεύθερο Φ. Μπαϊρού. Αυτός κατευθύνθηκε επιδέξια προς τη μεριά των σοσιαλιστών, οι οποίοι κατανόησαν −έστω και την ύστατη στιγμή− ότι o δρόμος του NFP είναι αδιέξοδος και ότι σε τελική ανάλυση, ευνοεί την ακροδεξιά και ζημιώνει τη χώρα. Αφού η κυβέρνηση Μπαϊρού έφερε εκ νέου σχέδιο προϋπολογισμού (το οποίο διέφερε σε κάποια σημεία σε σχέση με αυτό του Μπαρνιέ) στην Εθνοσυνέλευση, ενεργοποιώντας το άρθρο 49 παρ.3 του Συντάγματος, το NFP ανακοίνωσε την πρόθεσή του να καταθέσει νέες προτάσεις δυσπιστίας κατά αυτής. Αυτή τη φορά όμως χωρίς τους σοσιαλιστές (PS), οι οποίοι αποφάσισαν να μην καταψηφίσουν την κυβέρνηση, αφού ο Μπαϊρού βελτίωνε κάπως τον νέο προϋπολογισμό.
Το PS ανακοίνωσε ότι ο Μελανσόν δεν έχει κανένα δικαίωμα να μοιράζει πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων
Το αποτέλεσμα της στάσης αυτής του PS, προκάλεσε τη σφοδρότατη αντίδραση της Ανυπότακτης Γαλλίας, η οποία διά του Μελανσόν δήλωσε ότι δεν το υπολογίζει πλέον ως κόμμα μετέχον στο NFP. Από την άλλη πλευρά, το PS ανακοίνωσε ότι ο Μελανσόν δεν έχει κανένα δικαίωμα να μοιράζει πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, προσθέτοντας ότι δεν θα τον στηρίξει ως υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές του 2027. Κατόπιν των ανωτέρω, είναι εμφανές ότι το NFP δεν υφίσταται πλέον. Επίσης, η ακροδεξιά (RN), σε μια επίδειξη άσκησης δήθεν υπεύθυνης αντιπολίτευσης, ανακοίνωσε ότι ούτε αυτή θα στήριζε τις προτάσεις του NFP. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω ήταν η άνετη απόρριψη των προτάσεων δυσπιστίας από την Εθνοσυνέλευση. Σε λίγους μήνες όμως, η κυβέρνηση Μπαϊρού θα αντιμετωπίσει καινούργια προβλήματα, διότι και πάλι θα μπει στην ημερήσια διάταξη το θέμα του προϋπολογισμού, αυτή τη φορά για το 2026.
Από το κορυφαίο αυτό θέμα του προϋπολογισμού, η αριστερά βγαίνει ηττημένη, ενώ ο Μακρόν κατά κύριο λόγο, και η ακροδεξιά δευτερευόντως, βγαίνουν κερδισμένοι. Ο Μακρόν κερδίζει διότι όχι μόνο κατόρθωσε να νικήσει για μια ακόμη φορά, αλλά και γιατί διέσπασε το σαθρό, έτσι κι αλλιώς, οικοδόμημα του NFP.
Σε σχετικό άρθρο στο περιοδικό «Μεταρρύθμιση» (Συμπεράσματα από την εκλογή της Γιαέλ Μπρον Πιβέ στο αξίωμα της προέδρου της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, 23/7/24), σημειώνεται: «Μάλιστα την ακροδεξιά ο Μακρόν την εξουδετέρωσε στην Εθνοσυνέλευση, περιθωριοποιώντας την. Σε λίγο θα συμβεί περίπου το ίδιο και με την αριστερά, αφού αυτή είναι βέβαιο ότι θα διασπαστεί, όχι μόνο λόγω του ετερόκλητου του συνασπισμού της». Και λίγο παρακάτω: «Έτσι λοιπόν ο πρόεδρος Μακρόν έχει για τα καλά σχεδιάσει, μετά την εξουδετέρωση του RN, και την εξουδετέρωση του NFP». Πολλά είναι τα αίτια προς τούτο. Πρώτα απ’ όλα η ίδρυση του NFP δεν ήταν αποτέλεσμα προγραμματικών συγκλίσεων, αλλά περισσότερο μια συνεργασία (κυρίως εκλογικού χαρακτήρα, όπως αποδείχτηκε), η οποία προσπαθούσε να μπει «σφήνα» ανάμεσα στην ακροδεξιά και τον Μακρόν, κάτι που το κατάφερε μερικώς στις βουλευτικές εκλογές του 2024, συνεργαζόμενο όμως με τον Μακρόν στον β΄ γύρο των βουλευτικών εκλογών. Το NFP κατέλαβε την πρώτη θέση σε έδρες, χωρίς όμως να πετύχει κάτι άλλο. Παράλληλα ενισχύθηκαν οι πιέσεις από την πλευρά του Μακρόν προς το PS (από το οποίο προέρχεται ο ίδιος) να απεγκλωβιστεί από τον λαϊκισμό του NFP, κάτι που τελικά έγινε κατορθωτό την 5/2/25, όπως είδαμε. Ο Μακρόν αντιλήφθηκε από την πρώτη στιγμή, ότι το NFP δεν είναι ένας συνασπισμός μακράς πνοής, αλλά μια τεχνητή συγκόλληση, χωρίς προγραμματικό και ιδεολογικό βάθος. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η διάσπαση του NFP ήταν μια αναπόφευκτη εξέλιξη. Κατόπιν τούτου, το NFP πλέον δεν υπάρχει όπως το γνωρίσαμε.
Αποτυχημένο, λοιπόν, το παράδειγμα των εν Ελλάδι υποστηρικτών του NFP
Στην Ελλάδα, όταν ιδρύθηκε το NFP, κάποιοι το έφεραν ως παράδειγμα νικηφόρας ενότητας των προοδευτικών δυνάμεων. «Η Γαλλία δείχνει τον δρόμο», έλεγαν. Οι φωνές αυτές ενισχύθηκαν αμέσως μετά το αποτέλεσμα των γαλλικών βουλευτικών εκλογών 2024. ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ στήριξαν με ανακοινώσεις αλλά και δηλώσεις στελεχών τους, τη βραχύβια, όπως αποδείχτηκε, επιτυχία του NFP να έρθει πρώτο σε έδρες στον β΄ γύρο των βουλευτικών εκλογών. (Θυμίζω ότι πρώτο σε ποσοστά ήταν το RN). Με την εξέλιξη που πήραν τα πράγματα στη Γαλλία, μετά την αποχώρηση του PS από το NFP, αποδεικνύεται η εντελώς λανθασμένη ανάγνωση των τριών προαναφερθέντων κομμάτων για τα τεκταινόμενα στη Γαλλία. Διότι τελικά, αποδεικνύεται ότι το NFP ήταν ένα λαϊκίστικο συνονθύλευμα, χωρίς καμία απολύτως ενότητα. Η αποτυχία του NFP είναι ένα μάθημα για τους εγχώριους υποστηρικτές της «συνεργασίας των προοδευτικών δυνάμεων απέναντι στον αυταρχικό κατήφορο της δεξιάς». Ιδού πού οδηγεί η συγκρότηση «Λαϊκού Μετώπου». Αποτυχημένο, λοιπόν, το παράδειγμα των εν Ελλάδι υποστηρικτών του NFP.
Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να επισημάνω και μια ιστορική λαθροχειρία που λαμβάνει χώρα σε ό,τι αφορά τη χρήση του όρου «Λαϊκό Μέτωπο»: Η πολιτική των Λαϊκών Μετώπων εφαρμόστηκε τη δεκαετία του ’30 σε μια σειρά χωρών, με πιο πετυχημένα παραδείγματα αυτά της Γαλλίας και της Ισπανίας. Ήταν μια προσπάθεια των ΚΚ άλλα και πολλών άλλων κομμάτων (σοσιαλιστικών, προοδευτικών, ριζοσπαστικών), να συμπήξουν συμμαχίες απέναντι στον ολοένα αυξανόμενο, τότε, φασιστικό κίνδυνο. Στις δύο προαναφερθείσες χώρες, τα Λαϊκά Μέτωπα κέρδισαν στις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν (1936), ηττήθηκαν όμως στη συνέχεια. Το NFP φέρει τον τίτλο αυτόν, για να αποδείξει ότι είναι ο κληρονόμος της ιστορικής μνήμης του Λαϊκού Μετώπου, της πρώτης αριστερής κυβέρνησης στη σύγχρονη γαλλική ιστορία.
«Όπως τότε, τη δεκαετία του ’30, η αριστερά έπαιρνε την πρωτοβουλία συγκρότησης Λαϊκού Μετώπου, έτσι και τώρα, εμείς αναλαμβάνουμε πρωτοβουλία ίδρυσης του NFP, για να αποτρέψουμε την άνοδο της Λεπέν στην εξουσία», ισχυρίζονται οι ηγέτες του NFP. Τώρα βέβαια, πώς συνδυάζεται η συμπόρευση NFP - RN στην πτώση της κυβέρνησης Μπαρνιέ με την αποτροπή της ανόδου της Λεπέν στην εξουσία, είναι ένα ερώτημα που θα μείνει αναπάντητο από τους ηγέτες του εναπομείναντος NFP. Αυτή λοιπόν είναι η λαθροχειρία του NFP: Για τους ηγέτες του Λαϊκού Μετώπου της δεκαετίας του ’30 (Λεόν Μπλουμ, Μορίς Τορέζ) θα ήταν αδιανόητη η οποιαδήποτε συμπόρευση με την ακροδεξιά. Ουδέποτε μάλιστα συνέβη κάτι τέτοιο. Για το NFP (σημειωτέον ότι υπέρ της πρότασης δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Μπαρνιέ ψήφισε και το PS) όμως, είναι απολύτως φυσιολογική η συμπόρευση αριστεράς-ακροδεξιάς, πράγμα που έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με τις ιδεολογικοπολιτικές αρχές και παραδόσεις του Λαϊκού Μετώπου της δεκαετίας του ’30.
Όλα τα προαναφερθέντα βέβαια, δεν αφορούν μόνο το NFP, αλλά και τους εγχώριους υποστηρικτές του, των «αντιδεξιών μετώπων» και των «προοδευτικών δυνάμεων». Άπαντες πάντως φαίνεται να αγνοούν τις πρωτοποριακές επεξεργασίες του μεγάλου Έλληνα διανοητή Νίκου Πουλαντζά, ο οποίος ανέλυσε σε βάθος την πολιτική της Κομμουνιστικής Διεθνούς απέναντι στον φασισμό τη δεκαετία του ’30, στο βιβλίο του «Φασισμός και Δικτατορία - Η τρίτη διεθνής αντιμέτωπη στον φασισμό».
14°
