28η Οκτωβρίου 1940: Ο Χρίστος Χ. Λιάπης γράφει για τον παππού του, Υπολοχαγό Ζιώγα Δημήτριο
Η28η Οκτωβρίουεπικαιροποιεί, κάθε χρόνο, τα πολύτιμα εθνικά μηνύματα της θυσίας, της ομοψυχίας, της αξιοπρέπειας και της ικανότητας των Ελλήνων να μεγαλουργούν όταν βάζουν το εθνικό συμφέρον υπεράνω ακόμη και της ίδιας τους της ζωής. Ο Υπολοχαγός Ζιώγας Δημήτριος, του Θεοδώρου, έπεσε μαχόμενος για την Ελευθερία στο Έπος του ‘40. Ήταν ένας από τους ήρωες της Πίνδου και παππούς μου. Ο άνθρωπος που το πρωί της 30ής Οκτωβρίου χάρισε στα Ελληνικά Όπλα την πρώτη τους νίκη και στους Ιταλούς την πρώτη από τις συνεχόμενες ήττες τους, καθώς φιλοδώρησε τον φασιστικό εισβολέα με τον πρώτο του νεκρό, στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, καταλαμβάνοντας «Πρώτος αυτός μεταξύ των Αξιωματικών του Συντάγματος» το ορόσημον «Σμάρδεσι». Πατέρας τριών κοριτσιών, εκ των οποίων μόνον η μητέρα μου είναι εν ζωή. Δεν τον θυμάται, πλέον, όχι επειδή δεν τον γνώρισε εξαιτίας της φρίκης του πολέμου, αλλά επειδή ξεχνά, καθώς δίνει καθημερινώς μια άνιση μάχη απέναντι στη νόσο της λήθης... Δεν θυμάται πως ο άνθρωπος στη φωτογραφία ήταν ο Ήρωας Πατέρας της. Εμείς οι υπόλοιποι ας μην τον ξεχάσουμε και ας τον διαβάζουμε μέσα από τις σελίδες της ιστορίας που ο ίδιος έγραψε με το αίμα του...Ίσως και ο φονευθείς Ιταλός επικεφαλής να είχε αφήσει και εκείνος, πίσω του, ορφανά τέκνα. Αν είναι εν ζωή, εύχομαι, εκείνα τουλάχιστον να θυμούνται τον πατέρα τους για τη δική του μάχη που έδωσε, σώμα με σώμα με τον παππού μου, σε μια ξένη πατρίδα…
Όλοι θυμόμαστε τους ηρωικούς αγωνιστές του Υψώματος 731 που απέκρουσαν την «Εαρινή Επίθεση» του Μουσολίνι, θυμόμαστε τον Διάκο και τον Τσαβαλιάρη ως Πρωτεσίλαους πεσόντες του ‘40, πρώτος αξιωματικός και πρώτος στρατιώτης που θυσιάστηκαν, στο Έπος της Αλβανίας, αντίστοιχα. Ας θυμηθούμε και τον «Ήρωα του Χειμώνα», τον άνθρωπό που έπεσε για την πατρίδα πριν έρθει η άνοιξη, στις 9 Ιανουαρίου του 1941, έχοντας ανδραγαθήσει πάμπολλες φορές στο πεδίο της μάχης και έχοντας προλάβει να χαρίσει στους Έλληνες την πρώτη τους νίκη και στους Ιταλούς την πρώτη τους ήττα και την πρώτη τους απώλεια.
Ολίγον προ της χαραυγής της 28ης Οκτωβρίου το 28o Σύνταγμα Πεζικού ειδοποιήθη υπό της XV Μεραρχίας ότι ο πόλεμος εκηρύχθη. Η Διοίκησης του Συντάγματος άμα τη ως άνω ειδοποιήσει διέταξε την λήψιν των ενδεικνυόμενων μέτρων και απέστειλεν εις Μάλι-Μάδι τον Υποδιοικητήν του Συντάγματος. Εις εκτέλεσιν διαταγής της Μεραρχίας ομάς μάχης του 10ου Λόχου υπό τον Ανθυπολοχαγόν Ζιώγαν Δημήτριον κατέλαβεν το ορόσημον Σμάρδεσι. Κατά την ημέραν ταύτην ουδεμία απώλεια εσημειώθη επί των ημετέρων.
Την 29η Οκτωβρίου ο καιρός ήτο ομιχλώδης μετά ελαφράς βροχής. Η επί του Σμάρδεσι ομάς ενισχύθη δια δύο εισετι ομάδων μάχης. Περί την 1ην πρωινήν ώραν της 30ης Οκτωβρίου εχθρική περίπολος, επιχειρήσασα να πλησιάσει εις ορόσημον Σμάρδεσι, εξηναγκάσθη υπό των ημετέρων να τραπεί εις άτακτον φυγήν φονευθέντος του επί κεφαλής Ιταλού Λοχίου.
Πράγματι, όπως αναφέρεται σε σχετική Παραγωγή του Κινηματογραφικού Αρχείου του Πολεμικού Μουσείου, το πρωί της 30ης Οκτωβρίου οι Ιταλοί γνώρισαν την πρώτη από τις συνεχόμενες ήττες τους, ερχόμενοι σε επαφή με το 28ο Σύνταγμα ΠΖ, στο Ύψωμα [ορόσημον] «Σμάρδεσι» [Ν.2954 / Ν.295535 – Μεθωριακό Ύψωμα (υψ. 1343) ΝΔ της Κρυσταλλοπηγής, όπου ο EΣ είχε εγκαταστήσει παρατηρητήριο προς την Αλβανία. Σήμερα, στους βόρειους πρόποδές του βρίσκονται τα δύο τελωνεία Ελληνικό και Αλβανικό], από το οποίο φαινόταν όλη η κοιλάδα του Άνω Δέβολη, αφήνοντας, μάλιστα, στο πεδίο της μάχης τον πρώτο τους νεκρό, έναν λοχία επί κεφαλής αναγνωριστικής περιπόλου.
Στην «Ημερησία Διαταγή» της 27ης Νοεμβρίου 1940, του 28ου Συντάγματος Πεζικού, ο Διοικητής Αντισυνταγματάρχης Νικόλαος Παπαδόπουλος [ο θρυλικός «παππούς» ο οποίος αντιμετώπισε επιτυχώς, το 1949, ως φρούραρχος της Φλώρινας μεγάλη επίθεση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο] αναφέρει:
«Έχων υπ’ όψει τον Α.Ν. υπ’ αριθμ. 2646/1940 κοινοποιηθέντα δια της υπ’ αριθμ. 368 / 1940 Ε.Δ.Υ.Σ. Περί ηθικών αμοιβών δια διακεκριμένας πράξεις, τους κάτωθι αξιωματικούς προτείνω προς απονομήν ηθικής αμοιβής δια την δράσιν ην επεδείξαντο κατά τας επιθετικάς ενεργείας τους Συντάγματος [από] της 1ης Νοεμβρίου μέχρι της 23ης ιδίου μηνός.
Τον Έφεδρον Ανθυπολοχαγόν Πεζικού Ζιώγαν Δημήτριον [του] Θεοδώρου, Διοικητήν Διμοιρίας 10ου Λόχου προτείνω όπως προαχθεί εις τον βαθμόν του εφέδρου Υπολοχαγού επί διακεκριμένει πράξει επί του πεδίου της μάχης.
Διότι:
1ον) Πρώτος αυτός μεταξύ των Αξιωματικών του Συντάγματος αναλαβών με μίαν ομάδα μάχης την κατάληψιν του Οροσήμου Σμαρδεύς “28η Οκτωβρίου” [προφανώς πρόκειται για το προαναφερθέν ορόσημον «Σμάρδεσι»] έφερεν εις πέρας την πρώτην ταύτην επιχείρησιν μετά θαυμαστής ψυχραιμίας και ικανότητος. Δεχθείς αντεπίθεσιν του εχθρού κατά τη διάρκειαν της νυκτός απέκρουσεν ταύτην, φονεύσας, μάλιστα ιδιοχείρως τον επικεφαλής του Ιταλικού τμήματος Ιταλόν αξιωματικόν.
[προφανώς πρόκειται για την «άτακτον φυγήν» εις την οποίαν «εξηναγκάσθη υπό των ημετέρων να τραπεί» η «εχθρική περίπολος, επιχειρήσασα να πλησιάσει» το εν λόγω ορόσημον «φονευθέντος του επί κεφαλής Ιταλού …», όπως αναφέρεται στην έκδοση της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, «Η Φλώρινα στο Έπος του Σαράντα – η ιστορία των σιδηρών Συνταγμάτων της», με τον τελευταίον να μνημονεύεται ως «Λοχίας» στο εν λόγω πόνημα ιστορικής έρευνας και ως «Αξιωματικός» στην προαναφερθείσα Ημερησία Διαταγή. Ο συγκεκριμένος –προφανώς- αποτελεί και τον πρώτο πεσόντα των Ιταλών στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, ο οποίος εξηναγκάσθη να συναντήσει την τραγική και θανατηφόρο μοίρα του πολέμου από τα χέρια του Έλληνα επικεφαλής του στρατιωτικού τμήματος το οποίο κατέλαβε το ορόσημον «Σμάρδεσι», κατά την πρώτη ημέρα του πολέμου, Ανθυπολοχαγό (και μετέπειτα, επ’ ανδραγαθεία προαχθέντα σε Υπολοχαγό), Δημήτριο Ζιώγα. Αυτή η αναμέτρηση των επικεφαλής, άνδρας προς άνδρα, αξιωματικός προς αξιωματικό (ή έστω προς βαθμοφόρο), στρατιώτης με στρατιώτη, δεν μπορεί παρά να φέρει μαζί της κάτι από τις μονομαχίες των Ομηρικών Ηρώων, του Διομήδη με τον Γλαύκο, του Αχιλλέα με τον Έκτορα, με τους γενναίους να βγαίνουν πρώτοι εμπρός, όχι μόνον για τα ιδανικά της φιλοπατρίας, αλλά και για το savoir-faire της μάχης].
2ον) Κατά τας επιχειρήσεις του Συν/τος προς Γλόλο-Μπέτραν [απαντάται και ως Γκολομπέρντα] και ύψος 793 (Στενωπός Τσαγκόνι) 17-11-1940. Επεδείξατο προσόντα αρίστου ηγήτορος επί του πεδίου της μάχης δια των διατεταγμένων ή πρωτοβούλων ενεργειών του. Κατά τας σκληράς των προ της στενωπού “Τσαγκόνι” επιχειρήσεων κατόρθωσε δια του ανωτέρου πνεύματος αυτοθυσίας και της ικανότητός του να συμβάλη θετικότατα εις την επιτυχή έκβασιν του αγώνος.»
14°
