Ποτέ δεν έχω υπάρξει τόσο άπιστος αναγνώστης όσο τη χρονιά που πέρασε, ποτέ τόσες πολλές ανευόδωτες απόπειρες να συνάψω σχέση μ’ ένα βιβλίο. Και όχι απαραίτητα επειδή έχω, υποτίθεται, υψηλές προσδοκίες. Όχι μόνο επειδή ήταν πολλά τα αναγνώσματα που δεν κατάφεραν να με κρατήσουν μαζί τους. Εξίσου, νομίζω, επειδή φθίνει η αναγνωστική μου προσήλωση. Η διάσπαση και η επιτάχυνση είναι όλο και περισσότερο ο κανόνας, ενώ η χαμηλή ταχύτητα που χρειάζεται το διάβασμα, όλο και περισσότερο η εξαίρεση.
Η Ζυράννα Ζατέλη έχει αποκαλέσει την ανάγνωση «την μόνη ηδονή που δεν τιμωρείται». Να όμως που και η «ατιμωρησία» θέλει πλέον συνειδητή απόφαση για να της δοθείς. Πράγμα που αποτελεί έναν παραπάνω λόγο για να μνημονεύσω τους δυο παρακάτω τίτλους ως το δικό μου αναγνωστικό αποθησαύρισμα του 2025.
Μαύρο Χαϊκού, Γιάννα Μπούκοβα (εκδόσεις Ίκαρος)
Η ποίηση της Μπούκοβα δοκιμάζει την χωρητικότητα (διανοητική, συναισθηματική, γλωσσική) του αναγνώστη εφορμώντας ακούραστα ενάντια στο κάθε αυτονόητο και καταλύοντας τον λεγόμενο ‘κοινό νου’ σε όλες του τις εκφάνσεις. Δεν διστάζει, για παράδειγμα, να προσγειώσει μια σειρά από αιχμηρούς αφορισμούς σ’ ένα οικογενειακό καλαμπούρι ή σε μια Βουδιστική παραβολή, να εξορύξει εγκυκλοπαιδικές καταχωρήσεις για την ποιητική τους αλήθεια, ούτε να δώσει στην τελευταία ενότητα του βιβλίου της τον τίτλο: Don’tpanic. It’sathoughtexperiment.
Ανατρέπει κατ’ εξακολούθηση και με επινοητικότητα τον ειωθότα τρόπο σκέψης προς χάρη μιας συχνά δαιμόνιας, ενίοτε σπαρακτικής, συνηθέστατα περιπαικτικής αντίληψης των πραγμάτων (του κόσμου όπου ζούμε, της «άλήθειας», του σώματος και των παθών του). Παρότι ο ρυθμός του είναι staccato (ενώ η συναισθηματική του θερμοκρασία παραμένει ελεγχόμενη), το ξαναλέω, δεν είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται μια κι έξω, για τον απλό λόγο ότι η επινοητικότητα των συνειρμών του χρειάζεται χρόνο για να μεταβολιστεί. Πρόκειται για ποίηση που απαιτεί τη σωστή, κάθε φορά, δοσολογία.
«Εάν δεν φοβάσαι, τσέκαρε τι σημαίνει η έκφραση Νοητική ενσυναίσθηση» γράφει η Μπούκοβα κάνοντάς με να σκεφτώ ένα παιδί που πειραματίζεται με το ενδεχόμενο, όταν μεγαλώσει, να γίνει serial killer.
Απλά και μόνο ξεφυλλίζοντας τις πρώτες σελίδες του βιβλίου, γίνεται αντιληπτή η ύπαρξη της συγγραφικής πρόθεσης: αυτή εδώ η ιστορία έχει κίνηση και κατεύθυνση, ξεκινά με σίγουρο βήμα και κάπου πάει. Γνωρίζουμε ήδη από το οπισθόφυλλο ότι το βιβλίο αφορά την πιο θανατηφόρα καταστροφή στην ιστορία του Βρετανικού αθλητισμού στο Χίλσμπορο, στις 15 Απριλίου 1989, όπου εκατοντάδες φίλαθλοι της Λίβερπουλ καταπλακώθηκαν στην διάρκεια ενός Ημιτελικού Κυπέλου, λόγω υπερπληθυσμού των κερκίδων. Ακολουθώντας, λοιπόν, τους ομόκεντρους κύκλους της ιστορίας προς τα πίσω, προς το σημείο χωρίς επιστροφή και χωρίς επανεκκίνηση, έχουμε φυσικά κάθε λόγο να υποψιαζόμαστε ότι ο τελικός προορισμός δεν μπορεί να είναι άλλος από την συντριβή. Παρόλα αυτά, η καίρια, μετρημένη κι γεμάτη αυτοπεποίθηση γραφή της Πέτσα μαζί με ένα ζηλευτό, δραματουργικό κριτήριο, κάνουν τη διαδρομή προς το αναπόφευκτο, καθ’ όλα … καλοδεχούμενη.
H αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη, και ενσαρκώνει απόλυτα τον στίχο των Pink Floyd «Hanging on in quiet desperation is the English way». Παρόλα αυτά, παρά τον μόνιμα γκρίζο καιρό (εξωτερικό κι εσωτερικό) παρά τις διάσπαρτες αγγλικές εκφράσεις, τοπωνύμια και φαγητά, το βιβλίο είναι γραμμένο στα Ελληνικά. Δηλαδή, η ‘μαρτυρία’ του είναι δισυπόστατη καθώς πηγάζει από μια άριστα αφομοιωμένη γνώση της Βρετανικής κουλτούρας, αλλά αποδίδεται μέσα από το πρίσμα της Ελληνικής γλώσσας. Έχουμε εδώ μια διαπολιτιστική ξενάγηση χειρουργικής ακρίβειας, μια θαυμάσια περίπτωση της λογοτεχνίας ως πρέσβειρας ανάμεσα σε κουλτούρες, ένα ακόμα στοιχείο που κάνουν το Δεν θ’ αργήσω ξεχωριστό.
Η ψυχολόγος - ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια, εκπ. στη Βορειοελλαδική Ψυχαναλυτική Εταιρεία, γίνεται η φωνή των γυναικών που πενθούν για τα δικά τους ωάρια και μιλά για τη δική της διαδικασία εξωσωματικής
13°
