Νάιαλ Ουίλλιαμς, «Η ώρα του βρέφους»

Κάθε μέρα, για όλο το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου, θα παρουσιάζουμε μία καινούργια έκδοση: βιβλία που αξίζουν —όσο γίνεται τεκμηριωμένα—, βιβλία «για όλα τα γούστα», βιβλία που μας έκαναν κλικ για τον ένα ή τον άλλο λόγο. Η περίοδος των εορτών μοσχομυρίζει έτσι κι αλλιώς φρεσκοτυπωμένες σελίδες.

Σήμερα: Νάιαλ Ουίλλιαμς, «Η ώρα του βρέφους» (μετάφραση Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, 389 σελίδες, Εκδόσεις Δώμα)

Επιστροφή για τον Niall Williams —και για τους πολυπληθείς αναγνώστες του— στο απομονωμένο ιρλανδικό χωριό Φάχα, που γνωρίσαμε στο «Αυτό είναι ευτυχία» (μετάφραση Κίκα Κραμβουσάνου, ΔώμαTop of Form 2021). Η «Ώρα του βρέφους» διαδραματίζεται τέτοιες μέρες, την περίοδο των Χριστουγέννων, του 1962. Ίδιος, οικείος τόπος, λοιπόν, και ίδιοι χαρακτήρες. Η πλοκή επικεντρώνεται στον δρα Τζακ Τρόυ, τον γιατρό του χωριού, η ζωή του οποίου —όπως άλλωστε και της κόρης του, αλλά και κάθε άλλης στη βροχερή Φάχα— θα αναστατωθεί από το έκθετο βρέφος που βρίσκει ένας δωδεκάχρονος έξω από την εκκλησία. Ένα πανέμορφο μυθιστόρημα για τη δύναμη των οικογενειακών δεσμών και τις δεύτερες ευκαιρίες, με αλησμόνητους χαρακτήρες, ποιητικό λόγο, και με μια τρυφερή ματιά στα πράγματα, τέτοια και τόσο δυνατή που διαβάζοντας νιώθεις διαρκώς ζεστασιά, αβίαστη οικειότητα, και μεγάλη συγκίνηση.

Όμως δεν θα πούμε περισσότερα εμείς. Θα δώσουμε αμέσως τον λόγο στη μεταφράστρια του βιβλίου, Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, που μας παρέδωσε ένα άψογο κείμενο — αφού πρώτα την ευχαριστήσουμε για την προθυμία και τον χρόνο της. Νά τι μας είπε:

* * *

Αυτό το βιβλίο είναι η εκδίκηση της καλοσύνης.

Η ιστορία που μας λέει ο Ουίλλιαμς στην «Ώρα του βρέφους» χτίζεται γύρω από δύο εκδοχές της αθωότητας: ένα έκθετο βρέφος που βρίσκεται παρατημένο, λίγες βδομάδες πριν τα Χριστούγεννα, έξω από την εκκλησία του χωριού, και έναν ηλικιωμένο παπά, μέχρι πρότινος στυλοβάτη της κοινότητας, που σιγά-σιγά το μυαλό του τον προδίδει και επιστρέφει κι αυτός στη βρεφική κατάσταση αθωότητας. Και στη μέση ο γιατρός του χωριού, ο δρ Τρόυ, που κι αυτός γερνάει, και που πρέπει να διαχειριστεί ζωές, σώματα και ευαισθησίες (μεταξύ άλλων, να κουμαντάρει και τον πιο ιδιότροπο και αστείο χαρακτήρα του βιβλίου, την ίδια τη Φάχα ως σύνολο επιμέρους προσώπων και ως κοινότητα).

Στην «Ώρα του βρέφους», η καλοσύνη είναι μια δύναμη, έχει βάρος, βάθος και πυκνότητα. Το πιο ανακουφιστικό σ’ αυτό το βιβλίο (που διαδραματίζεται την περίοδο των Χριστουγέννων) είναι ότι δεν έχει καμία μα καμία σχέση με τη γλυκανάλατη σαχλαμάρα της χριστουγεννιάτικης τύρβης που ξέρουμε. Μετά από τόσα χρόνια και τόσο θόρυβο, όπου, προσωπικά, αντιλαμβάνομαι πια τα Χριστούγεννα σαν ένα κουρδιστό τρενάκι που έχει βρει τοίχο και απλώς κοπανάει ασταμάτητα επάνω του κάνοντας φασαρία, αυτό το βιβλίο είναι σαν ένα χέρι που έρχεται και πιάνει αυτό το τρενάκι και το βάζει πάλι στις ωραίες του, μεγάλες, χορταστικές ράγες.

Η καλοσύνη εδώ είναι πράξη διαρκείας. Έχει αγωνία και κόστος. Δεν ισχυρίζομαι, προφανώς, ότι αυτά τα πράγματα δεν έχουν ξαναγραφτεί ποτέ, ή ότι δεν τα έχουμε όλοι, λίγο-πολύ, στο μυαλό μας. Αλλά, νομίζω, έχουμε κατά καιρούς ανάγκη να τα θυμόμαστε, να τα μαθαίνουμε από την αρχή, να τα ανα-γιγνώσκουμε μέσα από ωραίες ιστορίες, με ήρωες που στέκονται τρισδιάστατοι επάνω στο χαρτί. Γιατί, τι να κάνουμε; από ιστορίες τρέφεται το μυαλό μας, έτσι είναι κατασκευασμένο. Και η «Ώρα του Βρέφους» είναι μια τέτοια ιστορία: είναι το μυθιστόρημα ενός μεγάλου συγγραφέα, στην πιο χυμώδη του ωριμότητα. Δεν ξέρω τι περισσότερο μπορεί να προσφέρει η λογοτεχνία απ’ αυτή την αναβάπτιση με την απόλαυση του λόγου.

Η «Ώρα του βρέφους» είναι, φυσικά, μια απολύτως αυτοτελής ιστορία, ωστόσο μαζί με το άλλο μυθιστόρημα του Ουίλλιαμς, το «Αυτό είναι ευτυχία», αποτελούν ένα δίπτυχο ακαταμάχητο. Κοινός παρονομαστής τους είναι η Φάχα, το «Μακόντο» του Ουίλλιαμς, ένα φανταστικό (αλλά όχι και πάααρα πολύ φανταστικό) χωριό στις εσχατιές της Ιρλανδίας. Και οφείλω να δηλώσω υπευθύνως πως, ζώντας κι εγώ στην ελληνική επαρχία, γεωγραφικά, δηλαδή, όσο πιο μακριά από τη Φάχα μπορεί να βρεθεί κανείς, δεν σταμάτησα σ’ όλη τη διάρκεια της μετάφρασης να χαχανίζω συνειδητοποιώντας πόσο εξωφρενικά ίδια είναι τα μικρά μέρη, οι μικρές κοινότητες, παντού.

• Νά και το οπισθόφυλλο:

Μπήκε η δεκαετία του ’60, ήρθε και το ηλεκτρικό, αλλά η ζωή στη Φάχα —ένα μικρό χωριό της Ιρλανδίας μόνιμα βουλιαγμένο στη βροχή— μοιάζει να μην έχει αλλάξει. Τουλάχιστον όχι για τον Τζακ Τρόυ, τον γιατρό του χωριού. Μπορεί να έφυγαν οι δύο από τις τρεις του κόρες, αλλά έμεινε η Ρόννι, και μαζί συνεχίζουν να φροντίζουν την αέναα ασθενούσα κοινότητα. Λίγες βδομάδες πριν τα Χριστούγεννα του 1962, ένα έκθετο βρέφος θα βρεθεί έξω απ’ την εκκλησία του χωριού. Κι ενώ βασιλεύει η αίσθηση πως τα πάντα οδεύουν ασάλευτα προς την αναπόφευκτη φθορά τους, ο θρασύς ερχομός της νέας ζωής θα μωράνει τη σοφία του κόσμου.

• Και ένα μικρό βιογραφικό του συγγραφέα:

Ο Niall Williams (1958) γεννήθηκε στο Δουβλίνο, όπου και σπούδασε γαλλική, αγγλική και αμερικανική φιλολογία. Το 1980 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, απ’ όπου επέστρεψε το 1985 αποφασίζοντας να ζήσει στην ιρλανδική ύπαιθρο, στο δυτικό Κλερ. Έχει γράψει μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, σενάρια, και αυτοβιογραφικά βιβλία, μαζί με τη σύζυγό του, για τη ζωή στην εξοχή. Από το ΔΩΜΑ κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του «Αυτό είναι ευτυχία» (2021) και «Τέσσερα ερωτικά γράμματα» (2024).

Βρείτε το στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, ή όπου αλλού σάς αρέσει να προμηθεύεστε τα βιβλία σας.

 * * *

Το Ημερολόγιο κυκλοφορεί τρεις φορές την εβδομάδα: κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή. Τις Κυριακές, η στήλη μεταμορφώνεται στο Βιβλίο της Εβδομάδας. Ειδικά για το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου, βγαίνουμε κάθε μέρα με μία πρόταση ανάγνωσης. Στείλτε μας μέιλ αν θέλετε να μας πείτε ή να μας ρωτήσετε κάτι — οτιδήποτε. Σας ευχαριστούμε πολύ.