Γιώργος Πανόπουλος: Ο δημοσιογράφος, αστρολόγος, ψυχοθεραπευτής για το βιβλίο «Woke Culture: Η βαρβαρότητα της "σωστής πλευράς" της Ιστορίας» (Ελληνοεκδοτική)
Woke Culture: Η βαρβαρότητα της «σωστής πλευράς» της Ιστορίας. Με αυτόν τον τίτλο, ο γνωστός δημοσιογράφος, αστρολόγος και ψυχοθεραπευτής Γιώργος Πανόπουλος παρατηρεί στοχαστικά και αποτυπώνει με τη δύναμη της καυστικής του πένας τι συμβαίνει στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό με επίκεντρο την ανάδυση της «πολιτικής ορθότητας». Από το #MeToo μέχρι το «ψόφα τρανσοφοβικέ», το βιβλίο διανύει αλήθειες που τις βλέπουμε καθημερινά και ανοίγει τεράστια θέματα για συζήτηση. Μία πρώτη γνωριμία με το βιβλίο, αυτή η «καταρχάς συνέντευξη».
Γιώργος Πανόπουλος: Συνέντευξη για το «Woke Culture: Η βαρβαρότητα της "σωστής πλευράς" της Ιστορίας»
― Πώς θα περιέγραφες το βιβλίο σε κάποιον που δεν γνωρίζει περί woke culture και γιατί θα έπρεπε να τον ενδιαφέρει; Φαντάσου ότι προχωράμε προς τα εμπρός στη Δύση: οι ομοφυλόφιλοι, οι γυναίκες, οι μειονότητες κατακτάνε δικαιώματα και ισοτιμία με τα χρόνια. Γυναίκες πρωθυπουργοί, μαύρος πρόεδρος στην Αμερική, ομοφυλόφιλοι στις τηλεοπτικές πρωινές ζώνες. Τα εμπόδια γκρεμίζονταν χρόνο τον χρόνο και συνεχίζαμε να προχωράμε με τους ακραιοσυντηρητικούς να φαίνονται όλο και περισσότερο εκτός εποχής. Και ξαφνικά σκοντάφτουμε σε μια woke πραγματικότητα κι όλα στραβώνουν. Αρχίζουμε να μιλάμε για «εγκύους ανθρώπους», αναρωτιόμαστε «τι είναι γυναίκα;», τα παιδιά αρχίζουν να εκπαιδεύονται σεξουαλικά από το δημοτικό για να επιλέξουν το φύλο τους, οι μαύροι πρέπει να αποκτήσουν έξτρα προνόμια επειδή έχουν υποφέρει, ο λευκός άντρας τίθεται υπό διωγμό, ο Διαφωτισμός είναι βλαβερός και προϊόν αποικιοκρατίας, πρέπει να επιλέγεις μεταξύ αντωνυμιών αυτός/αυτή/αυτό ως ταυτότητα φύλου, η αντίρρηση γίνεται έγκλημα σκέψης. Στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα φτάνουμε στη σουρεαλιστική κατάσταση που ο μισογυνισμός, ο ρατσισμός, η λογοκρισία και η ομοφοβία εκπέμπονται από «προοδευτικούς» και αριστερούς. Ζούμε σε μια εποχή που μόλις ξεφορτωνόμαστε το ένα τέρας το επόμενο γεννιέται στη σπηλιά του.
― Είναι άπειρα τα παραδείγματα που αναφέρεις στο βιβλίο αλλά θα ήθελα να μου πεις μερικά από τα πιο κραυγαλέα. Είναι αδύνατον να μη γελάσει κανείς με τον νέο τρόπο να χαρακτηρίσει κανείς τους κοντούς ανθρώπους («μειονεκτικοί καθέτως») ή την κατάργηση του «αμήν» (amen) στις προσευχές και την αντικατάστασή του με το «awomen». Τα γκέτο είναι «εσωτερικές πόλεις», οι φυλακές «τόποι αναμόρφωσης», οι ανήλικοι εγκληματίες «παιδιά υψηλού κινδύνου», οι αστυνομικοί «ενεργοί πολίτες». Μήπως να αρχίσουμε να ονομάζουμε τα θύματα πείνας στην Αφρική «ανθρώπους με μηδενική ημερήσια κατανάλωση θερμίδων»;
― Ποιες είναι οι θετικές και οι αρνητικές πτυχές της woke culture; Στο τέλος ποιος κερδίζει; Οι κοινωνίες έχουν μια μεγάλη ιστορία μισαλλοδοξίας, σεξισμού, ρατσισμού, διακρίσεων, ομοφοβίας και άλλων παθογενειών. Ο στόχος να δειχτούν και να καταπολεμηθούν είναι αναγκαίος. Η πολιτική ορθότητα όμως έγινε υπέρ-ορθότητα υπερ-διορθώνοντας τον εαυτό της και μετά μετασχηματίστηκε σε woke ιδεοληψία που θεωρεί ότι τις τελευταίες δεκαετίες δεν έχουμε κάνει κανένα απολύτως βήμα στην απάλειψη του ρατσισμού, της ομοφοβίας και του σεξισμού. Στόχος της woke Στάζι δεν είναι να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε κακές λέξεις, αλλά να σταματήσουμε να έχουμε απαράδεκτες σκέψεις.
― Πότε η πολιτική ορθότητα έγινε «βαρβαρότητα», όπως λες στον τίτλο του βιβλίου; Όταν η κριτική σκέψη άρχισε να θεωρείται κήρυγμα μίσους και ο σκεπτικισμός επίθεση στις μειονότητες. Όταν οι απόψεις της «σωστής πλευράς» της ιστορίας έγιναν Δόγμα. Από τη στιγμή που οι ελίτ μας υποβάλλουν τι να πιστέψουμε. Από τη στιγμή που η woke culture έγινε μια θρησκεία πολιτικού τύπου.
― Αν δούμε το θέμα έστω και μόνο από την πλευρά των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, δεν είναι λάθος να χαρακτηρίζεται «βαρβαρότητα» η δυναμική τους διεκδίκηση; Το αρκτικόλεξο ΛΟΑΤ, που προέρχεται από τις λέξεις Λεσβία, Ομοφυλόφιλος, Αμφιφυλόφιλος και Τρανς στο οποίο προστίθενται συνεχώς καινούργιες επιλογές μέχρι να χρησιμοποιηθεί όλο το αλφάβητο, τείνει να μετατρέψει το κίνημα σε γελοιογραφία. Η LGB Alliance, που ιδρύθηκε το 2019, έχει ένα σαφές μήνυμα: «Είμαστε λεσβίες, ομοφυλόφιλοι άντρες και αμφιφυλόφιλοι που απορρίπτουμε το δόγμα της ταυτότητας φύλου, μαζί με όλο το πακέτο των προτιμώμενων αντωνυμιών, του αυτοπροσδιορισμού φύλου και της κατάργησης της παιδικής προστασίας». Με λίγα λόγια ναι στις τρανς διεκδικήσεις, όχι στον τρανσισμό που προσπαθεί με φανατισμό να αντικαταστήσει τη βιολογία με την ταυτότητα φύλου, με αποτέλεσμα μια λεσβία να χαρακτηρίζεται τρανσοφοβική επειδή δεν θέλει να βγει ραντεβού με έναν άντρα που αυτοαποκαλείται λεσβία, ενώ η ομοφυλοφιλία καταργείται αφού δεν υπάρχει έλξη για το ίδιο φύλο επειδή ο καθένας αυτοπροσδιορίζεται με το φύλο που επιλέγει.
― Τι ρόλο πιστεύεις ότι έπαιξε η δική μας γενιά, των 80s και των 90s; Δεν αντισταθήκαμε σθεναρά στην παράνοια που ήδη διαμορφωνόταν επειδή δεν καταλάβαμε τη δυναμική αυτής της τάσης. Εδώ στην Ελλάδα στα μέσα του ’90, θυμάμαι ότι περιγράφαμε την πολιτική ορθότητα των αμερικάνικων πανεπιστημίων ως ένα ακόμα αμερικάνικο τικ που θα περάσει. Μια αυταρχική ανόητη μόδα χωρίς μέλλον. Λάθος μας!
― Πώς αποφάσισες να γράψεις γι’ αυτό το θέμα; Αν και δημοσιογράφος είναι η πρώτη σου συγγραφική προσπάθεια. Με ποια δικά σου όπλα προσέγγισες το θέμα; Ξεκίνησα από περιέργεια και προσωπικό ενδιαφέρον βλέποντας την έντονη κινητικότητα στις δυτικές κοινωνίες πάνω σε θέματα φύλου, φυλής, έθνους και εκπαίδευσης. Εκ των υστέρων και κρατώντας το βιβλίο στο χέρι μου βλέπω μια πολαρόιντ που καταγράφει μια εξαιρετικά σημαντική ιστορική στιγμή του Δυτικού πολιτισμού. Το βιβλίο περιγράφει την Ιστορία εν τη γενέσει της – ένας πολεμικός ανταποκριτής στον Πόλεμο των Ταυτοτήτων.
― Ποια άλλα βιβλία θα συνιστούσες σε κάποιον που ενδιαφέρεται για το θέμα; «Woke: η καθολογική αποδόμηση: έθνος, φύλο, φυλή», «O Woke Καπιταλισμός» της Anne De Guigne, «Ένας σχεδόν τέλειος ένοχος» του Bruckner Pascal, «“Γουοκισμός” ο νέος ολοκληρωτισμός;» της Natalie Heinich, «A Heretic’s Manifesto: Essays on the Unsayable» του Brendan O’Neill, «How Woke Won: The Elitist Movement That Threatens Democracy, Tolerance and Reason» της Joanna Williams.
― Ως ψυχοθεραπευτής πώς θα έβλεπες τη woke culture; Τι έχει να πει η ψυχολογία γι’ αυτό; Ματαιοδοξία, αυτοθαυμασμός, αυταρέσκεια, αυτοεξύμνηση: μιλάμε για παθολογικό ναρκισσισμό. Η ακραία λατρεία της προσωπικότητας που γίνεται όλο και πιο έντονη όσο υποχωρεί η ελπίδα των προσωπικών σχέσεων, κρύβει την πλήρη κατάρρευσή τους και την αναδίπλωση στον εαυτό χωρίς τον Άλλο.
― Η woke culture ξεκίνησε από τις ΗΠΑ. Πώς εξαπλώθηκε στον υπόλοιπο Δυτικό κόσμο; Υπήρξαν μέσα και μέθοδοι; Και από ποιους; Εντάθηκε και απλώθηκε με τις διαδηλώσεις για τη δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ από αστυνομικό στις 25 Μαΐου 2020. Μια σειρά από αγάλματα άρχισαν να γκρεμίζονται και να βανδαλίζονται. Έτσι ξεκίνησε η καταστροφή οποιουδήποτε παρελθόντος. Μίντια, πολυεθνικές και ελίτ συμφώνησαν ότι στον 21ο αιώνα δεν έχει σημασία η φτώχεια αλλά τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Και να φανταστεί κανείς ότι οι ιδρυτές των Ηνωμένων Πολιτειών προειδοποιούσαν ήδη στα περίφημα Federalist Papers, (μια σειρά άρθρων και δοκιμίων που γράφτηκαν το 1778 για την προώθηση της επικύρωσης του Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών) για τη δυνητική τυραννία μιας ακτιβιστικής δημόσιας μειοψηφίας, όταν η πλειοψηφία παραμένει σιωπηλή και παθητική. Στις μέρες μας μπορεί κάποιος να κατακεραυνώνει όσο θέλει την κυβέρνηση, αλλά μια απρόσεκτη λέξη ενάντια στην κυρίαρχη κοινωνική ιδεολογία μπορεί εύκολα να σε μετατρέψει σε απόβλητο.
― Το βιβλίο σου σε ποιους απευθύνεται στην Ελλάδα; Τα δεδομένα και τα ποσοστά είναι τα ίδια ή διαφορετικά με τον υπόλοιπο κόσμο; Απευθύνεται σε όποιον, μέσα στη γενικευμένη παράνοια, του έχουν μείνει ζωντανά ένα δύο εγκεφαλικά κύτταρα, σε όποιον δεν θεωρεί την αλήθεια βαρετή και σε όσους αρνούνται να φορέσουν μια μπλε στολή στα κοινωνικά δίκτυα, όπως οι Κινέζοι επί Μάο, για να ξεχωρίσουν από τους εχθρούς τους που είναι «ρατσιστές», «τρανσοφοβικοί» και «προνομιούχοι».
― Ποιοι είναι οι φορείς, στην Ελλάδα, που δημιουργούν το κατάλληλο έδαφος για να εξαπλωθεί η woke culture; Η Εκκλησία, ας πούμε, τι ρόλο παίζει σε αυτό; Ενώ ο Χριστός διακήρυξε ότι η βασιλεία του δεν είναι του κόσμου ετούτου, η Εκκλησία συνεχίζει να επεμβαίνει στη δημόσια ζωή δηλητηριάζοντάς την με μισαλλοδοξία και φόβο, όπως συμβαίνει με τις επιθέσεις της κατά των ομοφυλόφιλων.
― Σχολίασέ μου την νέα ηθικολογία που χαρακτηρίζει τις εμπορικές φίρμες και τον κόσμο του μάρκετινγκ. Μοιάζουν να θέλουν να πουλήσουν ένα woke προφίλ, το οποίο ακούγεται σαν αστείο. Αφού θεσμοί, πολιτικά κόμματα, συνδικάτα και μεγάλες ιδεολογίες καταρρέουν, κάποιος πρέπει να γεμίσει το κενό. Οι εταιρίες έχουν αναλάβει τον ρόλο να μας νουθετούν, να επιλέγουν τις αξίες μας, να δημιουργούν κοινωνικά πρότυπα. Κι έτσι μια μουστάρδα κυκλοφορεί με την γκέι σημαία την εποχή του Pride, μια ξυριστική μηχανή μιλάει για την τοξική αρρενωπότητα, μια ταινία κάνει τη μικρή γοργόνα μαύρη, ένα αναψυκτικό στηρίζει το Black Lives Matter, ένα μπέργκερ ταΐζει τον κόσμο «διαφορετικότητα». Ταυτόχρονα οι μεγάλες εταιρίες διοργανώνουν για τους υπαλλήλους τους εντατικά σεμινάρια με θέμα Diversity, Equity, and Inclusion (DEI) - Διαφορετικότητα, Ισότητα, Συμπερίληψη, και καλούν τα λευκά στελέχη τους να αναλογιστούν τα «λευκά τους προνόμια» και να πνιγούν στις τύψεις και τις ενοχές.
― Οι τέχνες έχουν ήδη επηρεαστεί από τη woke culture; Με ποιον τρόπο; Ένα φάντασμα πλανιέται στη Δύση: το φάντασμα της λογοκρισίας. Πάρε το Χόλιγουντ ως παράδειγμα που λέει ότι για να φτάσει μια ταινία στα Όσκαρ καλύτερης ταινίας πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ένας ηθοποιός από μια υποεκπροσωπούμενη φυλετική ή εθνοτική ομάδα σε σημαντικό ρόλο, ή το θέμα της ταινίας να επικεντρώνεται σε γυναίκες, ΛΟΑΤΚΙ άτομα, μια φυλετική ομάδα ή άτομα με αναπηρία. Καταλαβαίνεις ότι δεν μιλάμε πλέον για ταινίες αλλά για προπαγανδιστικά φιλμ πολιτικής ορθότητας.
― Το βιβλίο σου, αν και γραμμένο με καυστικό χιούμορ, μοιάζει να είναι μια δυστοπία. Πού θα καταλήξει όλο αυτό πιστεύεις; Ποιες είναι οι προτάσεις σου για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων της woke culture; Ειλικρινά; Δεν έχω ιδέα. Κάποιοι λένε ότι μετά από χρόνια θα γυρνάμε σε αυτή την περίοδο και θα αναρωτιόμαστε πώς κυριευτήκαμε από αυτό το αλλόκοτο μίσος για τον δυτικό πολιτισμό. Πώς αφεθήκαμε να πετροβολάμε όλους τους μεγάλους στοχαστές της ευρωπαϊκής ιστορίας, την αρχαία Ελλάδα και τον Διαφωτισμό; Πώς φτάσαμε στο τέρας του γουοκισμού. Πώς το 1984 του Όργουελ και «Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος» του Χάξλει έφτασαν να αποτελούν οδηγίες χρήσεως για την εποχή μας; Προς το παρόν ο Γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Ονφρέ λέει ότι «δεν υπάρχει άλλη διέξοδος από την ευγενή και έντιμη πάλη ενάντια στις ηλιθιότητες που απειλούν κάποια μέρα να γίνουν νόμος».
― Ένιωσες καθόλου να καταπιέζεσαι εσύ ο ίδιος γράφοντας για τη woke culture; Προσπάθησες να είσαι διακριτικός ή προσεκτικός; Αυτό που με ένοιαζε ήταν να πατάω στην πραγματικότητα και να έχω επιχειρήματα αντιμετωπίζοντας ένα κύμα υπερβολής και φανατισμού που κάθε τόσο μου δημιουργούσε έκπληξη, κάποιες φορές θυμό και κυρίως ανησυχία για τη ραγδαία εξάπλωσή του. Προσπαθούσα να καταλάβω τι μας χτύπησε ξαφνικά σαν μπάλα του μπάσκετ στο κεφάλι.
― Ξέρω ότι είχες παλιότερα, από αναρτήσεις σου στα social media, κάποιες υβριστικές έως και απειλητικές αντιδράσεις. Υπήρξαν άλλες μετά την κυκλοφορία του βιβλίου; Πώς τις αντιμετωπίζεις; Θέλω να πω, είναι αστείο να αποκαλεί εσένα κάποιος «ομοφοβικό» ή «σκοταδιστή». Πώς αντιδράς στον φανατισμό; Από τη στιγμή που η ελευθερία του λόγου θεωρείται από τις woke μαζορέτες ως «πρόσχημα» που νομιμοποιεί τη ρητορική μίσους, αντιλαμβάνεσαι ότι παύει κάθε συζήτηση. Ο ιντερνετικός όχλος δεν μπορεί να συλλάβει την ελευθερία του λόγου ως μια σημαντική ανθρώπινη κατάκτηση από μόνη της. Ότι η αντίθεση, η αμφιβολία, ο σκεπτικισμός και ο διάλογος είναι αναπόσπαστα κομμάτια του ανθρώπινου πολιτισμού. Όμως η μεγαλύτερη λογοκρισία του 21ου αιώνα είναι η αυτολογοκρισία κι αυτό είναι τερατώδες.
― Πώς ελπίζεις να επηρεάσει το βιβλίο σου τη συζήτηση για τη woke culture; Ξεκινώντας καταρχάς μια συζήτηση, αν και δεν πιστεύω ότι είναι δυνατόν στη χώρα μας να ξεκινήσει μια συζήτηση που περιέχει νηφαλιότητα, κριτική σκέψη και διάλογο: τρεις απουσίες για την Ελλάδα στην οποία η αντίρρηση και ο σκεπτικισμός αντιμετωπίζονται με «ψόφο» και «εσύ δεν ξέρεις», ή προσθέτοντάς το «φοβικός» σε οτιδήποτε δεν συμφωνεί μαζί μας για να ξεμπερδέψουμε. Όποιος εκφράζει αντιρρήσεις είναι «φασίστας» και «υπερδεξιός».
― Θα υπάρξει επόμενο δικό σου βιβλίο; Όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με το woke Δόγμα δεν ήξερα ότι θα κατέληγε σε βιβλίο. Στο μυαλό μου είχα μια συλλογή από διηγήματα που έχω γράψει αλλά η ζωή κινείται με μυστήριους τρόπους – ευτυχώς.
