Αναγνώστης με αιτία: Ο Άρης Σφακιανάκης γράφει για το βιβλίο «Neverhome» του Λερντ Χαντ, σε μετάφραση Χρήστου Οικονόμου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις
Τι είναι αυτό που κάνει έναν σοβαρό άντρα (εμένα στη συγκεκριμένη περίπτωση) να παραβλέπει κάποιον ποδοσφαιρικό αγώνα στην τηλεόραση για να συνεχίσει το διάβασμα ενός βιβλίου; Το θέμα του βιβλίου άραγε; Αλλά δεν πρόκειται παρά για ένα ακόμη μυθιστόρημα γύρω από τον Αμερικάνικο εμφύλιο κι αν έχεις διαβάσει το «Όσα παίρνει ο άνεμος», της Μάργκαρετ Μίτσελ, έχεις καλυφθεί πλήρως κι ας δηλώνει στο τέλος ψυχρά ο Ρετ Μπάτλερ: «Frankly, my dear, I don’t give a damn».
Εμένα με τράβηξε ο τίτλος. Neverhome. Με πλημύρισε νοσταλγία αυτός ο τίτλος, μου θύμισε τις μέρες της χρυσής μου νιότης, τότε που διάβαζα ακόμα ποίηση κι η ρομαντική καρδιά μου αντηχούσε αργυρόφωνα τους κελαηδισμούς του Έντγκαρ Άλαν Πόε. Μάλιστα είχα βαλθεί να μεταφράσω το «Κοράκι» του και θυμάμαι ακόμα απέξω τους πρώτους στίχους στην αγγλική γλώσσα. Ακόμα και σήμερα –κι ως τον τάφο– σίγουρα θα κρώζει το κοράκι του πάνω από το μπούστο της Παλλάδας την θλιβή επωδό του: Nevermore!
Μα αρκεί ένας τίτλος βιβλίου για να παρατήσει ένα σοβαρό αρσενικό (εγώ) την παρακολούθηση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα; Όχι βέβαια. Τότε;
Τότε είναι η πραγματική απόλαυση που αντλεί ο αναγνώστης από τη γκρο μπετόν λογοτεχνία. Στις 250 σελίδες του παρόντος μυθιστορήματος ο αυθεντικός αναγνώστης –που τυχαίνει να είναι και σοβαρός κύριος– παρακάθεται σε ένα θεσπέσιο δείπνο όπου όλα τα αρώματα και οι γεύσεις της αληθινής πεζογραφίας είναι εδώ.
Από την πρώτη κιόλας αράδα, ο συγγραφέας αγκιστρώνει τον αναγνώστη στο κείμενό του: «Ήμουν δυνατή, εκείνος όχι, έτσι ήμουν εγώ που πήγα στον πόλεμο να υπερασπίσω τη Δημοκρατία». Δεν πήγαιναν πολλές γυναίκες στον Αμερικάνικο εμφύλιο τότε, και μάλιστα παρατώντας στο σπίτι τον άντρα τους –που αγαπάνε– για να πάρουν στα χέρια τους ένα μουσκέτο και να οδηγηθούν στα βαλτοτόπια και στα δάση. Στα δάση που είναι στρωμένα με νεκρούς, στα δάση που ευωχούνται τα κοράκια τσιμπολογώντας από πλούσιες δόσεις κουφαριών, ουφαριών που φοράνε τα χρώματα και των δύο παρατάξεων στις στολές τους. Γκρι οι νότιοι, μπλε οι απελευθερωτές των σκλάβων.
Αυτή η γυναίκα που παρατάει ευσύνοπτα τον άντρα της στο σπίτι τριγυρνάει επί δυο χρόνια ανάμεσα σε άλλους άντρες προσπαθώντας, άλλοτε επιτυχώς κι άλλοτε όχι, να κρύψει τη γυναικεία της φύση. Αναπόφευκτα μου έρχεται στο νου η «Αλίκη στο ναυτικό», μόνο που εδώ δεν πρόκειται για κωμωδία. Ο συγγραφέας παρακολουθεί με συμπόνια την ηρωίδα του στα πιο νοσηρά μονοπάτια κι αν δεν σε κάνει να αποστραφείς τον πόλεμο (όπως κάνει τόσο επιτυχημένα ο Μυριβήλης στη «Ζωή εν τάφω») είναι προφανώς επειδή δεν είναι αυτό το θέμα του. Το θέμα του είναι πώς καταφέρνει μια γυναίκα να επιβιώνει σ’ έναν κόσμο φτιαγμένο από άντρες, και μάλιστα στην πιο αντρουά εκδοχή του: τον πόλεμο.
Σ’ έναν κόσμο γεμάτο προδοσίες, στον κόσμο όπου τριγυρνάει η ηρωίδα του Χαντ, ο μεταφραστής Χρήστος Οικονόμου δεν προδίδει τον συγγραφέα.
Δύσκολα ξεχνάει κάποιος αυτό το μυθιστόρημα και σίγουρα το βάζει στη βιβλιοθήκη του για μελλοντικές αναγνώσεις.
Σεμινάριο: Ο Άρης Σφακιανάκης θα κάνει σεμινάρια δημιουργικής ανάγνωσης στην Ανοιχτή Τέχνη (Ναυάρχου Νικοδήμου 2, τηλ. 21 0322 7188) από μέσα Οκτωβρίου και κάθε δεύτερο Σάββατο, ώρα: 18.00-20.30. Όσοι πιστοί...
