…. Τον Ιανουάριο του 2012 είχα κλείσει τα πενήντα δύο μου χρόνια. Μάλλον υπερβολικά μεγάλος για να ασχοληθώ με την ενεργό πολιτική, εάν δεχτούμε ότι έως τότε δεν είχα ασχοληθεί από αφηρημάδα και μόνο. Η αλήθεια είναι πως δεν μου είχε περάσει καν από το μυαλό ως ενδεχόμενο. Μέχρι και τις εκλογές του 2009, η πολιτική σκηνή έδινε την εντύπωση μιας κλειστής λέσχης - με κομματικές επετηρίδες, κομματικές ιεραρχίες κι επιβεβλημένο έναν ξύλινο κομματικό λόγο, απωθητικό για τους περισσότερους από τους ανθρώπους της δικής μου γενιάς.
…Με την πικρή ύστερη γνώση όσων ακολούθησαν, δεν είναι λίγοι εκείνοι που με ρωτούν πώς είχα την ατυχή έμπνευση να πάω και να χτυπήσω το κουδούνι του ΣΥΡΙΖΑ, από τη στιγμή που τα πάντα, κυριολεκτικά τα πάντα -η ιδιοσυγκρασία μου, η ιδεολογία μου (τουλάχιστον όπως την έβλεπε κανείς αποτυπωμένη στα γραπτά μου), ακόμη και, πιο κυνικά, οι πιθανότητες να εκλεγώ με βάση τα δημοσκοπικά δεδομένα- έδειχναν πως θα ταίριαζα ασυγκρίτως περισσότερο στο περιβάλλον της ΔΗΜΑΡ. Μήπως η διαίσθησή μου με προειδοποιούσε ότι τα ποσοστά της ΔΗΜΑΡ θα ξεφούσκωναν σύντομα και το μέλλον ανήκε αναπότρεπτα στο χαμογελαστό αγόρι της Κουμουνδούρου;
To blind date
….Τηλέφωνα είχαμε ανταλλάξει και με τη Ρένα Δούρου, άλλη μια γνώριμη από τα πάνελ, αλλά -και πάλι- ούτε σκόπευα ούτε σκόπευε να μου τηλεφωνήσει. Όταν θέλησα, όμως, προς τα τέλη Ιανουαρίου, να πιάσω επαφή με κάποιον από τον ΣΥΡΙΖΑ, αυτήν σκέφτηκα πρώτη. Διστακτικά και αμήχανα, της είπα στο κινητό ότι είχα μια ιδέα «που μπορεί να έχει σημασία, μπορεί και όχι».
… Περίμενα η Ρένα να μου πει «πώς σου ήρθε κάτι τέτοιο;» και να βάλει τα γέλια ή, στην καλύτερη, να με ξεφορτωθεί με ένα ευγενικό «πέρνα καμιά μέρα να σε γνωρίσουμε», να ρίξω κανένα σφουγγάρισμα, ξέρω ‘γω, να κολλήσω καμιά αφίσα -οτιδήποτε, εν πάση περιπτώσει, εκτός από αυτό που μου είπε: «ΟΚ. Θα το μεταφέρω». Και δεν εννοούσε ότι θα το μεταφέρει στον μπατζανάκη του ξαδέλφου του θυρωρού της Κουμουνδούρου. Εννοούσε ότι θα το μεταφέρει στον Τσίπρα.
…. Σχεδόν δεκαπέντε χρόνια νεότερός μου, μικροκαμωμένος για άνδρας της δικής του γενιάς -γύρω στο 1.75-, με colgate χαμόγελο και clean cut παρουσιαστικό, ο Αλέξης Τσίπρας έδειχνε με την πρώτη ματιά να ενσαρκώνει το ιδεώδες γαμπρουδάκι που θα επιθυμούσε κάθε ελληνίδα πεθερά και σε καμία περίπτωση δεν σε παρέπεμπε στο στερεότυπο του γκρινιάρη και μουρτζούφλη αριστερού που έχουμε οι περισσότεροι στο μυαλό μας. Απεναντίας. Θα έλεγε κανείς πως για εκείνον γράφτηκε το περίφημο: «Περνάμε καλά και αυτό βγαίνει προς τα έξω» - ασχέτως εάν κατόπιν, όταν πήρε την εξουσία κι έσφιξαν οι κώλοι στις διαπραγματεύσεις, ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης τού προσκόλλησε ως χλευασμό το παρατσούκλι Ο Χαρούμενος. Στην πραγματικότητα ήταν φύσει αδύνατον να μην τον συμπαθήσεις.
Πώς διάολο του ήρθε να πει frozen;
…Δεν νομίζω, εξάλλου, πως κομίζω γλαύκα ες Αθήνας αν πω ότι, από την πρώτη στιγμή, έβγαζε μάτι η απαιδευσιά του. Είχε σπουδάσει πολιτικός μηχανικός, βεβαίως, με το πάσο του: τέσσερα χρόνια σπουδών, τα ολοκλήρωσε σε οκτώ. Το υψηλό ποσοστό πολιτικών μηχανικών στα ηγετικά κλιμάκια του ΣΥΡΙΖΑ θα αποτελέσει, είμαι σίγουρος, την πρώτη ύλη για πολλά μελλοντικά διδακτορικά - αν και εξηγείται μάλλον εύκολα και πεζά, αν γνωρίζεις ότι διαχρονικά στον ΣΥΡΙΖΑ επικράτησε η φράξια των συνεργατών και των επιγόνων του μακαρίτη Γιάννη Μπανιά, πολιτικού μηχανικού επίσης. Πέραν των σπουδών του, ωστόσο, και της μαρξιστικής αλφαβήτας, ο Αλέξης δεν είχε ποτέ διαθέσει χρόνο για να αποκτήσει ευρύτερη μόρφωση. Το διαδίκτυο βρίθει με τις παροιμιώδεις γκάφες του -από τη «στροφή των 360 μοιρών» έως το «άκουσον μεν, πάταξον δε» στο Ευρωκοινοβούλιο- αλλά μία από τις πιο καραμπινάτες, ίσως η κορυφαία, ήταν η δήλωσή του από στήθους, επί αμερικανικού εδάφους, τον Ιανουάριο του 2013, για τον περίφημο frozen war. Τότε ήμουν ήδη βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, γνώριζα ότι τα αγγλικά του προέδρου μας ήταν κάτι που, όχι μόνο δεν θα έπρεπε να διατυμπανίσουμε, μα και να διαφυλάξουμε ως μυστικό επτασφράγιστο (παρότι ήταν ήδη πολύ αργά, είχαν ανέβει αμέτρητα σπαρταριστά βιντεάκια στο YouTube) και, ειλικρινά, ήμουν έξαλλος που κανένας από το στενό του περιβάλλον δεν φρόντιζε να τον προστατεύσει από τον εθελούσιο διασυρμό του. «Πώς διάολο του ήρθε να πει frozen;» ρώτησα μια μέρα τη Δούρου, παρούσα τόσο στο ταξίδι όσο και στην γκάφα. «Δεν ξέρω» μου απάντησε γελώντας, «ίσως το cold να μην του φάνηκε αρκετά κρύο. Να ήθελε κάτι πιο παγωμένο».
Η απάντηση της Ρένας και, κυρίως, το γεγονός ότι πήρε την γκάφα τόσο αψήφιστα, μας δίνει το κλειδί για να κατανοήσουμε πώς οι συνεργάτες του Τσίπρα -ορισμένοι, ούτε συζήτηση, πιο καλλιεργημένοι και με ασυγκρίτως καλύτερη γνώση των αγγλικών από εκείνον- δεν μπήκαν ποτέ στον κόπο να τον προστατεύσουν, πέρα από το να του υποδείξουν να προσλάβει έναν δάσκαλο αγγλικών για να βελτιώσει το λεξιλόγιό του, με πενιχρά αποτελέσματα (η αίσθηση ότι παπαγαλίζει -και πελαγώνει εκτός του κειμένου που έχει παπαγαλίσει- παραμένει μέχρι σήμερα αφόρητη).
Η Δούρου είχε πλήρη επίγνωση ότι στην Ελλάδα κανένας πολιτικός δεν τιμωρήθηκε για την αμορφωσιά του από ένα εκλογικό σώμα που, σε ποσοστό σχεδόν 50%, δεν διαβάζει κανένα βιβλίο στη ζωή του (αυτό ήταν το ταπεινωτικό πόρισμα μιας πανελλήνιας έρευνας που έπεσε στα χέρια μου, την άνοιξη του 2010, όταν ήμουν βραχύβιος αντιπρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου). Δεν αποκλείεται και να μην θέλουν να κακοκαρδίσουν έναν άνθρωπο που, χωρίς αυτόν, θα καρκινοβατούσαν ακόμη γύρω από το 3% και, κατά την αθάνατη κατσιφάρεια ρήση, δεν θα τους ήξερε ούτε ο θυρωρός τους. Έτσι εξηγείται και πώς η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου -καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Σύνθεσης, παρακαλώ πολύ, στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο- έφτασε στο θλιβερό σημείο, τον Μάιο του 2015, στην τηλεοπτική εκπομπή του Γιώργου Αυτιά, να δηλώσει ότι «ο Τσίπρας είναι ένας ηγέτης παγκόσμιας ακτινοβολίας, από αυτούς που γεννιούνται κάθε εκατό χρόνια» - κάτι που, πέραν των άλλων, σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να αναμένουμε την έλευση του επόμενου στον πλανήτη πριν από το 2074.
Εξηγείται επίσης, τηρουμένων των αναλογιών, γιατί κάποτε ο Στάλιν υποχρεώθηκε να πατάει ένα ειδικό κουδούνι στο θεωρείο του, ώστε να κόβονται με το μαχαίρι οι σπασαρχίδικες εκδηλώσεις λατρείας προς το πρόσωπό του και να αρχίσει επιτέλους η παράσταση που πήγε να παρακολουθήσει.
«Εάν βγούμε πρώτοι, θα καταγγείλουμε νοθεία»
…. Πρώτος ο Γιάννης Δραγασάκης, αν δεν με απατά η μνήμη μου, είχε μιλήσει για την ανάγκη να υποστεί ο ΣΥΡΙΖΑ μια «βίαιη ωρίμανση» -ανάγκη που δεν δοκιμάστηκε στην πράξη παρά τρία χρόνια αργότερα και με το κεφάλι πια, όχι του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά της ίδιας της χώρας στον ντορβά. Τον Μάιο του 2012 ήμαστε ακόμη βαθιά νυχτωμένοι. Μεθυσμένοι από το 17% και τις 52 έδρες, κόντρα σε όλες τις δημοσκοπικές προβλέψεις. Ωστόσο, έναν μήνα αργότερα, μπροστά στη χειροπιαστή πλέον πιθανότητα να έρθουμε πρώτοι και να κερδίσουμε το ληστρικό μπόνους των 50 εδρών, νιώθαμε προκαταβολικά τον πονοκέφαλο από το εκλογικό hangover. «Εάν βγούμε πρώτοι, θα καταγγείλουμε νοθεία», ήταν το καλαμπούρι μας προς εσωτερική κατανάλωση. Τότε είχε κάνει και ο Τσίπρας τη διαβόητη δήλωση ότι «το νόμισμα δεν είναι φετίχ» -στην Έλλη Στάη, στη ΝΕΤ- και κάποιοι είχαν πιστέψει ότι το έκανε επίτηδες ώστε να σηκωθεί ένα χειρόφρενο, έστω και την ύστατη ώρα, προς το ακαταμάχητο εκλογικό ρεύμα υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ. Το πιο ανατριχιαστικό, όμως, είναι ότι δεν το έκανε επίτηδες. Εάν ρίξετε μια ματιά στο σχετικό βίντεο, θα διαπιστώσετε ότι ο Τσίπρας απλώς συμφωνεί -«απόλυτα», όπως υπογραμμίζει με έμφαση- με αντίστοιχη προγενέστερη δήλωση του Παναγιώτη Λαφαζάνη. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η δήλωση αυτή, μαζί με άλλες ανάλογες, καθώς και μ’ ένα κλίμα κινδυνολογίας που έζησα από πρώτο χέρι περιοδεύοντας ως υποψήφιος –«θα στεγνώσουν τα ΑΤΜ», «θα μας διώξουν κλοτσηδόν από τη ζώνη του ευρώ»- αφαίρεσε την πρωτιά από τον ΣΥΡΙΖΑ και ανέβαλε το εθνικό μας δράμα κατά μία τριετία. Το κόμμα σκαρφάλωσε από το 17% στο 27%, αβγάτισε τους βουλευτές του -έφθασε αισίως στους 71, ψάρακες στη συντριπτική τους πλειοψηφία-, πλησίασε μια ανάσα από τη βρύση, αλλά νερό δεν ήπιε.
Το τρισκατάρατο ΝΑΤΟ
…. Χαρακτηριστική ήταν η απόφαση για τους τρεις διεθνείς οργανισμούς, όπου θα έπρεπε να στείλουμε εκπροσώπους: το Συμβούλιο της Ευρώπης, τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και το τρισκατάρατο Βορειοατλαντικό Αμυντικό Σύμφωνο (ΝΑΤΟ). Στο Συμβούλιο της Ευρώπης αποφάσισαν να στείλουν τον Γιάννη Δραγασάκη, τον Δημήτρη Παπαδημούλη κι εμένα –τρεις ρεαλιστές, κατά τεκμήριο, προς ψόγον ή προς έπαινον-, ενώ στον ΟΑΣΕ θα πήγαινε ο Γιώργος Βαρεμένος, αταξινόμητος, με αγγλικά αντάξια του Τσίπρα. Και στο ΝΑΤΟ; Ποιος τυχερούλης θα πήγαινε στο ΝΑΤΟ; «Δεν θα στείλουμε κανέναν στο ΝΑΤΟ», μου λύνει την απορία η Δούρου ένα απόγευμα, στην αίθουσα της Γερουσίας, ενώ αναμένουμε να προσέλθει για να μιλήσει ο lider maximo. «Δεν μιλάς σοβαρά» της αντιλέγω. «Σοβαρότατα» αποκρίνεται. «Το συζητήσαμε στην Πολιτική Γραμματεία και αποφασίσαμε, σε αυτόν τον επιθετικό οργανισμό, να μην στείλουμε κανέναν». – «Μα δεν χρειάζεται να στείλουμε κάποιον που να συμφωνεί μαζί τους» επιμένω. «Ας στείλουμε έναν πράκτορα, ξέρω ‘γω, έναν χριστιανό που να κάθεται αμίλητος σε μια γωνιά, να παρακολουθεί τι λένε και να έρχεται να μας τα λέει». – «Τι να σου πω; Έτσι αποφάσισε η Πολιτική Γραμματεία». – «Το ΚΚΕ δεν θα στείλει;», τη ρίχνω στο φιλότιμο. «Λες να στείλει;» - «Είμαι βέβαιος ότι θα στείλει. Ρώτα τους». Πράγματι τους ρώτησε. «Είχες δίκιο» μου λέει μετά από λίγες μέρες. «Το ΚΚΕ θα στείλει». – «Είδες; Το ΚΚΕ είναι ένα σοβαρό σταλινικό κόμμα. Εμείς είμαστε τσίρκο».
Η νοσηρή προεδρολογία
… Δείτε τώρα πόσο ωραία ήταν στρωμένη η δουλειά. Ήδη από το καλοκαίρι του 2014, ο Αντώνης Σαμαράς διεμήνυε πως έχει έτοιμα τα μαξιλαράκια του. Το μαγικό «180» στο τσεπάκι. Ο Τσίπρας, από την άλλη, ήταν βέβαιος πως δεν υπήρχε περίπτωση να εκλεγεί Πρόεδρος, ακόμη και αν κατέβαινε υποψήφιος ο Ιησούς Χριστός. Τα κουκιά δεν βγαίνουν. Εκτός και αν υπάρξει, φυσικά, μια μαζική αποστασία. Εάν αργυρώνητοι προδότες εμποδίσουν την έλευση του ΣΥΡΙΖΑ και του σοσιαλιστικού παραδείσου. Ο ίδιος ο Τσίπρας, όχι μωρέ, δεν πίστευε ότι υπάρχουν προδότες. Κοίτα να δεις, όμως, σπάσιμο: οι εφημερίδες που τον στήριζαν –ανάμεσά τους και όλα τα κίτρινα λουλούδια- όχι μονάχα το πίστευαν, αλλά και σχεδόν καθημερινά δημοσίευαν ονόματα υποψηφίων προδοτών. Ναι, το βρήκατε, και το δικό μου. Εγώ θα ήμουν προδότης της τελευταίας στιγμής. Στην τρίτη ψηφοφορία. Εν εσχάτη ανάγκη.
«Είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα», όπως θα έλεγε και ο Ντίνος Ηλιόπουλος. Θέμα συνείδησης δεν τίθεται για τους κομματικούς στρατούς. Οι κομματικοί στρατοί θα κατέβουν στις τρεις ψηφοφορίες με σιδερένια πειθαρχία. Τι συνείδηση να έχουν οι φαντάροι – πλάκα κάνουμε τώρα; Οι φαντάροι είναι ανεύθυνοι. Οι ηγέτες τους επίσης. Πόντιοι Πιλάτοι. Νίπτουν τας χείρας. Συνείδηση έχουν μονάχα οι ανεξάρτητοι βουλευτές, οι κατσαπλιάδες, που ξαφνικά –και για τρεις μήνες- θα τους λιμπίζονται περισσότερο και από τον Σον Κόνερι, τον Πιρς Μπρόσναν και τον Ντάνιελ Κρεγκ σε πολυτελή κασετίνα. Στο χέρι τους είναι. Αυτοί θα αποφασίσουν αν θα καταστρέψουν ή αν θα διασώσουν την Ελλάδα. Αναλόγως πώς βλέπεις το ποτήρι. Μισοάδειο ή μισογεμάτο. Αν βλέπεις καν. Αν προβλέπεις.
Και όμως. Ακόμη και υπό αυτές τις συνθήκες –με τα ονόματά μας τροφή στα σκυλιά- κάποιοι προσπαθήσαμε να σώσουμε την παρτίδα. Η Πρωτοβουλία των Οκτώ. Ο Χρήστος Αηδόνης, ο Σπύρος Λυκούδης, ο Βασίλης Οικονόμου, ο Γρηγόρης Ψαριανός κι εγώ από την ομάδα των Ανεξάρτητων Δημοκρατικών Βουλευτών. Ο Νίκος Τσούκαλης, η Νίκη Φούντα και ο Θωμάς Ψύρρας από τη Δημοκρατική Αριστερά. Η πρότασή μας ήταν ένα τρίπτυχο. Άμεση εκλογή Προέδρου από την παρούσα Βουλή, δρομολόγηση της συνταγματικής αναθεώρησης, εθνικές εκλογές έως το τέλος του 2015. Απαραίτητη προϋπόθεση –τουλάχιστον για τους τρεις βουλευτές της ΔΗΜΑΡ και για εμένα- να την αποδεχτούν αμφότερα τα μεγάλα κόμματα. Προτού στεγνώσει η μελάνη στην πρότασή μας, ο Βασίλης Μουλόπουλος, άγρυπνος φρουρός της επανάστασης, χτύπησε από την Αυγή τα τύμπανα του πολέμου: «Αναζητούν πρόθυμους Εφιάλτες». Από κοντά και ο Πάνος Σκουρλέτης, με απανωτές συνεντεύξεις, εξήγησε πως «είχε μπει σε εφαρμογή το σχέδιο αποστασίας». Η είδηση στην όλη ιστορία ήταν πως είχε μπει σε εφαρμογή. Κατά τα λοιπά, αυτό καθαυτό το σχέδιο αποστασίας, το είχε προεξοφλήσει ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας, λίγες μέρες νωρίτερα, σε συνέντευξη στη Σία Κοσιώνη και στον Παύλο Τσίμα. Φύλαγε τα ρούχα σου, να έχεις τα μισά. Ούτε και η Νέα Δημοκρατία ήταν ενθουσιασμένη με την Πρωτοβουλία. Σύμφωνα με το δικό της σκεπτικό, η πρότασή μας θα παρέτεινε για ανεπίτρεπτα μακρύ διάστημα την εκλογική εκκρεμότητα. Εάν δεν έβγαινε Πρόεδρος, έπρεπε να πάμε σε εκλογές. Το ήθελε ο Κοέλιο. Το ήθελε το σύμπαν.
Τα υπόλοιπα, τα γνωρίζετε.
Πέτρος Τατσόπουλος, Ήμουν και εγώ εκεί - Πολιτικά κείμενα, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 440, €15,50
