Παραμονή πρωτοχρονιάς του 1977 στη Νέα Υόρκη, με τον άνεμο να μαστιγώνει τα βρεγμένα δέντρα και να εξαπολύει σφοδρές επιθέσεις στα πουλιά. Ένα δεκαεπτάχρονο λευκό κορίτσι βρίσκεται αιμόφυρτο στο Σέντραλ Παρκ, έχοντας δεχθεί δυο σφαίρες στο κεφάλι. Οι 192 ημέρες που περνά σε κώμα στο νοσοκομείο Μπεθ Ίσραελ, με την πόλη ολόγυρά της να σπαράσσεται και να μηχανορραφεί ψυχορραγώντας, ορίζουν την αφηγηματική έκταση του πολύκροτου μυθιστορήματος που αποθεώθηκε καθολικά. Μη σε φοβίσει η φαινομενικά απροσπέλαστη έκταση του ντεμπούτου του Garth Risk Hallberg, διανθισμένου με παραρτήματα, φανζίν, επιστολές και λογής ιντερλούδια. Οι φίλοι σου μπορεί να σε χάσουν για κάποιο διάστημα, τα στέκια ίσως κάνουν καιρό να σε δουν και τα πρωινά θα πηγαίνεις αλλοπαρμένος στη δουλειά. Μα η «Πόλη στις φλόγες» αποπληρώνει με τόκο την αφοσίωσή σου.
Μέρσερ και Γουίλιαμ, Τσάρλι και Σαμ, Κιθ και Ρέιγκαν, τα δίπολα των ηρώων και οι καίριοι δορυφόροι που πηγαινοέρχονται στις σελίδες αδιάλειπτα, καθένας τους μια ξεχωριστή μονάδα παραγωγής ενέργειας που διοχετεύεται στον αντικρινό του: Ρίτσαρντ Γκρόσκοφ, Τζένι Νουγιέν, Έιμορι και Φελίσιτι Γκουλντ, Λάρι Πουλάσκι, Νίκι Χάος, Κορίτσι του Υπονόμου και η κουστωδία της μετανθρωπιστικής φάλαγγας, Καρμάιν Τσιτσάρο, Μπρούνο Άουγκενμπλικ, «δόκτωρας» Ζιγκ Ζίγκλερ –στο βιβλίο αυτό συναθροίζονται χαρακτήρες που πάλλονται από ζωή, μεταγγίζοντας αδιάκοπα σκέψεις και συγκινήσεις.
Πώς συνοψίζεται η «Πόλη στις φλόγες»; Υπάρχει ένα προπέτασμα μυστηρίου, με τα σενάρια για την απόπειρα ανθρωποκτονίας της Σαμ Τσιτσάρο να χτενίζουν το βιβλίο, μαζί με ένα συνωμοσιολογικό υπόστρωμα που στέλνει παγερές υποψίες στη ραχοκοκαλιά του αναγνώστη, καθώς αντίπαλα μέτωπα που σχεδιάζουν την τελική μέρα της κρίσης στη Νέα Υόρκη, άλλοι μέσω μιας καπιταλιστικής ανοικοδόμησης, άλλοι μέσω συλλογικής εξέγερσης, μπορεί τελικά και να συμπλέουν. Δύο μέτωπα αντιμάχονται, ενώ οι στόχοι τέμνονται: οι αναρχικοί προβοκάτορες της ΜΕΦΑ εξοπλίζονται, πλιατσικολογούν, πυροδοτούν και βανδαλίζουν, οι οικονομικοί κακοποιοί που κρύβονται πίσω από το προκάλυμμα της Χάμιλτον – Σουίνι τζογάρουν με το χρεοκοπημένο κορμί της πόλης.
Όλα αυτά, κατά τα γκρίζα χρόνια του τέλους της θητείας του Κάρτερ και του λυκαυγούς του Ρέιγκαν. Οι περικοπές στον προϋπολογισμό, η εγκληματικότητα και η ανεργία είχαν αποκτηνώσει την πόλη και στους δρόμους «υπήρχε η αίσθηση χολωμένης αναρχίας, προδομένης ουτοπίας». Παρ’ όλα αυτά, η Νέα Υόρκη αποτελούσε ιδανικό πεδίο δράσης. Τα γκραφίτι είναι πανταχού παρόντα, το πανκ έχει παραβιάσει όλες τις κλειδαριές και ξεχύνεται ανάμεσα στα οικοδομικά τετράγωνα. Στο τοπίο αυτό, «αν μισόκλεινες τα μάτια μπορούσες να φανταστείς τα πεζοδρόμια σαν καφετιά λιβάδια και τον εαυτό σου σαν περιπλανώμενο βάρδο». Και από παντού, από ταράτσες, βεράντες, διερχόμενα αυτοκίνητα, ερχόταν αυτό που τα συνένωνε όλα: η μουσική.
Ο Hallberg ήταν παιδί όταν συντελούνταν όλη αυτή η αντεργκράουντ κοσμογονία, ωστόσο η από μέρους του απόλυτα ρεαλιστική αποτύπωση του ηχητικού διάκοσμου της θαυμαστής εκείνης εποχής προκαλεί δέος. Η βελόνα αναπηδά στο «Gimmie Danger» όταν κάποιος έρχεται για να προσφέρει ένα κουτάκι μπίρας στο κτίριο της κατάληψης και οι Heartbreakers του Johnny Thunders αποτελούν καθιερωμένο δρώμενο, κάτι που μπορείς να αναφέρεις παρενθετικά, στη λεζάντα ενός φανζίν. Η μουσική στην «Πόλη στις φλόγες» είναι μουσική που σε λυτρώνει από τον κόσμο στον οποίο είσαι παγιδευμένος. Ο Ρίτσαρντ Γκρόσκοφ, «ένας άνθρωπος που εξαφανιζόταν μέσα σε ό,τι δεν ήταν ο ίδιος», πολύ εύστοχα διατυπώνει το μοτίβο που εναρμονίζει όλες τις γενιές και τις τάσεις: «Οι ρυθμοί είχαν αλλάξει, αλλά αυτό δεν είχε σχεδόν καμία σημασία. Το θέμα, τώρα όπως και τότε, ήταν να συντονιστείς με κάτι ευρύτερο από σένα και να νιώσεις γύρω σου κι άλλους που ένιωθαν όπως εσύ».
Σήμερα, που το ροκ είναι ανώδυνο και οι δίσκοι ένα δωρεάν αξεσουάρ σε κορεσμό, είναι εύκολο να αναπολήσεις το βίωμα και να εκλάβεις τις μουσικές αναφορές ως άλλος Κιθ Λαμπλάιτερ, σαν «άλλος ένας καλοστεκούμενος μεσήλικας που διατηρούσε ευλαβικά λίγο τίμιο ξύλο από το σταυρό του ροκ εν ρολ». Το βιβλίο αυτό όμως διαβάζεται σαν το χρονικό μιας γενιάς που είχε τα τραγούδια γραμμένα σε ένα νοερό τζουκ μποξ στο στήθος, σαν έναν τρόπο να ερμηνεύει τη ζωή και να συλλογίζεται πάνω στην κοινωνία, την πολιτική, την προσωπική ελευθερία. Η Σαμ Τσιτσάρο, η οποία πριν το κώμα καταγίνεται εμμονικά με το φανζίν «Χώρα των χιλίων χορών» με ένταση που υπονοεί ότι διαφορετικά θα ήταν «λες και φοβόταν ότι διαφορετικά η ζωή της θα πετούσε και θα χανόταν», επιτυγχάνει υπέροχα ουμανιστικά άλματα ιδεών περί της φύσης του πανκ, του αναρχισμού, καθώς και του ίδιου του νοήματος της ύπαρξης, όταν διαπιστώνει ότι «ο ιμπεριαλισμός του εαυτού έχει μολύνει τη μουσική σκηνή. Η επιβίωση αυτού του πράγματος –ίσως και η δική μας- εξαρτάται από το αν θα καταφέρουμε να κατασιγάσουμε όλες αυτές τις εγωιστικές κραυγές. Αυτά τα εγώ εγώ εγώ… Η ιστορία περί ελευθερίας είναι πολύ πιο μπερδεμένη από ότι φαίνεται με μια πρώτη ματιά. (Στο αναρχικό σου σύνταγμα…) το όριο της ελευθερίας είναι εκεί που αρχίζει να περιορίζει την ελευθερία των άλλων».
Και βέβαια, υπάρχει η ίδια η πόλη. Δυόμισι χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα ρημαγμένης γης, οι αυτοκινητόδρομοι, τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, οι πολυκατοικίες και οι μικροσκοπικοί εαυτοί που πηγαινοέρχονταν φουριόζικα. Ανάμεσά τους, οι δικοί μας ήρωες, ως μικροσκοπικοί εαυτοί ανάμεσα στους τόσους άλλους, που πασχίζουν να ενηλικιωθούν και να υπάρξουν: Μέρσερ και Γουίλιαμ, «Προφήτης» Τσάρλι και Σαμ, Κιθ και Ρέιγκαν, Ρίτσαρντ Γκρόσκοφ, Τζένι Νουγιέν, Λάρι Πουλάσκι, Νίκι Χάος, Σολ και Κορίτσι του Υπονόμου, τα πρόσωπα, οι θνητές τους επιδιώξεις τα απειράριθμα ενδεχόμενα της Νέας Υόρκης σε διαρκή αλληλουχία. «Φαντάσου κάτι που προσπαθεί να περάσει από ένα κενό χιλιοστών ανάμεσα στον αντίχειρα και στο δείκτη»: να ένας θαυμάσιος ορισμός της ανθρώπινης εμπειρίας. Μέσα από την υπέροχη φρασεολογία και τον πλούτο των χαρακτήρων του, ο Hallberg κατορθώνει να μεταδώσει «αυτό ακριβώς σου χάριζε τούτη η πόλη, που τα μυθιστορήματα δεν μπορούσαν να σου χαρίσουν: όχι αυτό που είχες ανάγκη για να ζήσεις, αλλά αυτό που έδινε αξία στη ζωή». Ένα τέτοιο μυθιστόρημα, του ξεχωριστού εκείνου είδους που δίνει αξία στη ζωή, αλλά και που έχεις ανάγκη για να ζήσεις, είναι η «Πόλη στις φλόγες». Διάβασε για να σωθείς.
Μιλήσαμε με τον συγγραφέα για το νέο του βιβλίο με τίτλο, το τρίτο και τελευταίο μέρος της «Τριλογίας των Φάρων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γραφή
8°
