Το έργο «Υο-κι-χι» στην ιαπωνική παράδοσης του θεάτρου Νο, σε πρωτότυπη μουσική Φίλιππου Τσαλαχούρη με έλληνες ηθοποιούς, θα παρουσιαστεί από τις 16 Νοεμβρίου για 16 παραστάσεις στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής. Η κορυφαία ερμηνεύτρια Ρένη Πιττακή συναντιέται ξανά με τον Μαρμαρινό 20 χρόνια σχεδόν μετά τον «Άμλετ» ερμηνεύοντας το Πνεύμα της πριγκίπισσας Υο-κι-χι.
Τόκιο, αεροδρόμιο Ναρίτα. Υπάρχουν κι εδώ τρόποι να μεταφερθεί κανείς στην πόλη. Τρένο, λεωφορεία, που πραγματοποιούν τη μετάβαση προς τρεις κυρίους σταθμούς, κρίσιμους κόμβους της τεράστιας πόλης. Διάλεξα λεωφορείο.
Στη μικρή ουρά που σχηματίζεται, δύο νεαροί με στολή υποκλίνονται και ύστερα παίρνουν την αποσκευή σου να την τοποθετήσουν στα ύφαλα του λεωφορείου. Ο οδηγός βγαίνει από το όχημα. Φοράει λευκά γάντια. Οι δύο νεαροί υποκλίνονται σε αυτόν βαθιά.
Ο οδηγός υποκλίνεται. Παραλαμβάνει τη λίστα των επιβατών.
Αναχώρηση.
Η δεύτερη, οξεία εντύπωση, μετά τις σιωπηλές υποκλίσεις ή τα λευκά, κατάλευκα γάντια του οδηγού, ήταν μια ανακοίνωση κατά τη διαδρομή, στην ηλεκτρονική οθόνη ανακοινώσεων που βρίσκεται πάνω από τον οδηγό: Παρακαλώ να ελέγχετε την ένταση των ακουστικών σας, όταν ακούτε μουσική, ώστε να μη διαχέουν θόρυβο που θα μπορούμε να ενοχλήσει τους άλλους. (...)
Φτάνοντας στην πόλη, ήμουν ο μόνος που θα αποβιβαζόταν στον τελευταίο σταθμό του λεωφορείου, στη Ninja. Ο οδηγός κατέβασε και μου παρέδωσε την αποσκευή, όπως έκανε για κάθε έναν επιβάτη. Αφού υποκλίθηκε και αφού αποπειράθηκα κι εγώ ένα σπάσιμο του άνω κορμού προς εκείνον, του έδειξα τη διεύθυνση του ξενοδοχείου μου. Άρχισε να απασχολείται με τους χάρτες του κινητού του, πρόθυμα, προσπαθώντας να περιγράψει με τις λευκές χειρονομίες των γαντιών μια περίπλοκη διαδρομή σε γλώσσα δύσκολη. Κανείς δεν καταλάβαινε κανέναν. Ξαφνικά με καλεί να επιβιβαστώ. (...)
(Φανταστείτε το λίγο! Κάτι σαν, εκεί στο Σύνταγμα, τον οδηγό ενός Χ95 που μόλις έχει ολοκληρώσει το δρομολόγιο, να οδηγεί με το τεράστιο υπηρεσιακό λεωφορείο του αεροδρομίου ένα μοναχικό χαμένο Ιάπωνα στο ξενοδοχείο του, κάπου, περίπου, ας πούμε στο Κουκάκι…)
Επιβιβάζομαι πάλι στο limousine bus. Μετά από κάποια λεπτά διασχίζοντας την πόλη, σταματάμε. Εγκαταλείπει –με φώτα αλάρμ– το τεράστιο όχημα στην άκρη του δρόμου, κατεβαίνουμε και με πηγαίνει, πεζή, μέχρι την πρώτη κάθετο δείχνοντάς μου το κτίριο που αναζητούσα.
Η υπόκλισή μου αυτή τη φορά ήταν πολύ βαθιά, και πλήρης αισθήματος.
Ζούσα μια αλλόκοτη εξαίρεση!
Ο Hisashi μού έλεγε μετά: Είναι η απόλυτη εξαίρεση για την Ιαπωνία! Δύσκολο να συμβεί ποτέ σε κανέναν…
Στο Τόκιο, υπάρχουν δρόμοι όπου απαγορεύεται αυστηρά το κάπνισμα. Το σήμα αυτής της απαγόρευσης είναι τυπωμένο πάνω στα πεζοδρόμια, πάνω στην άσφαλτο. Αντίθετα επιτρέπεται σε πολλούς εσωτερικούς χώρους (...) Μετά από μια μεγάλη, εξαντλητική μέρα προβών, αργά, γύρω στα μεσάνυχτα ψάχναμε κάτι για φαγητό με την Εύα. Καταλήξαμε σε ένα εστιατόριο με αυλή. Όταν εκείνη άναψε τσιγάρο, εμφανίστηκε ευγενικά και έντρομα ένας σερβιτόρος προσκαλώντας μας να καπνίσουμε μέσα! Έξω απαγορεύεται.
Στον 7ο όροφο του ξενοδοχείου μου υπάρχει μια ταράτσα που μπορείς να θαυμάσεις τη θέα. Δίπλα σου, απολαμβάνει τη θέα ένας γιγάντιος Godzilla, διαφημιστική κατασκευή και σήμα κατατεθέν του ξενοδοχείου, μια και το τέρας φαίνεται, περίοπτο, από όλους τους δρόμους που οδηγούν στο ξενοδοχείο.
Λεπτομέρεια: Δύο φορές την ημέρα σε συγκεκριμένες ώρες, τα μάτια του φλογίζουν, ορατά από πολύ μακριά, και καπνοί εξέρχονται του στόματός του. Απ’ όλους τους δρόμους που είναι ορατό, κόσμος στέκει και το φωτογραφίζει μανιωδώς με φωνούλες χαράς των παιδιών.
Λεπτομέρεια: Τα δωμάτια στο παράθυρο των οποίων η θέα εμποδίζεται από τον όγκο του τέρατος είναι ιδιαζόντως ακριβά.
Ψάχνουμε, σε μια αρκετά παλιά περιοχή δίπλα στα νερά κάποιο ιδιαίτερο μέρος για να πιούμε σάκε. Η περιοχή έχει μικρά μαγαζάκια, ταπεινά ουσιαστικά ποτεία, που εξειδικεύονται σε εξωτικές γεύσεις για να συνοδεύσουν το σπάνιο αυτό ποτό. «HISASHI, τόσες ποικιλίες σάκε, πώς ξέρει κανείς τι να διαλέξει, ποιο είναι καλύτερο;» «Το σάκε, το καλό σάκε, έχει ένα ιδανικό: να μοιάσει στο νερό. Σε διαφάνεια, ιξώδες, διακριτικότητα».
Βρήκαμε ένα πάνστενο μέρος –είχε άλλον ένα πελάτη μέσα– όπου με εικόνα έναν κόκορα περιέγραφε και εξηγούσε με διαγράμματα παραπομπής κάθε σημείο στο σώμα του πτηνού που συνιστά γευστική εμπειρία. Τα πάντα τρώγονται, τα πάντα είναι πρωτεΐνη και δυνατότητα υψηλής γεύσης για τον Ιάπωνα.
Στους ναούς του Ζεν, ο πιστός δεν ζητάει ποτέ απ’ το θεό κάποια χάρη. Δεν είναι συναλλαγή η σχέση τους. Σηκώνει τα χέρια εκεί μπροστά στο Άδειο –που είναι και μιας μορφής ιερό του ναού–, τα φέρνει πάνω απ’ το κεφάλι του, τα χτυπά μεταξύ τους, 2, 3 φορές. Αυτό σημαίνει «είμαι εδώ, ήρθα!». Έτσι, να γνωρίζει ο θεός ότι «είμαι παρών, τον σκέφτομαι. Τίποτα άλλο». Η ποιότητα της επιζητούμενης σχέσης τους δεν καταδέχεται να ζητήσει μια εξυπηρέτηση, μια χάρη.
Στο κέντρο της πόλης, σε μια ανηφορική αστική περιοχή, απλώνεται ένα σπάνιο πάρκο. Άλσος για την ακρίβεια –υπάρχει συναρπαστική διαφορά σημασίας στις δύο λέξεις– το οποίο δημιουργήθηκε εκ του μηδενός, σε ένα απόλυτα χέρσο τοπίο, ως πειραματικός κήπος εξευγενισμού της γης μέσω της χλωρίδας (...) από δύο καθηγητές της Βοτανικής του Πανεπιστημίου του Τόκιο πριν 160 χρόνια περίπου. Το άλσος αυτό τελεί υπό την προστασία του αυτοκράτορα. Εισέρχεσαι περνώντας κάτω από μια αδρή ξύλινη αψίδα –που όλοι αγγίζουν για να αισθανθούν την ευεργεσία του πολυαγγιγμένου ξύλου– σε σχήμα κλασικά ιαπωνικό, ένα καμπύλο Π, σαν ιδεόγραμμα… Τεράστια δέντρα, πανύψηλα, τεράστιες αλέες. Βρέχει, ανεπαίσθητα, έχουν ανοίξει πια οι ομπρέλες, τις βλέπετε άλλωστε. Μετά από 100, 150 μέτρα περιπάτου, μια διακριτική ανακοίνωση από τα μεγάφωνα του πάρκου: Καλώς ήλθατε! Επειδή πρόκειται για ιερό άλσος παρακαλείσθε να λάβετε υπ’ όψιν σας ότι: Απαγορεύεται το κάπνισμα, να κάνετε σπορ, όπως και να εισέρχεστε στα παρτέρια. Πρέπει να γνωρίζετε ότι περνώντας στη βλάστηση, η παρουσία σας ταράζει σοβαρά τη χλωρίδα, την πανίδα και τα πνεύματα. (...)
Ο Hisashi: Τι κοιτάς έτσι; Τι δεν καταλαβαίνεις;
Λεπτομέρεια: Φυσικά δεν υπάρχουν διαφημίσεις στο πάρκο. Υπάρχουν όμως σε πολλά σημεία σε ένα διακριτικό ύψος, αυτές οι κατασκευές που θα μπορούσαν να υποδεχθούν γιγαντοαφίσες. Από μακριά έβλεπα αυτές τις λευκές επιφάνειες, λευκές, άδειες – σαν άδειες. Δεν καταλάβαινα. Όταν πλησιάσαμε διέκρινα πως επάνω τους υπήρχε τυπωμένο κάτι, ένα ποίημα. Με σχετικά μικρά γράμματα, που σε υποχρέωναν να πλησιάσεις. Να διαβάσεις από κοντά, να σταθείς. Διάφορες τέτοιες ταμπέλες, πολλές, διάσπαρτες μέσα στο τεράστιο πάρκο. Σελίδες ποίησης σε δημόσια θέα, ανάγνωση.
Και άνθρωποι, 5, 7, 10 μαζί, να διαβάζουν σιωπηρά ένα ποίημα: Ένα γλυπτό. Ένα ζωντανό γλυπτό από αναγνώστες: «Άνθρωποι που διαβάζουν ένα ποίημα». (μεικτή τεχνική)...
Αντιλαμβάνεσαι μια πόλη, όταν την περπατάς. Όταν η ίδια σε διαλέγει απλώνοντας και προτείνοντας η ίδια τους δρόμους της κάτω από τα πόδια σου.
Το βάδισμα, η αναπνοή. Που προσδίδουν πνοή στην αντίληψη των πραγμάτων.
Εκεί, ανάμεσα στους ουρανοξύστες, πέφτεις επάνω σε παραδοσιακούς βουδιστικούς ναούς, ναούς του Ζεν μέσα σε πολύβουη πόλη.
Θύλακες Σιωπής.
Ζωντανοί ναοί, όπου ο οποιοσδήποτε μπορεί να εισέλθει, να αναπνεύσει ένα διάλειμμα πνευματικότητας και δόσεων σιωπής του εαυτού μέσα σε πολυάσχολη μέρα.
Βρέχεις λίγο το πρόσωπό σου, πιάνεις δροσερό νερό με την ξύλινη κούπα – ένα σκεύος στην αυλή που περιμένει τον επισκέπτη, τον προσκυνητή…
Παρατηρώ ένα μικρό ιερό –βωμός;–, δεν έχω ακόμα τον κατάλληλο όρο. Επάνω του, σαν περίεργο έκθεμα, βούρτσες, πινέλα! «Τι είναι αυτό;»
«Ένας βωμός, ένα αφιέρωμα σε αυτό το αντικείμενο. Τα πινέλα είναι ιερά αντικείμενα, σου αλλάζουν τη θέα της πραγματικότητας αποκαλύπτοντάς την. Όλα τα αντικείμενα που έχουν χρησιμοποιηθεί για καλό, που έχουν αγγιχθεί από χέρια εργασίας, είναι ιερά αντικείμενα, έχουν ψυχή».
Είναι ανιμιστές, πάει τελείωσε. Όπως οι Έλληνες – οι αρχαίοι (...)
Ο Hisashi γελάει.
Στο θέατρο ΝΟ, ένα από τα κρίσιμα πάντοτε, επικουρικά της δράσης και της ιστορίας πρόσωπα, είναι συνήθως ένας περιπατητής. Μπορεί να είναι μοναχός του Ταό, ιερέας ή ένας περιπλανώμενος σαμουράι που διασχίζει την επικράτεια βαδίζοντας, συνδέοντας κόσμους.
(Το αντίστοιχο στη αρχαία ελληνική τραγωδία είναι οι Αγγελιαφόροι...)
Το ρόλο ενός μοναχού, μοναχού του Ταό, παίζω λίγο εδώ εγώ για σας.
ΤΑΟ, σημαίνει δρόμος.
Δείτε πληροφορίες για την παράσταση στο Guide της Athens Voice
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
12°
