Ο πρώτος έγραψε ένα θεατρικό έργο. Ο δεύτερος το σκηνοθέτησε. Παίζουν δύο ηθοποιοί. Ήρωες είναι ένας νεκροθάφτης και μια πόρνη. Εδώ η πολιτική σκέψη συναντά τις υπαρξιακές αναζητήσεις. Τίτλος του έργου: «Και δεν έχει ξημερώσει ακόμα».
Πώς προέκυψε η ιδέα ο ένας ήρωας να είναι νεκροθάφτης;
Κώστας Γιαννακίδης Έχω μια ταφολαγνεία ή, για την ακρίβεια, φοβάμαι πολύ το θάνατο και πίστευα πως με έναν τέτοιο ήρωα θα ξορκίσω το φόβο μου. Ο άλλος λόγος είναι γιατί βοηθάει στο να κάνεις μαύρο χιούμορ, κάτι που μου αρέσει πολύ. Δεν είχα την έπαρση να γράψω ένα θεατρικό έργο – δεν ένιωθα αυτό το «θέλω να τα πω» του Νταλάρα, γιατί έχω το δημοσιογραφικό βήμα να το κάνω. Το έργο προέκυψε από ανάθεση των παραγωγών. Παραμένω δημοσιογράφος, αλλά σε καλλιτεχνική συσκευασία.
Τι σε ιντρίγκαρε ώστε να σκηνοθετήσεις το έργο;
Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης Ότι μιλάει για το σήμερα. Μου έδωσε την ευκαιρία να εκφραστώ μέσω της δουλειάς μου για πράγματα που σκέφτομαι για όσα ζούμε. Με τον πολιτικό προβληματισμό του ταυτίζομαι απόλυτα, σε βαθμό που φοβάμαι την τόση ταυτολογία. Επειδή όσα λέει το έργο θεωρούνται για εμάς σχεδόν αυτονόητα, σκέφτομαι πως ίσως θα έπρεπε να μεταμφιέσουμε ακόμα περισσότερο την ευθύτητα του κειμένου.
Η μεταγραφή από το δημοσιογραφικό στο θεατρικό κείμενο έγινε ανώδυνα;
Κ.Γ. Νιώθω σαν τον αλεξιπτωτιστή που αφού πέσει στο κενό αντιλαμβάνεται πως δεν ανοίγει το αλεξίπτωτό του, αλλά σώζεται τελικά από μια τέντα. Την τέντα την είχε ανοίξει ο Κωνσταντίνος. Η μεγάλη δυσκολία μου ήταν το δραματουργικό κομμάτι. Χωρίς την καθοδήγησή του δεν θα μπορούσα να τα βγάλω πέρα.
Κ.Α. Το δραματουργικό πρόβλημα είχε να κάνει με την έλλειψη ανατροφοδοτήσεων – στο θέατρο για να κρατηθεί το ενδιαφέρον του θεατή είναι απαραίτητη η ανατροπή. Αυτή έλειπε στην αρχή, αλλά με τις συζητήσεις ο Κώστας πρόσθετε ή άλλαζε με απίστευτη ταχύτητα. Δεν έδειξε καμία προστατευτική διάθεση απέναντι στο υλικό του, απεναντίας είχε μια τρομερή περιέργεια, αλλά και ικανότητα να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις που προέκυπταν.
Ο άλλος ήρωας είναι η πόρνη. Πώς εμπλέκονται αυτοί οι δύο;
Κ.Γ. Στην Αθήνα του 2017 τα μαγαζιά ενός νεκροθάφτη και μιας πουτάνας τα χωρίζει μια μεσοτοιχία. Τα υπαρξιακά, τα προσωπικά και τα πολιτικά τους βγαίνουν μέσα από τους μονολόγους τους, που εμπλέκονται αλλά και συνδέονται. Είναι ένα έργο που πιστεύω πως απευθύνεται στη σκεπτόμενη βουβή πλειοψηφία. Στους προβληματισμένους, που δεν φωνασκούν. Ο νεκροθάφτης μιλάει όπως εμείς, έχει λίγο την κλασική κουλτούρα της Αριστεράς – σε πολλά σημεία μοιάζουμε. Η πόρνη είναι… οι Έλληνες που φοβάμαι. Οι καταναλωτές λαϊκισμού και ιδίως όταν το κάνουν συνειδητά. Νομίζω πως θα ήθελα η παράσταση να προκαλέσει τύψεις.
Δεν υπάρχει ο κίνδυνος, λόγω θέματος, να έχει μόνο εφήμερη αξία;
Κ.Γ. Και τι πειράζει; Δεν θεωρώ τον εαυτό μου θεατρικό συγγραφέα.
Κ.Α. Μπορεί να το λέει αυτό ο Κώστας, όμως, σε μια ανοιχτή πρόβα για φίλους, αυτοί δήλωσαν πως εντυπωσιάστηκαν από τις ανθρώπινες ιστορίες και το πώς εξελίχθηκαν στη διάρκεια. Μπορεί οι προθέσεις του να ήταν άλλες, αλλά τελικά το δημιούργημα τις ξεπέρασε, και αυτό συμβαίνει μόνο όταν το έργο έχει αξία.
Κ.Γ. Ίσως αυτό λειτούργησε γιατί ήθελα να μιλήσω και για το θάνατο, το γήρας, τη φθορά… Για υπαρξιακά θέματα, δηλαδή.
Κ.Α. Για να συνδέω και το πολιτικό με το υπαρξιακό, με τον ίδιο τρόπο που ο θάνατος είναι μέρος της ζωής έτσι και η χρεοκοπία είναι μέρος του κύκλου της οικονομίας.
Το έργο θέτει ερωτήματα ή δίνει απαντήσεις;
Κ.Γ. Απαντήσεις.
Κ.Α. Διαφωνώ κάθετα.
Κ.Γ. Γιατί; Για παράδειγμα, έχει απάντηση για το πώς φτάσαμε ως εδώ. Δείχνει τη συλλογική ευθύνη. Πού διαφωνείς;
Κ.Α. Μια παράσταση προκαλεί πάντα ερωτήματα, καθώς ο θεατής προσπαθεί να βρει αναλογίες με τη δική του ζωή και να βρει τις απαντήσεις. Ένας μεγιστάνας του Χόλιγουντ έλεγε, «αν θέλεις να στείλεις μήνυμα, στέλνεις τηλεγράφημα». Στο θέατρο δεν βλέπουμε ούτε μηνύματα ούτε πολιτικά μανιφέστα, βλέπουμε ανθρώπινες ζωές. Αν κατευθύνεις το μυαλό του θεατή δεν κάνεις τέχνη, αλλά προπαγάνδα. Ως σκηνοθέτης θέλω να καταθέσω μια ανθρώπινη ιστορία και από εκεί και πέρα να την αφήσω να λειτουργήσει ανάλογα με τις εμπειρίες του θεατή. Γι’ αυτό λέμε πως υπάρχουν τόσα έργα όσοι και οι θεατές που θα τα παρακολουθήσουν.
Μιλώντας για το θέατρο, δεν είναι παράξενο πως για την κρίση έγραψε κείμενο ένας δημοσιογράφος και όχι ένας θεατρικός συγγραφέας;
Κ.Γ. Μιλώντας ως καταναλωτής τέχνης, νομίζω πως η ελληνική καλλιτεχνική έκφραση στην περίοδο της κρίσης υστερεί πάρα πολύ έναντι των περιστάσεων. Περίμενα πως αυτές οι ακραίες συνθήκες θα είχαν δημιουργήσει ρεύματα, θα είχαν διεγείρει καλλιτεχνικά αντανακλαστικά. Δυστυχώς, όμως, ακόμα και σήμερα τη βγάζουμε με την «Άννα που δεν έχει ψίχα ψωμί στο ντουλάπι».
Μια συζήτηση για το έργο «Ολική Άμεση Συλλογική Επικείμενη Επίγεια Σωτηρία», τις υπαρξιακές και κοινωνικές αφετηρίες που τροφοδοτούν το καλλιτεχνικό του όραμα, το θέατρο και την κοινωνία
Εκατό χιλιάδες ευρώ τώρα ή ένα εκατομμύριο σε δέκα χρόνια; Εσύ τι θα επέλεγες; Πόσο κοστίζουν οι αρχές μας; Μπορεί μια απλή ερώτηση να διαλύσει μια σχέση;
Το αλληγορικό παραμύθι του βραβευμένου Γιάννη Ξανθούλη είναι ένας ύμνος για την αγάπη, την ισότητα, την ελευθερία, τη διαφορετικότητα και τον σεβασμό στο περιβάλλον.
16°
