Ο Μάνος Χατζιδάκις τη χαρακτήρισε συνεχίστριά του. Η Λένα Πλάτωνος γέμισε με τις πρωτοποριακές της ιδέες και τη χρήση των συνθεσάιζερ πολλές από τις λευκές σελίδες της ελληνικής μουσικής ιστορίας. Όταν ακόμη οι υπολογιστές ήταν μεγάλα κουτιά που τρέφονταν με δισκέτες. 30 χρόνια μετά τη δημιουργία τους οι δίσκοι της ανακαλύπτονται ως κρυμμένοι θησαυροί και αποθεώνονται από το διεθνή τύπο, όπως συμβαίνει αυτή τη στιγμή με την επανακυκλοφορία από την αμερικάνικη εταιρεία Dark Entries του «Γκάλοπ». Στις 5 Ιουνίου η πρωτοποριακή συνθέτρια μελοποιεί Emily Dickinson και Κώστα Καρυωτάκη στη Στέγη, παρουσιάζοντας στο πρώτο μέρος το έργο «Hope is the thing with feathers» της μεγάλης Αμερικανίδας ποιήτριας του 19ου αιώνα με τη συμμετοχή της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη, της Αθηνάς Ρούτση και της Sissi Rada, και τον κύκλο τραγουδιών «Καρυωτάκης - 13 τραγούδια» με τη φωνή της Σαβίνας Γιαννάτου. Μια ιδανική αφορμή για να αφήσουμε την ιδιοφυή συνθέτρια να μας μιλήσει για τα χρόνια της στη Βιέννη, την ποίηση της Ντίκινσον, τη μοναξιά της πρωτοπορίας, την επανακυκλοφορία του «Γκάλοπ» και τον έρωτα.
Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζετε αγγλόφωνα τραγούδια. Τι είναι αυτό που σας γοήτευσε στην ποίηση της Ντίκινσον ώστε να ολοκληρώσετε αυτό το εγχείρημα;
Η Ντίκινσον είναι μάγισσα της ποίησης. Καταρχήν γράφει με ρίμες, κι αυτό διευκολύνει πολύ στο να γίνουν τραγούδια τα ποιήματά της. Καμία κοινοτυπία δεν την εκφράζει – όπως κι εμένα. Είναι σουρεαλίστρια σε μεγάλο βαθμό, κάτι αδιανόητο για την εποχή της. Είναι αισθησιακή, κάτι αδιανόητο για τον τρόπο που ζούσε. Πέθανε παρθένα και υπέφερε από κατάθλιψη. Συνδιαλέγεται παρά πολύ συχνά με τον εαυτό της και με αντικείμενα. Αυτοσαρκάζεται. Με λίγα λόγια έχει κατασκευάσει ένα στέρεο κόσμο, έναν κρυφό εαυτό που εξισορρόπησε τέλεια με το φαινομενικό. Έτσι επιβίωσε. Διαμαντένια ποίηση, τολμηρή, γεμάτη μουσικότητα.
Μήπως βιώνουμε κι εμείς αυτή την περίοδο ως κοινωνία την κλειστοφοβική περίοδο της Ντίκινσον λόγω κρίσης;
Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια τα βιώνουμε κλειστοφοβικά, η τελευταία μας ψήφος όμως δηλώνει μια μετακίνηση.
To δεύτερο μέρος της συναυλίας στη Στέγη με τα τραγούδια στο έργο του Καρυωτάκη θα βασίζεται στην κυκλοφορία του 1983;
Ναι, απ’ ό,τι ξέρω δεν θα απομακρυνθεί πολύ από την ερμηνεία στο δίσκο, έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στην ενορχηστρωτική ματιά του Θόδωρου Κοτεπάνου.
Πώς θεωρείτε ότι καλλιεργείται η μουσική και ευρύτερα πολιτιστική παιδεία σε μια χώρα και τι πηγαίνει λάθος στην ελληνική πραγματικότητα;
Πώς εξηγείται η απήχηση του Τρίτου εκείνης της περιόδου, για παράδειγμα, ενώ σήμερα θα λέγαμε ότι ο κόσμος θέλει πιο εύπεπτα πράγματα και γι’ αυτό του σερβίρονται ακριβώς αυτά; Μα νομίζω ότι στη εποχή μας ο κόσμος υφίσταται πλύση εγκεφάλου από τον καπιταλισμό, πρέπει τα έργα να είναι εύπεπτα για να καταναλώνονται εύκολα – κι εμείς και τα έργα μας είμαστε προϊόντα προς αγορά και πώληση. Η πραγματική καλλιέργεια πρέπει να αρχίζει από την οικογένεια και σαφώς από το νηπιαγωγείο....
Aυτή τη στιγμή το δεύτερο άλμπουμ σας Gallop συζητιέται σε όλο τον κόσμο μέσα από την επανακυκλοφορία της αμερικανικής δισκογραφικής εταιρείας Dark Entries ως ένα πρωτοποριακό άλμπουμ ηλεκτρονικής μουσικής παίρνοντας εξαιρετικές κριτικές και παρουσιάσεις.
Tο 2013 η γερμανική Kunstkopf είχε κυκλοφορήσει από το «Γκάλοπ» σε single το τραγούδι «Αιμάτινες σκιές από απόσταση» με τίτλο στα αγγλικά «Shadows of Blood», το οποίο έτυχε μεγάλης αποδοχής και πουλήθηκε και στη μαύρη αγορά.
Με ποιους καλλιτέχνες συνομιλούσατε μουσικά εκείνη την περίοδο και πώς οδηγηθήκατε από τις κλασικές σπουδές στον αναλογικό ήχο των συνθεσάιζερ και τη χρήση του ιστορικού σήμερα Roland TR-808;
Γενικά αγαπώ τις ανατροπές. Όταν ήμουν στη Βιέννη στις αρχές του ’70 άκουσα εκεί τον ηλεκτρονικό πρωτότυπο ήχο των υπέροχων White Noise και αποφάσισα ότι αυτή είναι η μουσική του μέλλοντος. Προσωπικά μόνο μετά από δέκα περίεργα χρόνια ωρίμασαν μέσα μου οι συνθήκες που με ώθησαν να αγοράσω συνθεσάιζερ, αλλά ακόμα και τότε προχώρησα στη χρήση τους σταδιακά με μεγάλη προσοχή μην τυχόν και χαθώ μέσα στο ανεξάντλητο των ευκολιών των ήχων του.
Τι σημαίνει να γράφεις μουσική πριν από την εποχή της;
Σημαίνει ότι είσαι ανατροπέας, παίρνεις ρίσκο, γεύεσαι μοναξιά, βλέπεις μακριά.
Αντιλαμβάνεται ποτέ ένας μουσικός κάποια συγκεκριμένη δημιουργική περίοδο ότι γράφει μέρος της ιστορίας;
Προσωπικά εγώ έκανα το κέφι μου, όχι χωρίς ανταλλάγματα... σκληρά πολλές φορές, μοναξιά βασικά, αλλά, όχι, δεν το έκανα για να γράψω ιστορία.
Ποια είναι η καλύτερη κουβέντα ή συμβουλή που σας έδωσε ο Μάνος Χατζιδάκις; Σας έδειχνε εμπιστοσύνη, σας παρότρυνε να ακολουθήσετε κάποια συγκεκριμένη κατεύθυνση;
Όχι, ποτέ δεν μου έδωσε κατευθύνσεις. Η καλύτερη κουβέντα που είχε πει δημόσια ήταν ότι δεν το περίμενε ποτέ πως μια γυναίκα –εγώ– θα ήμουν η συνεχίστριά του... Πόσο σημαντική στιγμή αυτή για μένα!
Ποια είναι η σχέση σας με τους νέους και τι θα τους λέγατε σήμερα; Nα ελπίζουν; Σε τι;
Η σχέση μου με τους νέους είναι υπερβολικά καλή. Τα παιδιά αυτά έχουν αναστατωθεί από την τεχνολογική επανάσταση και από την εμπορευματοποίηση των πάντων. Είναι μοναχικά βασικά και ψυχολογικά αρκετά διαταραγμένα, θα τους έδινα τη συμβουλή να προσέξουν την κυριαρχία της τεχνολογίας πάνω τους. Να μη γίνουν εξαρτήματα των εξαρτημάτων τους, να ελέγξουν το χείμαρρο των πληροφοριών. Μόνο η ενσυναίσθηση φέρνει την ευτυχία, δηλαδή η ικανότητα να μπαίνουμε στη θέση του αλλού χωρίς να χάνουμε την ταυτότητά μας, εντέλει να σχετιζόμαστε, να αγαπάμε και τον εαυτό μας και τους άλλους.
Προτιμάτε να γράφετε μόνη ή σας αρέσουν και οι συνεργασίες; Tι θυμάστε από τη δημιουργική σύνθεση του «Σαμποτάζ»;
Μου αρέσουν και τα δύο. Τελευταία συνεργάζομαι με τον Στέργιο (σ.σ. αναφέρεται στο μουσικό Στέργιο Τσιρλιάγκο που συμμετέχει στη συναυλία), ένα νέο παιδί με ταλέντο. Στο «Σαμποτάζ» επίσης συνεργαστήκαμε σαν γκρουπ σχεδόν (σ.σ. με τη Σαβίνα Γιαννάτου, τη Μαριανίνα Κριεζή και τον Γιάννη Παλαμίδα), αυτή η εμπειρία θα μου μείνει αξέχαστη, είχε τόση ζεστασιά και τόση ένταση!
Πόσο διαφορετική και πόσο ίδια είναι η σχέση του ανθρώπου με τον έρωτα και το θάνατο το 19ο αιώνα και τον 21ο, που ζούμε τώρα;
Έχω την εντύπωση ότι οι άνθρωποι τον 19ο αιώνα ήταν πολύ πιο συμφιλιωμένοι με το θάνατο απ’ ό,τι εμείς, επίσης τον έρωτα τον ζούσαν πολύ πιο συναισθηματικά αλλά και αισθησιακά. Τον 21ο αιώνα έχουμε επικεντρωθεί στον αισθησιασμό και δεν έχουμε αφήσει και τίποτα κρυφό, στο όνομα της απελευθέρωσης, που κατά τη γνώμη μου αφορά μόνο το σώμα επιφανειακά αλλά υποδουλώνει το αίσθημα.
Τι μουσική προτιμάτε να ακούτε σήμερα;
Ακούω όλα τα είδη της μουσικής από όλες τις εποχές. Όχι χωρίς να τα κρίνω, όμως.
Έχετε κάποια δημιουργική βόλτα ή περίπατο στην πόλη που μπορεί και να σας εμπνεύσει ή να σας γαληνέψει;
Στην περιοχή που ζω ευτυχώς υπάρχουν πολλές βόλτες δημιουργικές, σε αυτές έχω εμπνευστεί πολλά από τα τραγούδια μου.
Ποιο είναι το τελευταίο πράγμα που σας γοήτευσε ή σας ξάφνιασε δημιουργικά;
Η αλήθεια είναι ότι πολύ λίγα πράγματα με έχουν γοητεύσει τελευταία. Ανάξια λόγου. Κρίμα.
Ο ήχος των τραγουδιών του είναι συνήθως πιο κοντά στην τζαζ από το ροκ και αντλεί τις εμπνεύσεις των στίχων των τραγουδιών του από τα μικρά κλαμπ των μεγάλων πόλεων
13°
