Τζόνι Κας, δύο επέτειοι που συμπίπτουν: 1932 και 1993

Δεν είναι μία αλλά δύο επέτειοι που συμπίπτουν και σχετίζονται με τον Τζόνι Κας. Ο μεγάλος μουσικός της country γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου του 1932. Ύστερα από μια σπουδαία 30ετή καριέρα, η δεκαετία του 1980 τον βρίσκει να αποτυγχάνει στα περισσότερα από τα εγχειρήματά του. Και ενώ σχεδόν τίποτα δεν πηγαίνει καλά, αναγεννάται με τη βοήθεια του σπουδαίου παραγωγού Ρικ Ρούμπιν. Οι συζητήσεις τους ξεκινούν στο περιθώριο μιας συναυλίας στο Rythm Cafe της Santa Ana 61 χρόνια και μία ημέρα μετά τη γέννησή του Τζόνι Κας, στις 27 Φεβρουαρίου του 1993.

Τζόνι Κας: Η συνεργασία του με τον μουσικό παραγωγό Ρικ Ρούμπιν

Είναι τόσο καλογραμμένη και τόσο ενδιαφέρουσα η αυτοβιογραφία του Τζόνι Κας, το βιβλίο που έγραψε μαζί με τον Πάτρικ Καρ (Harper, 1997), που εύκολα μπαίνει κανείς στον πειρασμό να παραθέσει μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του βιβλίου και κατά συνέπεια, της ζωής του Κας. Όμως, στο κείμενο αυτό, θα αναφερθούμε περισσότερο στη γνωριμία του με τον Ρικ Ρούμπιν και την αναβίωση της καριέρας του από το 1993 και μετά. Πριν όμως φτάσουμε εκεί, ένα πολύ σημαντικό στοιχείο, αυτό που δίνει στον Κας το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της ταυτότητάς του, είναι τα μαύρα ρούχα. Ας δούμε τι λέει: «Γιατί φοράω μαύρα; Μιλώντας ειλικρινά, δεν φοράω. Όταν δεν είμαι σε δημόσιο χώρο, φοράω ό,τι θέλω. Φοράω όμως μαύρα πάντα στη σκηνή και υπάρχουν αρκετοί λόγοι γι’ αυτό. Πρώτα απ’ όλα, είναι το τραγούδι “Man in Black”, που έγραψα το 1971. Εκείνη την εποχή είχα την τηλεοπτική μου εκπομπή και άπειροι δημοσιογράφοι μου έκαναν αυτή την ερώτηση. Απαντούσα με τους στίχους μου: “για τους φτωχούς και τους κατατρεγμένους, που ζουν στην απελπιστική, πεινασμένη πλευρά της πόλης”. Το φόρεσα “για τον φυλακισμένο που έχει πληρώσει εδώ και καιρό για το έγκλημά του αλλά βρίσκεται ακόμη στη φυλακή επειδή είναι θύμα των καιρών”. Τα φορούσα “για τους άρρωστους και μοναχικούς γέροντες” και “για τους απερίσκεπτους που το bad trip τους άφησε παγωμένους”. Και, σε σχέση με τον πόλεμο του Βιετνάμ που ήταν οδυνηρός για μένα αλλά και για τους περισσότερους Αμερικανούς, τα φορούσα για τις χιλιάδες που πέθαναν, πιστεύοντας ότι ο Κύριος ήταν με το μέρος τους». Όμως, αν και το 1971 του «The Man In Black» είναι πολύ μακριά από το 1996 όταν ο Τζόνι Κας γράφει αυτές τις γραμμές, εκείνος σημειώνει: «Εκτός από το ότι ο πόλεμος του Βιετνάμ έχει τελειώσει, δεν βλέπω ιδιαίτερο λόγο να αλλάξω την οπτική μου σήμερα. Οι ηλικιωμένοι εξακολουθούν να παραμελούνται, οι φτωχοί εξακολουθούν να είναι φτωχοί, οι νέοι εξακολουθούν να πεθαίνουν πριν από την ώρα τους και δεν κάνουμε σοβαρές κινήσεις για να διορθώσουμε τα πράγματα. Υπάρχει ακόμα πολύ σκοτάδι να αντιπαλέψουμε».

Πέρα από τη συνεργασία του με τον Μάρσαλ Γκραντ και τον Λούθερ Πέρκινς, στο πρώτο σχήμα που δημιούργησε, στο οποίο είχαν συμφωνήσει να φορούν πάντα μαύρο πουκάμισο και μπλε τζιν παντελόνι και παρά τις… απιστίες που έκανε στο μαύρο χρώμα, φορώντας ακόμη κι ένα εκτυφλωτικά λευκό κοστούμι σε κάποια από τις εκπομπές του, πέρα ακόμη κι από το ότι εξακολουθεί να φοράει μαύρα επειδή του αρέσουν, ο Τζόνι Κας καταλήγει: «Αποτελούν ακόμα και σήμερα το σύμβολο της εξέγερσής μου - ενάντια σε ένα αμετακίνητο status quo, ενάντια στα υποκριτικά σπίτια του Θεού, ενάντια στους ανθρώπους των οποίων τα μυαλά είναι κλειστά στις ιδέες των άλλων».

Ο Johnny Cash ποζάρει με τους Rick Rubin, Lou Robin και άλλους στα παρασκήνια του Greek Theater, Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, 14 Ιουνίου 1997 © Jim Steinfeldt / Michael Ochs Archives / Getty Images

Ο Ρικ Ρούμπιν παρακολουθεί τον Τζόνι Κας ζωντανά στη σκηνή στις 16 Οκτωβρίου 1992, όταν μαζί με την Τζουν Κάρτερ παίζουν το «Ain’t Me Babe» στη γιορτή για τη συμπλήρωση 30 χρόνων -και κάτι- από το ξεκίνημα της καριέρας του Μπομπ Ντίλαν. Είναι η πρώτη στιγμή που συνειδητοποιεί ότι αυτός ο θρύλος της country όχι μόνο πρέπει αλλά και μπορεί να επανέλθει στο προσκήνιο. Κι όταν τον βλέπει από πιο κοντά στο Rythm Cafe της Santa Ana στην Καλιφόρνια, στις 27 Φεβρουαρίου του 1993, βρίσκει τον τρόπο να τον πείσει να επιστρέψει.

Για τον Ρούμπιν, ο Τζόνι Κας είναι ένας μουσικός που θα μπορούσε να είναι ακόμα και μετά από τέσσερις γεμάτες δεκαετίες στην πλάτη, πολύ δημιουργικός. Όπως σημειώνει στο βιβλίο του «The Creative Act: A Way To Being» (Canongate, 2023), «ξεκινάμε από τα πάντα: ό,τι είδαμε, ό,τι κάναμε, ό,τι σκεφτήκαμε, ό,τι νιώσαμε, ό,τι φανταστήκαμε, ό,τι ξεχάσαμε και ό,τι έχει μείνει ανείπωτο, εκείνο ακόμη που δεν σκεφτήκαμε καν και βρίσκεται βαθιά μέσα μας». Κι αν ο Κας σ’ εκείνο το διάστημα έμοιαζε νωθρός, ανόρεχτος να οδηγήσει τη ζωή του σε ενδιαφέροντες μουσικούς δρόμους, η έντονη ζωή που έχει ζήσει, του δίνει το υλικό να δημιουργήσει έναν ολόκληρο νέο κόσμο. Μοιάζει σαν ο Ρούμπιν να συμφωνεί απόλυτα με την οπτική του Ράινερ Μαρία Ρίλκε στα «Γράμματα Σ’ ένα Νέο Ποιητή» (Ίκαρος, μετ. Μάριος Πλωρίτης): «και μέσα σε φυλακή ακόμα αν ήσαστε κλεισμένος, κι οι τοίχοι της δεν αφήνανε τους ήχους του κόσμου να φτάσουν ως εσάς - δεν θα σας έμεναν ωστόσο, αμόλευτα μέσα σας, τα παιδικά σας χρόνια, ο ακριβός, βασιλικός τούτος πλούτος, ο θησαυρός αυτός των αναμνήσεων;». Ο Ρικ Ρούμπιν δεν ζητάει από τον Τζόνι Κας να επιστρέψει απλώς στις αναμνήσεις του. Του ζητάει να κάνει μια καινούργια αρχή στην American Recordings και να πιάσει από την αρχή το ζήτημα της δημιουργίας. Όπως και να το κάνεις, θα ήταν κάπως παράξενο να βλέπεις αυτούς τους δύο ανθρώπους να συζητούν στο ίδιο τραπέζι. Ο Τζόνι Κας στην αυτοβιογραφία του, το περιγράφει ως εξής: «Σκεφτόμουν ότι το όλο πράγμα δεν ταίριαζε. Εκείνος ήταν ο απόλυτος χίπης, φαλακρός στην κορυφή αλλά με μαλλιά που έφταναν μέχρι τους ώμους του, μ’ ένα μούσι που έμοιαζε να μην το είχε ψαλιδίσει ποτέ -αυτό ίσχυε- και ρούχα που θα ταίριαζαν σ’ έναν μπεκρή που κοιμάται στον δρόμο. Από πάνω ασχολιόταν με rap, με metal, με hard rock, με Red Hot Chili Pepperes, με Beastie Boys, με πράγματα της πόλης, δηλαδή. Ήταν βέβαια η εποχή που έψαχνα κι εγώ για παραγωγό αλλά δεν ήθελα να μετατραπώ σε rock προϊόν».

Σχετικό Άρθρο

Μουσικη Oh My Love: 30 ερωτικά ζευγάρια από τον κόσμο της μουσικής

Γιώργος Φλωράκης 14.02.2025, 08:32

Πέρασε αρκετός καιρός μέχρι να πάρει ο Τζόνι Κας σοβαρά τον Ρικ Ρούμπιν. Όμως η επιμονή του παραγωγού και η ιδέα να ηχογραφήσει ο Κας τα πιο αγαπημένα του τραγούδια, έπιασε τόπο. Ο Τζόνι Κας είχε προτείνει αρκετά χρόνια νωρίτερα και στη CBS και στη Mercury να κάνει έναν τέτοιο δίσκο, όμως οι υπεύθυνοι των εταιρειών είχαν αρνηθεί. Είχε μάλιστα βρει και τον τίτλο: «Late and Alone». Κι ενώ το project ήταν πολύ ενδιαφέρον έτσι όπως το τοποθετούσε ο Ρικ Ρούμπιν, οι φόβοι ήταν πολλοί. Ο Κας δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να χαρακτηριστεί «εναλλακτικός», να μπλέξει με περίεργες ενορχηστρώσεις και να απογοητεύσει το κοινό του, ειδικότερα τους ακροατές που τον παρακολουθούσαν από την αρχή της καριέρας του. Όμως τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να έχουν πάει καλύτερα: «Πήγα στο σπίτι του Rick και καθίσαμε για τρεις νύχτες στο σαλόνι, όπου και τραγούδησα τα τραγούδια μου μπροστά σ’ ένα μικρόφωνο. Όταν τελειώσαμε, ήμουν ενθουσιασμένος. Ξεχωρίσαμε αυτά που είχαν το “late and alone” συναίσθημα που ήθελα, εκείνη την αμεσότητα και την τρυφερότητα που θεωρούσα πάντα αναγκαία. Πειραματιστήκαμε με διαφορετικές ενορχηστρώσεις αλλά καταλήξαμε ότι ήταν καλύτερα να είμαι εντελώς μόνος: ούτε reverb, ούτε echo, ούτε overdubs, ούτε μίξεις. Ούτε καν πένα δεν χρησιμοποίησα. Κάθε νότα στον δίσκο που ονομάσαμε “American Recordings” είναι παιγμένη από τον αντίχειρά μου».

Οι δίσκοι του Τζόνι Κας που κυκλοφόρησαν από την εταιρεία του Ρικ Ρούμπιν ήταν έξι: «American Recordings» (1994), «Unchained» (1996), «American III: Solitary Man» (2000), «American IV: The Man Comes Around» (2002) και τα μεταθανάτια «American V: A Hundred Highways» (2006) και «American VI: Ain’t No Grave» (2010). Στους δίσκους αυτούς υπάρχουν τραγούδια που είχε γράψει ο Κας, τραγούδια που αγαπούσε από παλιά αλλά και τραγούδια που του πρότεινε ο Ρούμπιν και που ο Κας τα έκανε δικά του. Τέτοια ήταν για παράδειγμα το «Rusty Cage» των Soundgarden ή ακόμη περισσότερο το «Hurt» των Nine Inch Nails. Στον τελευταίο δίσκο που κυκλοφόρησε όσο ακόμα ήταν στη ζωή, στο «The Man Comes Around», ο Κας τραγουδάει: «I hurt myself today / To see if I still feel / I focus on the pain / The only thing that's real». Με τον Τρεντ Ρέζνορ να δηλώνει ότι μετά την εκτέλεση του Τζόνι Κας αυτό το τραγούδι δεν του ανήκε πλέον, πρόκειται για ένα είδος διαθήκης για τον Κας. «Ακόμη κι αν μεγάλωσε, ακόμη κι αν η φωνή του γινόταν όλο και πιο αδύναμη, είχε τον τρόπο να μεταφέρει το συναίσθημα που ήθελε με ακόμη πιο βαθύ τρόπο. Κι επίσης, δεν μπορείς να παραβλέψεις και τη σοφία που αποκτά κανείς με το πέρασμα του χρόνου»…