«Είναι πραγματικά υπέροχη αίσθηση όταν δουλεύεις συνέχεια έναν ήρωα και σιγά σιγά τον βλέπεις να αυτονομείται, να γίνεται μια ξεχωριστή προσωπικότητα που λειτουργεί πέρα από σένα»
Προτζέκτορας: Μια συζήτηση με τον Αργύρη Μαυρέα για τη γελοιογραφία και τους αντισυμβατικούς ήρωες του
Ο Αργύρης Μαυρέας είναι μια ξεχωριστή περίπτωση γελοιογράφου. Βασικός συνεργάτης της «Ελευθεροτυπίας», στο ένθετο «Εννέα», για 13 χρόνια «περνούσε» μέσα από τα σκίτσα του τον τρόπο που έβλεπε τον κόσμο γύρω του, έναν τρόπο κυνικό μα συνάμα ευαίσθητο. Πράγματι, σε πρώτη ανάγνωση κάποιος θα έλεγε ότι οι γελοιογραφίες του είναι αγρίως κυνικές, όμως μια πιο προσεκτική ματιά αποκαλύπτει βαθιά ενσυναίσθηση που δεν έχει να κάνει με τον επιφανειακό σχολιασμό γεγονότων της στιγμής. Ο Μαυρέας σκαλίζει τις μικρές πληγές μας με το πενάκι του. Καταπιάνεται με τη ζωή, τον θάνατο, τη μοναξιά, τη φιλία, τις ανθρώπινες σχέσεις. Οι «ήρωες» του, ιδιόρρυθμοι, αντισυμβατικοί, βρομόστομοι, αυτόνομοι και ανατρεπτικοί, μιλούν για θέματα που κρυφά «πονάνε» όλους μας λίγο παραπάνω.
Αργύρη, η πρώτη «επαφή» σου με το σκίτσο πότε ήταν; Δεν εννοώ ως δημιουργός.
Πολύ νωρίς. Υπήρχαν πάντα ερεθίσματα από την παιδική μου ηλικία, όπως ήταν οι πολιτικές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες του πατέρα μου, και αργότερα τα περιοδικά «MAD», «Βαβέλ», «Παραπέντε».
Περιοδικά ανατρεπτικού χιούμορ και αντισυμβατικά όσον αφορά τις πολιτικοκοινωνικές θέσεις που υπερασπίζονταν. Και με εμβληματικούς σκιτσογράφους! Μιλώντας για σκιτσογράφους, υπήρξαν δημιουργοί που σε επηρέασαν;
Σίγουρα οι Έλληνες πολιτικοί γελοιογράφοι και αργότερα δημιουργοί όπως ο Raiser,o Edica, o Wolinski, o Altan και πάντα ο αγαπημένος μου Μordillo. Εκεί πήγαινε και το χαρτζιλίκι μου, άλλωστε!
Είσαι γελοιογράφος. Σκόπευα να σου ζητήσω να μου μιλήσεις για τις σπουδές σου, αλλά μετά σκέφτηκα ότι η «γελοιογραφία» δεν σπουδάζεται.
Ισχύει αυτό. Είναι πολύ δύσκολο να πει κάποιος πως έχει «σπουδάσει» γελοιογράφος. Είναι κάτι έμφυτο που σίγουρα μπορεί να το βοηθήσουν κάποιες σπουδές που έχουν σχέση με το σχέδιο αλλά μέχρι εκεί. Το «κόμικ» πάλι είναι άλλη υπόθεση, μαθαίνεις και διδάσκεσαι τεχνικές. Αυτό που πιστεύω είναι ότι όλα είναι περισσότερο θέμα σκληρής δουλειάς και ταλέντου. Καλώς ή κακώς, όσο ταλέντο και να έχεις, δεν κάνεις κάτι χωρίς σκληρή δουλειά, όπως και το αντίθετο. Η γελοιογραφία θα έλεγα ότι είναι θέμα ισορροπίας και συνδυασμός πολλών μορφών τέχνης και τρόπου σκέψης.
Ποιες ήταν οι πρώτες δουλειές που εμφάνισες;
Ξεκίνησα ερασιτεχνικά στα μέσα του ’90, δημοσιεύοντας σε τοπικά περιοδικά και εφημερίδες στην Καλαμάτα, όπου ζω κι εργάζομαι. Επαγγελματικά ξεκίνησα με τη συνεργασία μου στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» για 13 χρόνια, από το 2001 έως το 2014, στο ένθετο «Εννέα».
Εκείνη την περίοδο εμφανίστηκε ένας περίεργος τύπος. Ο Mr Brown. Κυνικός, ιδιόρρυθμος, κάποιοι θα μπορούσαν να τον θεωρήσουν έως και ενοχλητικό. Μίλησε μου για αυτόν. Ποιος ήταν ο Mr Brown;
Ο Mr Brown ήταν ο βασικός μου ήρωας για το μεγαλύτερο διάστημα που δούλευα στην «Ελευθεροτυπία». Όσον αφορά το όνομά του, δεν υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος λόγος που τον είπα έτσι, απλά μου άρεσε σαν όνομα. Μου ήρθε απλά ένα βράδυ που σχεδίαζα. Φυσικά, o ίδιος προϋπήρχε ως φιγούρα, αλλά χωρίς όνομα. Ήταν ένας τύπος κυνικός, ευαίσθητος, ευφυής αλλά συγχρόνως και αφελής. Αρκετά χρόνια μετά «γεννήθηκε» ο Jack με τα ίδια χαρακτηριστικά. Ίσως λίγο περισσότερο κυνικός.
Αυτό το μείγμα κυνισμού και ευαισθησίας, το κοινό πώς το εισπράττει; Ποια είναι η ανταπόκρισή του;
Θέλω να πιστεύω ότι ήταν και είναι καλή, δεν υπάρχει περίπτωση να τους ικανοποιήσεις όλους. Άλλωστε, δεν είναι κι αυτό το ζητούμενο.
Πιστεύεις όμως ότι κατανοούν αυτό που τους δείχνεις; Αυτό που θες να τους πεις;
Δεν ξέρω αν ο τρόπος που βλέπει το κοινό τη δουλειά μου ταυτίζεται πάντα με τον τρόπο που τη βλέπω εγώ. Αν και πάντα προσπαθώ να υπάρξει ταύτιση του έργου και του κοινού, δεν είναι εύκολο. Το «χάνεις», το «χάνουν», το «χάνουμε» γενικότερα!
Σε ενοχλεί αυτό;
Όχι, καθόλου. Πολλές φορές, ένα σχέδιο το αντιλαμβάνεται ο καθένας με το δικό του τρόπο και βρίσκει μέσα σε αυτό τα «δικά του πράγματα». Κι αυτό όμορφο είναι. Το θέμα είναι πάντα, έτσι κι αλλιώς, να υπάρχει αλληλεπίδραση έργου και κοινού. Με κάθε τρόπο.
Υπάρχει κάτι που χαρακτηρίζει τη δουλειά σου;
Αν χαρακτηρίζει κάτι τη δουλειά μου είναι σίγουρα ο τρόπος που σχεδιάζω και γράφω, αλλά και η έντονη αλληλεπίδραση ανθρώπων και ζώων. Ειδικά τα σκυλάκια έχουν ιδιαίτερη θέση στα σκίτσα μου.
O ήρωας που δουλεύεις αυτή την περίοδο είναι ένας σκύλος. Ένας όχι τόσο συνηθισμένος σκύλος. Ο Jack. O«συνεχιστής» του Mr Brown;
Σίγουρα δεν είναι συνηθισμένος! Είναι ένας μικρός ιδιόρρυθμος σκύλος που πίνει συνέχεια μπίρες σχολιάζοντας τα πάντα, δημιουργώντας συνέχεια προβλήματα. Όμως κάποιες φορές δίνει τις καλύτερες λύσεις! O Jack θα μπορούσε να είναι ο σκύλος του Mr Brown, όπως και ήταν σε κάποια σχέδια χωρίς να λέγεται Jack. Απλά μετά από χρόνια άλλαξαν οι ρόλοι, ο Jack έγινε «πρωταγωνιστής» και ο Mr Brown απλά ακολουθεί και ακούει τον ιδιόρρυθμο σκύλο του. Είναι μια ανταλλαγή ρόλων, έχουν και οι δύο τα ίδια ελαττώματα και την ίδια κοσμοθεωρία. Και βλακεία. Πάντα μέσα στο πλαίσιο που τους επιτρέπει η αξιοπρέπειά τους.
Είσαι περήφανος για την εξέλιξη του Jack, ως δημιουργός του;
Είναι πραγματικά υπέροχη αίσθηση όταν δουλεύεις συνέχεια έναν ήρωα και σιγά σιγά τον βλέπεις να αυτονομείται και να γίνεται μια ξεχωριστή προσωπικότητα που λειτουργεί πέρα από σένα.
Σίγουρα υπάρχουν δουλειές σου που ξεχωρίζεις. Υπάρχουν όμως και κάποιες άλλες που τις έχεις απορρίψει;
Ναι, έχω απορρίψει και εξακολουθώ να απορρίπτω δουλειές.Το να απορρίπτεις κάποιες φορές είναι καλό, γιατί σου δείχνει πως ίσως έχεις φτιάξει κάτι καλύτερο.
Κάτι πού θα ήθελες να έχεις κάνει στον χώρο αλλά δεν το τόλμησες;
Πάντα υπάρχουν δουλειές που θα ήθελες να κάνεις αλλά δεν είχες το χρόνο ή τη διάθεση ή και φοβήθηκες την ανταπόκριση που θα είχαν, και τελικά δεν τις τόλμησες. Όμως αυτό δεν συμβαίνει και με πολλά άλλα πράγματα στη ζωή μας γενικότερα;
Πόσο εύκολο είναι να «επιβιώσει» ένας σκιτσογράφος στον ελληνικό χώρο;
Ήταν πάντα δύσκολο, κι έγινε ακόμα δυσκολότερο μετά την κατάρρευση των περιοδικών και των εφημερίδων. Οι πολιτικοί γελοιογράφοι είναι σίγουρα σε καλύτερη μοίρα ακόμα, αλλά γενικά είναι δύσκολο πια να βασίζεσαι σε αυτή τη δουλειά. Υπάρχει πάντα βέβαια το κομμάτι της δημιουργίας και της ηθικής ικανοποίησης, αλλά, αν θέλεις πραγματικά να κάνεις αυτό που θέλεις σε αυτόν το χώρο, καλό είναι να ζεις από άλλες πηγές!
Αν σου ζητούσε κάποιος που θέλει να ασχοληθεί με τον χώρο τη συμβουλή σου, τι θα του έλεγες;
Θα του έλεγα να λύσει πρώτα το θέμα της οικονομικής αυτονομίας του με κάποια άλλη δουλειά και μετά ας κάθεται να σχεδιάζει όση ώρα θέλει, ό,τι θέλει, όπου θέλει και για όποιον θέλει. Σίγουρα ο καθένας έχει βέβαια τη δική του τύχη, τις δικές του ευκαιρίες και το δικό του ταλέντο. Απλά θα ήθελα στο μέλλον ο χώρος αυτός να γίνει καλύτερος για τους νέους δημιουργούς. Κι ευτυχώς έχουμε πολλούς και καλούς!
12°
