Η έκθεση «GR2130005» της Δήμητρας Γούση φιλοξενείται έως τις 27 Μαΐου στα Ιωάννινα. Υπότιτλος: Ρηχό Μέλλον. Περισσότερα επί του «θέματος»: σε τρία σημεία της όχθης της λίμνης Παμβώτιδας
Οικολογία, πολιτική, δημόσια τέχνη, δημόσιος χώρος, αβέβαιες προοπτικές, ατέρμονες συζητήσεις, όχι και η καλύτερή μου: πλήττω με τα μανιφέστα ή τις μορφές «ακτιβιστικών» δράσεων, μπορεί να είναι και ψυχικό τραύμα από την τελευταία Documenta 14. Εξομολογήθηκα και καμία αμαρτία δε φέρω. Ειδικά όταν συσκευάζονται σε χαρτόκουτα από «συνέδρια», «ημερίδες», «τολμηρές περφόρμανς» και τύπου κακοχωνεμένες κινηματικές reclaim the street δράσεις, ω, δεν ντρέπομαι να το παραδεχτώ και να πάρω τις αποστάσεις μου: θεσμοθετημένοι φορείς, δημόσιοι οργανισμοί, πολιτικές ηγεσίες και λοιπές ευαισθητοποιημένες δυνάμεις με τρομοκρατούν. Ο δημόσιος χώρος, επομένως και η Land Art, όπου υπαιθρικό και μητροπολιτικό «συνομιλούν», εκεί να δεις τρόμος και αλλεργία που με πιάνουν. Η μητροπολιτική ειδικά «συνύπαρξη-συνεύρεση» είναι πολύ σοβαρή υπόθεση κυρίως όταν νετάρει στο οικολογικό δρώντας με κωδικό Environmental.
Βαριά η φανέλα κι ο Γιόζεφ Μπόις δε μένει πια ούτε εδώ ούτε στο Κάσελ, κι ας μπορείς ακόμα να αναπαυτείς στη σκιά κάποιων από τα δένδρα του. Αυτό θεωρώ, έτσι νομίζω. Έργα στο φυσικό περιβάλλον μιας πλατείας ή μιας λίμνης, ενός δάσους ή μιας χτικιασμένης από τα μπετά γειτονιάς, σχέσεις δηλαδή ανθρώπου και φυσικού ή τεχνητού ιστού και διατάραξη τέτοιων επικίνδυνων ισορροπιών, είναι πολύ τζιζ-καίει θέματα, για να απλοποιούνται και να επαφίενται στο μέτωπο των καλών προθέσεων ή των αλλοπρόσαλλων ερμηνειών λογής κιουρέιτορ. Που τελευταία είναι και τρομερή μόδα, ειδικά στην Αθήνα. Πολλή συζήτηση, πολλή «δράση», αλλά εγώ σταθερά καχύποπτος: πανικοβάλλομαι και από τις καλές προθέσεις και από τον σοσιαλιστικό οικολογικό «ρεαλισμό». Όπως και από τα τρομακτικά συνθήματα-τσιτάτα που εκσφενδονίζονται τελευταίως πάρα, μα πάρα πολύ εύκολα. Ίσως γιατί δεν κοστίζουν. «Ολική Άρνηση Πολιτισμού». Έλα τώρα! Γραμμένο με μαρκαδόρο ή με χημικά επεξεργασμένα σπρέι, που ο «καλλιτέχνης», είτε μπρουτάλ βαρβαράκι Εξαρχείων ή «καταλογάκιας» σε γκαλερί, μπορεί και να το πιστεύει, ίσως και να θέλει να το ζήσει. Εγώ πάλι όχι.
Γιατί τα λέω όλα αυτά. Για πολλούς λόγους αλλά και για έναν ακόμα πιο συγκεκριμένο. Για να με αποκαθηλώσω πάραυτα. «GR2130005» της Δήμητρας Γούση, έως τις 27 Μαΐου στα Ιωάννινα. Υπότιτλος: Ρηχό Μέλλον. Περισσότερα επί του «θέματος»: σε τρία σημεία της όχθης της λίμνης Παμβώτιδας, η καλλιτέχνης τοποθέτησε τις κατασκευές «Μπαλκόνι» ένα, δυο και τρία, αναφορά στη θέα του πατρικού της σπιτιού όπως την καθρεφτίζει.
"Μπαλκόνι θέασης Ι" - εγκατάσταση στη λίμνη - σίδερο - 90 x 125 x 53 cm - 2018
Μπαλκόνι θέασης ΙΙ" - εγκατάσταση - βίντεο προβολή (διάρκεια: 3 λεπτά, λούπα) - καλάμι - 95 x 130 x 64 cm - 2018
Μαγνητοσκοπημένα πλάνα από εκείνο το «σημείο», στον υγρό τόπο που οι τουρίστες τον ατενίζουν ειδυλλιακή καρτ ποστάλ, χωρίς (πλην ψυλλιασμένων ή διαβασμένων) να μπορούν να προσεγγίσουν την «αλήθεια» του. Γιατί αυτή είναι η αλήθεια της καλλιτέχνιδας: η Παμβώτιδα έχει υποστεί τρομακτική και μολυσματική μετάλλαξη, το οικοσύστημά της είναι πνιγμένο, παραμορφωμένο, σπασμένο και στεγνό, όπως ακόμα ένα έργο αυτής της έκθεσης.
Is it Just a Nightmare?, διαρκής υπενθύμιση μιας απειλούμενης λίμνης που συρρικνώνεται, υποβαθμίζεται, αποκομμένη όπως είναι από τις πηγές της. Έρημη Χώρα. Ναι, εδώ στα «ρηχά νερά» της Δήμητρας Γούση έχουμε μια συγκλονιστική καταγραφή μνήμης αλλά και ένα πολιτικό μανιφέστο που δεν βοά κι ας πάλλεται από συγκίνηση αλλά και κάλεσμα σε δράση. Όχι μόνο γιατί τα «έργα» ξεφεύγουν από το καταγγελτικό καλλιτεχνικό φολκλόρ του «πέραν των άλλων, διαθέτουμε και οικολογική συνείδηση», αλλά γιατί προσεγγίζουν την κατάσταση μετα-αποκαλυπτικά. Είσαι - δεν είσαι, είσαι ό,τι είσαι, είναι πλέον αργά (;) γιατί όλα έχουν αρχίσει (;).
"Is it just a nightmare..??" - γλυπτό - πηλός - 25 x 50 x 74 cm - 2018
Μια πολυδιάστατη εικαστικός με ένα λεξιλόγιο απαλλαγμένο από exotic ή οριενταλιστικές τοποθετήσεις αλά Documenta 14, μια ντόπια που ταυτόχρονα όμως διαθέτει και μια υπέρ του δέοντος αποστασιοποιημένη ματιά. Θερμά και ψυχρά, επιστημονικά αλλά και συναισθηματικά, τα βίντεο, τα γλυπτά, οι καλαμένιες ή ξύλινες κατασκευές, η συλλογή από νεκρά σαλιγκάρια, κελύφη αυγών, φτερά, πέτρες, φυτοπλαγκτόν παρατηρούν τη μόνη αλήθεια αυτής της κάποτε «Αυλής των θαυμάτων»: δεν υπάρχουν πια θαύματα και νεκρά κείτονται βουλιαγμένα τα παραμύθια. Εντός της λίμνης μπαζωμένα θα βρείτε πάσης φύσεως υλικά. Τα έργα της Γούση αναπαριστούν συμβολικά αλλά και ντιρέκτ κάτι που πια δεν είναι μέλλον.
Μινιατούρες από παιχνίδια, χωματουργικά φορτηγά, η μαύρη σαν πετρελαιοκηλίδα ιστορία της λίμνης Παμβώτιδας, οι απανωτοί βιασμοί της από συνειδητές αποφάσεις εκμετάλλευσης- χρήσης έως την απαξιωτική εγκατάλειψη-καταδίκη της εκτείνονται στο «Ρηχό Μέλλον». Μεταφέρουν έναν μελαγχολικό προβληματισμό, αλλά και μια παρηγορητική, έστω για την τελευταία τιμή των «όπλων»: το άσχημο υπάρχει, όμως πρέπει να γίνει η αρχή εκκίνησης ενός διαλόγου, ο διάλογος θα παράξει πιθανή δράση, η δημόσια υπαιθρική land environmental art της Γούση ξεκινά από την προστασία του όσων έχουν απομείνει και μετέπειτα μια πιθανή κινητοποίηση. Σε άλλο μέλλον.
"ΟΧΙ ΑΛΛΟ ΜΠΑΖΩΜΑ" - κατασκευή σε εξέλιξη - μινιατούρες παιχνίδια μπετονιέρες και χωματουργικά φορτηγά τα οποία χρησιμοποιήθηκαν σε δράση (2018) κατά του μπαζώματος της Παμβώτιδας από την καλλιτέχνιδα - 60 x 60 cm - 2019
Ο «Κενός Πυθμένας», προς το παρόν μακέτα στην έκθεση, πρόκειται να τοποθετηθεί στην ολοκληρωμένη του μορφή στην όχθη της λίμνης, προκειμένου οι επισκέπτες να μπορούν να το περπατήσουν, ακόμα και να καθίσουν σε αυτό το ομοίωμα της Παμβώτιδας εγκατεστημένο μέσα σε μια μπανιέρα που χάνει νερό. Τέλεια σμίκρυνση, δυνατή προσομοίωση, καθώς η ψυχή αλλά και το κορμί της στραγγίζουν μέρα μέρα.
"Κενός πυθμένας" - αμφιθεατρικό γλυπτό - μακέτα γλυπτού από γύψο, σμάλτο πορσελάνης - 8,5 x 64 x 37cm - 2018
Η Δήμητρα Γούση δεν είναι η καλλιτέχνης που θα σου μιλήσει περί εξέλιξης της «δουλειάς» της ή περί του «προσωπικού» της λεξιλογίου, διάλεκτο, ιδιολέκτου. Επιθυμία της είναι να φέρει την ιδιωτική της μελαγχολία σε συνθήκη δημόσιας θέασης. Κι αυτό, να ξέρετε, είναι και το απίστευτα πολιτικό του εγχειρήματος: η αυτοβιογραφική της εμπλοκή και αυτό που της αναλογεί, ταυτόχρονα το «πράττει», μεταθέτοντάς το σε έναν δημόσιο χώρο αγαθό όπως είναι-ήταν η λίμνη. Χωρίς φανφαρονισμούς ή μεγαλεπήβολα.
«Emptying Remains». Τον Αύγουστο του 2018 εμβάπτισε στον βυθό της Παμβώτιδας ένα ταγκ. Γράμμα γράμμα. Ένα σλόγκαν. «Emptying Remains». Η σταδιακή υποχώρηση των υδάτων έφερε τα «γράμματα» στον αφρό. Ξεβρασμένα, αποστραγγισμένα, κουφάρια σκέτα.
“EMPTYING REMAINS” - εγκατάσταση στη λίμνη Παμβώτιδα - ξύλο, μέταλλο - ύψος γραμμάτων 30cm - 2018
Έως τις 27 Μαΐου στην γκαλερί Τεχνοχώρος στα Ιωάννινα, νομίζω πως η ονείρωξη κάποιων κιουρέιτορ ή καλλιτεχνών περί public space αποκτά νόημα αλλά και ύλη. Κι αυτό, ξέρεις, είναι η δημόσια τέχνη αλλά και η δημόσια συζήτηση όπως πρέπει και οφείλω να τιμώ.
10°
