Αρκοσάντι, ένα πειραματικό χωριό στην έρημο της Αριζόνα

Το 6λεπτο βίντεο της βραβευμένης με Emmy Kate Kunath για την πρότυπη εκπαιδευτική κοινότητα Αρκοσάντι έφερε στο προσκήνιο τα αμερικανικά πειραματικά χωριά και τις μικρές ουτοπικές κοινότητες της ενδοχώρας.

 

 

Τα περισσότερα πειραματικά χωριά που χτίστηκαν στις ΗΠΑ στη δεκαετία του 1960 παρήκμασαν και οι κάτοικοί τους τα εγκατέλειψαν. Μεταξύ αυτών υπήρχαν χίπικοι καταυλισμοί, όπως η Drop City στο Νότιο Κολοράντο, που καταργήθηκαν μόλις οι χίπις έπαψαν να είναι χίπις. Αλλά οι πολεοδομικές ουτοπίες συνεχίστηκαν: μια απ’ αυτές είναι η μικρή πόλη Aρκοσάντι στην κεντρική Αριζόνα, σε απόσταση 110 χλμ. βορείως του Φοίνιξ, σε υψόμετρο 1.130 μέτρων.

To Aρκοσάντι ήταν μια ιδέα του Ιταλο-Αμερικανού αρχιτέκτονα Paolo Soleri (1919–2013), ο οποίος προσπαθούσε να συνδυάσει τη μοντέρνα αρχιτεκτονική με τις αξίες της δημοκρατικής κοινωνίας. Ο Soleri ξεκίνησε την κατασκευή αυτής της πόλης-πρότυπο το 1970, με σκοπό να δείξει πώς μπορούσαν να βελτιωθούν οι συνθήκες της αστικής ζωής ελαχιστοποιώντας τις καταστροφικές επιπτώσεις της στη φύση.

Η δόμηση έχει γίνει με υλικό το σκυρόδεμα και λάσπη από την περιοχή με υφή και χρώμα που ταιριάζουν στο τοπίο. Τα περισσότερα σπίτια είναι προσανατολισμένα προς τον νότο για να εκτίθενται στο φως και στη θερμότητα του ήλιου, ενώ οι οροφές είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να δέχονται τη μέγιστη ποσότητα ηλιόφωτος τον χειμώνα και την ελάχιστη το καλοκαίρι. Η διάταξή τους είναι μάλλον περίπλοκη: δεν θυμίζει την κλασική πολεοδομία «δρόμοι-πλατείες-οικοδομικά τετράγωνα». Στο χτίσιμο συνεργάστηκαν 8.000 άνθρωποι· και παρότι το τελευταίο κτίσμα χρονολογούνταν από το 1989, σήμερα το Αρκοσάντι αναζωογονείται με καινούργια πράσινα κτίρια ως βιώσιμος βιότοπος που χρησιμοποιεί εναλλακτικές πηγές ενέργειας.

Αν και ο αρχικός στόχος του Soleri ήταν να στεγάσει 5.000 άτομα, ο πληθυσμός ποικίλλει από 50 μέχρι 150 φοιτητές και εθελοντές. Πρόκειται για οικολογικό χωριό που μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες μιας αγροτικής κοινότητας ―οι κάτοικοι ασχολούνται με τα θερμοκήπια―, αλλά που προπάντων έχει εκπαιδευτικό σκοπό. Η επιτυχία του θα ήταν ίσως μεγαλύτερη αν κατά τη διάρκεια ενός φεστιβάλ που πραγματοποιήθηκε το 1978 στον χώρο, δεν είχε συμβεί μια πυρκαγιά: δεν υπήρχαν ανθρώπινες απώλειες, αλλά κάηκαν 180 αυτοκίνητα και δημιουργήθηκε η λανθασμένη εντύπωση ότι η χαμηλή βλάστηση ήταν ιδιαίτερα εύφλεκτη.

Σπουδαστές από όλο τον κόσμο επισκέπτονται το Αρκοσάντι για να πάρουν μέρος σε εργαστήρια και μαθήματα αρχιτεκτονικής, καθώς και για να βοηθήσουν στη συνεχιζόμενη κατασκευή. Όταν ζούσε ο Soleri, τα workshops διαρκούσαν πέντε ή έξι εβδομάδες και αφορούσαν τη λεγόμενη Arcology, τη θεωρία του για τον συνδυασμό της αρχιτεκτονικής και την οικολογία. Από τότε, τα εργαστήρια επεκτάθηκαν και σε άλλα θέματα της τέχνης, της χειροτεχνίας, του αρχιτεκτονικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, της φιλοσοφίας και της γεωργίας.

Μαζί με τους σπουδαστές, παρατηρήθηκε τουριστική κίνηση 40.000 ατόμων ετησίως τους οποίους το Αρκοσάντι φιλοξενεί είτε στο κάμπινγκ, είτε στις λεγόμενες Sky Suites, μια ακόμα κατασκευή του Soleri.