Η σιωπηλή παγίδα της Τεχνητής Νοημοσύνης: Εξυπηρετώντας «δωρεάν» το κράτος
Αν το ChatGPT αρχίσει να το χρησιμοποιεί το Αμερικανικό δημόσιο, έπειτα από λίγα χρόνια η κρατική λειτουργία των ΗΠΑ θα εξαρτάται πλήρως από την OpenAI
Γιατί η σχέση μας με την ΑΙ θυμίζει προσωπικές ερωτικές ή φιλικές σχέσεις και ποια η παγίδα στη μη εναλλαγή πλατφορμών ΤΝ από τα κράτη
Η μεγάλη είδηση των ημερών για την ΑΙ είναι η έκδοση του ChatGPT-5 – πρόκειται για ένα τεράστιο άλμα στον χώρο, με σημαντικές προεκτάσεις. Το άρθρο αυτό γράφεται με αφορμή μια άλλη εξέλιξη στην OpenAI, που καταλαμβάνει λιγότερο χώρο σε ειδήσεις και social media – αλλά είναι πιθανώς εξίσου σημαντική: Η OpenAI δίνει στην κυβέρνηση των ΗΠΑ μόνο με 1$ για ένα έτος το ChatGPT για κάθε υπηρεσία της (π.χ. την Εφορία, ή το υπουργείο Εξωτερικών). Πρόκειται για μια ιδιοφυή κίνηση, που μπορεί να «εγκλωβίσει» το αμερικανικό κράτος στη χρήση του ChatGPT για δεκαετίες, αν ευδοκιμήσει. Γιατί; Γιατί με τις κρατικές υπηρεσίες και την Τεχνητή Νοημοσύνη θα συμβεί ό,τι (έχει αρχίσει ήδη να) συμβαίνει και με τους ανθρώπους.
Με τις εκδοχές «ΤΝ Λόγου» (LLMs) που χρησιμοποιούμε, καθένας από εμάς καταλήγει να χρησιμοποιεί κυρίως μία – όπως το ChatGPT, το DeepSeek, το Gemini, το Grok κ.ά. Από τους διαλόγους που κάνουμε μαζί της, αυτή η εκδοχή ΤΝ μας μαθαίνει εξατομικευμένα ως προς το ποιοι είμαστε, τα θέματα εργασίας μας, ή προσωπικά ζητήματα που αφορούν σχέσεις μας με άλλους ανθρώπους κ.λπ. (το τελευταίο συστήνω να αποφεύγεται, αλλά αυτό είναι άλλο μεγάλο θέμα). Γίνεται έτσι καλώς ή κακώς, προσωπικός ψηφιακός εξομολόγος και σύμβουλος του ανθρώπου.
Καθώς μας γνωρίζει και μας συμβουλεύει, δημιουργείται μια εξάρτησή μας από αυτήν, που μοιάζει με τις ανθρώπινες σχέσεις ως προς το εξής: Συχνά δεν θέλουμε να φύγουμε από τη σχέση που έχουμε με τη μία ΑΙ, γιατί μας γνωρίζει ήδη σε βάθος. Αντίθετα, κάθε νέα μορφή ΑΙ που θα χρησιμοποιήσουμε χρειάζεται να μας μάθει απ’ την αρχή – να επενδύσουμε χρόνο και ενέργεια για να δώσουμε πληροφορίες για το τι κάνουμε, projects, σχέσεις μας, κ.λπ. Γι’ αυτό μπορεί να μείνουμε αγκυρωμένοι στην πρώτη πλατφόρμα ΑΙ που αρχίσαμε να χρησιμοποιούμε για καιρό. Γιατί θα διστάζουμε να δώσουμε χρόνο και ενέργεια για να χτίσουμε μια νέα «σχέση» με κάποια άλλη ΑΙ. Όπως συμβαίνει ενίοτε και με τις προσωπικές ερωτικές ή φιλικές σχέσεις. Που ενώ μπορεί να έχουν φτάσει από καιρό σε κορεσμό, διστάζουμε να τις κλείσουμε και να «επενδύσουμε» σε νέες σχέσεις. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά, συχνά δυσβάσταχτα.
Πρώτον διότι οι (λίγες) εταιρείες ΤΝ Λόγου σήμερα, κερδίζουν τη μερίδα του λέοντος σε χρήστες και κέρδη για τις επόμενες (πολλές) δεκαετίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρόκειται για ένα από τα πιο επίφοβα διεθνή ολιγοπώλια που θα έχει υπάρξει – γιατί αφορά τη δυνατότητα ελέγχου της ανθρώπινης σκέψης αλλά και την αναβάθμιση της ίδιας της ΤΝ, που εξαρτάται από τα Big Data με τα οποία την τροφοδοτούν οι διάλογοί μας.
Δεύτερον, αυτές οι πλατφόρμες συγκεντρώνουν α) τεράστιους όγκους προσωπικών δεδομένων, β) τεράστια εγκυκλοπαιδική γνώση της ανθρώπινης ψυχολογίας και βιολογίας, που γ) επεξεργάζονται με αστραπιαία ταχύτητα που ξεπερνά κάθε ανθρώπινη ικανότητα. Σύντομα θα μας γνωρίζουν ασύγκριτα καλύτερα από εμάς τους ίδιους. Η γνώμη που θα μας προσφέρουν στο εγγύς μέλλον θα μας φαίνεται έτσι «σοφή». Θα ακολουθούμε συνειδητά και ασυνείδητα τις δικές τους προτροπές.
Δεν θα κάνουμε εμείς prompt στην ΤΝ. Η ΤΝ θα κάνει τότε «prompt» σ’ εμάς. Οι αποφάσεις μας μπορεί να μεταναστεύουν σιωπηλά από τους εγκεφάλους μας στα τσιπ σιλικόνης – κι η χειραγώγηση που θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τότε θα είναι τόσο εκλεπτυσμένη και εξατομικευμένη που θα είναι ανεπαίσθητη.
Τρίτον, ό,τι συμβαίνει σε προσωπικό επίπεδο θα συμβεί και σε πολιτικό. Φέρ’ ειπείν, αν το ChatGPT αρχίσει να το χρησιμοποιεί το Αμερικανικό δημόσιο με $1 (αυτή είναι η ελκυστική «δωρεάν» παγίδα), έπειτα από λίγα χρόνια η κρατική λειτουργία των ΗΠΑ θα εξαρτάται πλήρως από την OpenAI που θα τη γνωρίζει και θα την επιτελεί σε βάθος. Εξαιρετικά δύσκολα θα μπορεί να μεταπηδήσει τότε το κράτος σε άλλη πλατφόρμα ΑΙ. Η πολιτική δύναμη που θα αποκτήσουν αυτές οι πλατφόρμες ΤΝ Λόγου θα είναι ιστορικά καινοφανής.
Τα παραπάνω σημαίνουν ότι χρειάζεται να σπάμε ή να κατανέμουμε καλύτερα τις σχέσεις μας με ανθρώπους, και πλέον και με μηχανές, όταν χρειάζεται. Δεν μπορεί μια χώρα να συμπράττει για όλες τις κρατικές λειτουργίες της με μία μόνο πλατφόρμα ΑΙ. Η εναλλαγή πλατφορμών ΤΝ και η χρήση πολλών δεν είναι απλώς τεχνική επιλογή. Είναι ψηφιακή επιλογή πολιτικής και προσωπικής ανεξαρτησίας.
11°
