Πληροφορίες, tips, ιστορίες, μυστικά και νέα, από νησί σε νησί

Γιατί Κυκλάδες;
«Ο Δίας ήταν ο βασιλιάς των θεών και ήταν πολύ αγαπησιάρης. Ερωτεύτηκε τη Λητώ που ήταν κόρη του Κόιου και της Φοίβης (που συμβόλιζαν την πρακτική γνώση και τη μελλοντική πρόβλεψη, αντίστοιχα – άρα, το σύνολο της γνώσης του σύμπαντος), και την άφησε έγκυο με δίδυμα. Η Ήρα, ξέροντας πως το αγόρι που θα γεννιόταν από την ένωση αυτή θα άλλαζε όλα τα δεδομένα στον υπαρκτό κόσμο, και επειδή προφανώς σπάστηκε, διέταξε να μη δεχτεί καμία γη και κανένας τόπος τη Λητώ για να γεννήσει. Η Λητώ περιφερόταν εδώ κι εκεί κοιλοπονώντας και αγκομαχώντας. Ένας μικρός βράχος, τόσο μικρός και αδήλωτος που ούτε σταθερή θέση δεν είχε, απλώς επέπλεε στο Αιγαίο, συμπόνεσε τη Λητώ. Της λέει: “Λητώ μου, την καταφρόνια του κόσμου τη γνώρισα και όλοι του πεταματού με έχουν! Έλα να γεννήσεις σ’εμένα! Δεν τη σκιάζομαι την Ήρα!”. Η Λητώ τον ευχαρίστησε και τον καθησύχασε πως σύντομα θα έπαιρνε τη δόξα που του άξιζε για την παράτολμη συμπόνια του. Και θα έπαυε να είναι ένας άγνωστος και αδήλωτος τόπος. Κι έτσι από άδηλος έγινε Δήλος. Η Λητώ πιάστηκε από έναν φοίνικα στο κέντρου του νησιού και γέννησε. Οι άλλες θεές έτρεξαν να φασκιώσουν τον μικρό Απόλλωνα, που έπιασε ένα χρυσό σπαθί και έσκισε τις φασκιές του, στάθηκε όρθιος και ενηλικιώθηκε στη στιγμή! Όλο το Αιγαίο λούστηκε στο φως. Ένα κοπάδι κύκνων που ήρθε από μακριά, από τη γη των Υπερβόρειων, έκανε επτά κύκλους γύρω από τον ιερό, πλέον, φοίνικα, και όλοι οι ολύμπιοι ήρθαν να θαυμάσουν τον νέο θεό του φωτός. Ο μικρός βράχος που πάνω του είχε γεννηθεί το φως της γνώσης πήρε τη θέση του στο κέντρο του Αιγαίου. Τα άλλα νησιά ήρθαν να τιμήσουν τον μικρό βράχο που γέννησε το θεϊκό φως. Σχημάτισαν κύκλο γύρω του. Έγιναν Κυκλάδες».

(Από το βιβλίο του Δρ. Θεόδωρου Παπακώστα, «Χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ;», εκδ. Key Books, 2021)

Μικρό Σιφνέικο Γλωσσάρι
* αντάλοα = Ο τρόπος καθίσματος σε ένα υποζύγιο, με τα δυο πόδια δεξιά ή αριστερά.
* γκλας (ο) = Βλάκας, ανόητος.
* δει (το) = Φυσιογνωμία, φάτσα.
* εννιάς (ο) = Όρος από το παιχνίδι τσούνια αλλά και για κάποιο καλό αποτέλεσμα ή για κάποιον που ξεχωρίζει στο πλήθος.
* ίχιτα= Επιφώνημα ευχαρίστησης για κάποια ωραία μυρωδιά. Το λένε και στη Μάνη.
* φούχι= Το αντίθετο του «ίχιτα». Στα τέλη του 19ου αιώνα υπήρχε ένας Σιφνιός βουλευτής τον οποίο δεν επανεξέλεξαν οι συμπατριώτες του, αν και λέγεται ότι είχε κάνει σημαντικό έργο στο νησί. Μυρίζοντας τις μυρωδιές από τη σιφνέικη ύπαιθρο και προφανώς πικραμένος από το εκλογικό αποτέλεσμα, φέρεται ότι ανέκραξε. «Ίχιτα Σίφνος, φούχι Σιφνιοί!». Ενίοτε, το τσιτάτο, χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα.
* καμαράδος= Φίλος, σύντροφος.
* καμαραδιά= Φιλία.
* καμήλα = Ο μασκαράς στις Απόκριες. (Άλλοι για τις απόκριες, λίγο και μόνου-μόνου, κι άλλοι καμήλες ντύνονται ολοχρονίς του χρόνου)
* κούκλος = Όρος από το παιχνίδι τσούνια, όταν κάποιος αστοχεί.
* κουμπώ = Πεθαίνω, τα τινάζω. Από το ακουμπώ. (Γιάντα σημαίνουνε; Ή κούμπησε κανείς;).
* κουντήσεις (έλα να) = Όρος από το παιχνίδι τσούνια, όταν κάποιος κάνει δεύτερη προσπάθεια. Μεταφορικά, στην καθημερινότητα, όταν κάποιος αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις.
* λίλιρη (η) = Η ιλαρά. Και μεταφορικά όταν κάνει υπερβολική ζέστη οπότε «χύνουμε τη λίλιρη».
* μαντζιαούρα (η) = Η ταΐστρα των ζώων. Θα σχετίζεται με το ιταλικό mangiare.
* ποιώ = Σκαρώνω δίστιχα της στιγμής. «Πώς τα περάσατε στο πανηγύρι; Ή ποιήσατε καθόλου;»
* σύγκριος = Ο ερωτικός αντίζηλος.
* τ’ αήπου = Άσκοπα, χωρίς λόγο, στην τύχη. «Ούτε και ξέρω ίντα κάνω. Πάω τ’ αήπου».
* τσιλιά (η) = Ζαβολιά, κυρίως στα παιδικά παιχνίδια. Προφέρεται τσιγκιά.
* τσίλης = Ο ζαβολιάρης. Προφέρεται με διπλό λ).
* τσιούρι (το) = Ευλύγιστη λεπτή βέργα που χρησιμοποιείται ως μαστίγιο για τα ζωντανά.
* τσούνια (τα) = Παιχνίδι που μοιάζει με το μπόουλινγκ. Στη Σίφνο, το παιχνίδι παίζεται τις Κυριακές, από την Κυριακή της Ορθοδοξίας μέχρι και την Κυριακή του Πάσχα με ζευγάρια αγόρια-κορίτσια, συνήθως εκεί γινόταν και το αθώο φλερτ.
* χοιροβοσκός (ο) = Είδος χόρτου του βουνού που τρώγεται. «Χερρόνησο ως του Κοντού μια ομορφιά είναι παντού, οι χοιροβοσκοί κι οι σκίνοι μυρωδιά έχουν και κείνοι».
* ω-γού! = Επιφώνημα για δυσάρεστη έκπληξη ή ξάφνιασμα. Κυρίως το λένε γυναίκες· οι άντρες το χρησιμοποιούν πιο πολύ με ειρωνική διάθεση.
(Πηγή: sarantakos.wordpress.com)

Θηρίο στον φούρνο μας!
«Ένας πήγε στη νοικοκυρά του, σ’ ένα ορεινό χωριό, ένα φρέσκο χταπόδι κι εκείνη ούτε ήξερε τι είναι ούτε πώς να το φτιάξει. Είχε και το φούρνο αναμμένο, της λέει εκείνος: “Ε, βάλ’ το στο φούρνο”.

Εκείνη η χαζή ανοίγει το φούρνο και το ρίχνει μέσα όπως ήτανε. Το χταπόδι, από την πυρά του φούρνου, μάζευε κι άπλωνε κι εκείνη τρόμαξε κι έβαλε τις φωνές: “Τρέξτε, γειτόνοι! Τούτο το θηρίο θα μας φάει, θα φάει τα παιδιά μου”. Έτρεξε η γειτόνισσα. “Τι έπαθες;” της λέει. Αυτό, της λέει κι ανοίγει το φούρνο. “Ωχ, τι έπαθες κακομοίρα! Άσε, θα το πάρω εγώ, να σε γλιτώσω”. Και το πήρε στο σπίτι της και το μαγείρεψε και το έφαγε με την οικογένειά της».

(Μαρτυρία γυναικών από το Νυδρί, από το βιβλίο της Εύης Λ. Βουτσινά, «Λευκαδίτικα μαγειρέματα», εκδ. Fagotto)

Ανακαλύπτοντας τις Στροφάδες
«...Είναι πραγματικά ένα πολύ όμορφο μικρό νησί. Δεν έχω ξαναδεί σημείο τόσο αγαπητό στον Πάνα, στις Ναϊάδες και στις Νηριίδες “ποντίας ακτής έπι”. Εδώ βρίσκονται αναμεμειγμένα κλαδιά δέντρων και ανθισμένη χλόη σχεδόν μέχρι την άκρη της θάλασσας, εδώ υπάρχουν σκιές και καταφύγια, σπηλιές και μυρτιές, σιωπή και μυστικότητα…»

Αυτά γράφει το 1820 σε επιστολή του(…) ο Βρετανός ιερέας, ταξιδευτής και ιστορικός George Waddington από τις Στροφάδες νήσους μετά το τέλος ενός μαγευτικού πρωινού που απόλαυσε πολύ νωρίς την αυγή στην αυλή της Ιεράς Μονής, του καστρομονάστηρου των Στροφάδων, προσκεκλημένος του ηγουμένου.

Οι Στροφάδες –τα νησιά του ανέμου και της αγιότητας– είναι δύο νησάκια στη μέση της Μεσογείου, 27 μίλια νοτίως της Ζακύνθου και 28 από τις ακτές της Πελοποννήσου. Το μεγαλύτερο, η Σταμφάνη, έχει μήκος περίπου 1.500 μ. και πλάτος 850 μ. και το μικρότερο, η Άρπυια, 850 μ. επί 350 μ. Ο αρχαίος Έλληνας γεωγράφος Στράβων υιοθετεί το όνομα Στροφάδες, ενώ κι ο Ρωμαίος συγγραφέας και φυσιοδίφης Πλίνιος αναφέρεται σ’αυτές ως Στροφάδες.

(…) Σήμερα, εκτός από την άγρια βλάστηση υπάρχουν ακόμη οπωροφόρα δέντρα. Υπάρχουν πάνω από 250 είδη φυτών και λουλουδιών. Επίσης, υπάρχουν πηγάδια με καλό νερό, που, όμως, χάνεται από τους συνεχείς σεισμούς στην περιοχή. Οι Στροφάδες αποτελούν Περιοχή Προστασίας της Φύσης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου, καθώς σ’αυτά τα δύο νησάκια κάνουν τη φωλιά τους περισσότερα από 1.200 είδη αποδημητικών που λιών που φεύγουν για την Αφρική και ξεκουράζονται σ’αυτόν τον τόπο, σημαντικό χώρο αναπαραγωγής θαλασσοπουλιών. Εκεί φωλιάζουν τα αρτίνια (μύχοι και αρτέμηδες) –υπάρχει η μεγαλύτερη ποικιλία αρτέμηδων (Calonectris diomedea στην Ελλάδα)–, γι' αυτό κι ονομάζονται Αρτινονήσια.

(…) «Επιτέλους, αρχίζω να αισθάνομαι τον εαυτό μου στην Ελλάδα» γράφει στις επιστολές του τον Μάιο του 1820 ο George Waddington, νιώθοντας από το παράθυρο του κελιού του τη δροσερή αύρα από το μαϊστράλι κι έχοντας μπροστά στα μάτια του, όπως λέει, τη Ζάκυνθο και τις βορειοδυτικές ακτές της Πελοποννήσου.

(Από το βιβλίο των Robert A. McCabe και Κατερίνας Λυμπεροπούλου, «Ο τελευταίος μοναχός των Στροφάδων - Αναφορά από ένα άγνωστο νησί του Ιονίου», εκδ. Πατάκη, 2018)

Το νησί των ποιητών
Η Σίφνος που έχει τον τίτλο «Το νησί των ποιητών» επίσημα επιβεβαιωμένο από τον Ελβετικό Οργανισμό Τουρισμού το 2007 όχι μόνο λόγω των γνωστών Δασκάλων του Γένους και λογίων που κατάγονταν από εκεί, αλλά κυρίως επειδή έχει παράδοση και στη μουσική και τη στιχουργία. Οι ευχές στις χαρές αλλά και στις λύπες πάντα έρχονται με τετράστιχα που σκαρώνουν επιτόπου ντόπιοι με ποιητικό ταλέντο. Πολλά από αυτά δημοσιεύει και η εφημερίδα Σίφνος, η αρχαιότερη εφημερίδα του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Αν πας στη Σίφνο
* Να ανέβεις στον Προφήτη Ηλία και να ξανα-ανέβεις, είναι σαν κάθαρση.
* Να περπατήσεις το μονοπάτι του Μάινα, από Πουλάτη μέχρι Κάστρο.
* Να πας με τα πόδια ή με βάρκα στη Φυκιάδα.
* Να βουτήξεις από τα βράχια Χρυσοπηγής, Πουλάτης και Εφταμάρτυρος.
* Να επισκεφτείς τα εργαστήρια αγγειοπλαστικής, φτιάχνουν υπέροχα σερβίτσια.
* Να κάνεις το γύρο του νησιού με βάρκα μια μέρα με λαδιά.
* Αυτά μας συμβουλεύει η Σιφνιά, Νίκη Μπουτάρη στην Αθηνέα.

Τα αλογάκια της Σκύρου
Μικροσκοπικά, ύψους μόλις 90 -110 εκ., παρουσιάζουν μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον λόγω της σπανιότητάς τους ενώ γίνονται μεγάλες προσπάθειες για να μην απειλείται υπό εξαφάνιση το είδος τους. Γνωρίστε τα, λατρέψτε τα και φεύγοντας από το νησί, μην ξεχάσετε να πάρετε μικροσκοπικά σκυριανά έπιπλα -θα νοιώσετε σαν χόμπιτ- και οπωσδήποτε σκυριανή φέτα.

 

[[{"fid":"888830","view_mode":"default","fields":{"format":"default","alignment":"","field_file_image_alt_text[und][0][value]":"Χώρα, Αμοργός","field_file_image_title_text[und][0][value]":"Χώρα, Αμοργός","field_text[und][0][value]":"Χώρα, Αμοργός © Clement Souchet/Unsplash"},"type":"media","field_deltas":{"11":{"format":"default","alignment":"","field_file_image_alt_text[und][0][value]":"Χώρα, Αμοργός","field_file_image_title_text[und][0][value]":"Χώρα, Αμοργός","field_text[und][0][value]":"Χώρα, Αμοργός © Clement Souchet/Unsplash"}},"link_text":null,"attributes":{"alt":"Χώρα, Αμοργός","title":"Χώρα, Αμοργός","class":"media-element file-default","data-delta":"11"}}]]

 

Οι γεύσεις της Αμοργού
(…) Δεκαπέντε χιλιάδες αιγοπρόβατα ζουν στην Αμοργό και γύρω στα χίλια βόσκουν ελεύθερα και διασχίζουν τους δρόμους – θα ’λεγε κανείς και λίγο ενοχλημένα από την παρουσία αγνώστων και ειδικά των αυτοκινήτων! Απ’ αυτά θα βγουν τα κρέατα για το περίφημο πατατάτο και φυσικά τα τυράκια, η μυζήθρα, το ανθοτύρι, το ξερό αλλά και η τοπική κοπανιστή. Τα βουνά της Αμοργού είναι γεμάτα βοτάνια, που χρησιμοποιούνται για βραστάρια. Η αμοργιανή φάβα προέρχεται από το κατσούνι –μια ποικιλία αρακά– και φτιάχνει υπέροχους φαβοκεφτέδες. Το πατατάτο (κατσικάκι με πατάτες) είναι το τυπικό έδεσμα της Αμοργού, ενώ το καλύτερο πατατάτο γίνεται στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής. Το ψητό της Λαμπρής (λαμπριάτης) είναι το παραδοσιακό πιάτο της Αμοργού που τρωγόταν την ημέρα του Πάσχα και τα τελευταία χρόνια μπορεί κανείς να το απολαύσει σε ταβέρνες του νησιού. Ο αμοργιανός καβουρμάς, τα ταπεινά τυροπιτάκια, τα ξεροτήγανα (παραδοσιακά γλυκίσματα), το αμοργιανό παστέλι –που ξεχωρίζει από των άλλων νησιών των Κυκλάδων, καθώς το φτιάχνουν πιο μαλακό με μία μικρή δόση κύμινο– και η ψημένη ρακή είναι μερικά χαρακτηριστικά δείγματα της γαστρονομίας του νησιού, ενώ τριάντα τρεχαντηράκια ψαρεύουν τριγύρω να εξασφαλίζουν ψάρια και θαλασσινά.

(Από το βιβλίο του Γιώργου Πίττα, «Αλφαβητάρι της Ελληνικής Γαστρονομίας», εκδ. Γαστρονομικές Κοινότητες Ελλάδος ΑΜΚΕ)

Τήλος. Just sayin’
Tο νησί της Τήλου απέσπασε πρόσφατα το βραβείο Υπεύθυνου Νησιού 2020 –RESPonsible Island– της ΕΕ, κατακτώντας την τρίτη θέση στο πλαίσιο των European Research Innovation Days.

Στη Βουρκωτή της Άνδρου
«… Οι άνθρωποι προβάλλουν μέσα από την ομίχλη, σαν πλάσματα ενός άλλου κόσμου. Πρωτόγονα, αλλόκοτα όντα που κατεβαίνουν στη Χώρα μόνο για να αγοράσουν αυτά που δεν βγάζει η γη τους. Το έχουν πιστέψει και εκείνοι πως είναι διαφορετικοί από αυτούς που ζουν κοντά στη θάλασσα, στο φως, στον ήλιο. Τα σπίτια τους, δίπατα, χτισμένα από σχιστόλιθο, πηλό και κυπαρίσσια. (…) Οι γυναίκες των ναυτικών στηρίζουν το σπιτικό τους. Παιδιά, κτήματα, ζωντανά. Κάθε μέρα αντιμάχονται τη φύση τους. Αμούστακα ακόμα τα αγόρια ονειρεύονται τη φυγή, τα ταξίδια. Τριγύρω η θάλασσα, τους καλεί σαν βιβλίο αδιάβαστο».

(Από το βιβλίο της Ιουλίας Ζαννάκη-Λιάλιου, «Βουρκωτή, το χωριό που νόμιζαν πως δεν υπάρχει», εκδ. Gurenberg, Αθήνα 2016)

Το πιο συγκινητικό κτίσμα των νησιών του Αιγαίου
Οι κάτοικοι της Φολεγάνδρου, όσοι έχουν σπίτια πάνω στο φρύδι του γκρεμού, υποφέρουν πολύ από τους ανέμους. Το ίδιο και τα μποστάνια τους. Για να τα προστατέψουν, κτίζουν χαμηλές μάντρες με ξερολιθιά. Η πιο ενδιαφέρουσα όμως κατασκευή είναι το οχυρό της πολύτιμης λεμονιάς τους: μια ξερολιθιά ύψους δύο μέτρων, σε σχήμα κύκλου, για να περιβάλλει το δέντρο με τους πολύτιμους καρπούς. Πολλές φορές, συνηθίζουν πλάι της να φτιάχνουν μια δεξαμενή για να μαζεύει τα όμβρια ύδατα από τα γύρω πρανή, ώστε να την ποτίζουν τις εποχές της ανομβρίας. Τα λεμονόσπιτα της Φολεγάνδρου, οχυροί μικροπύργοι, φτιάχτηκαν όχι για να προστατεύουν τους ανθρώπους από τους κουρσάρους, αλλά για να εξασφαλίζουν την προστασία των οπωροφόρων από τους δυνατούς βοριάδες του Αιγαίου. Πόσος κόπος και πόση φροντίδα για μια στάλα ξινού και μια τζούρα λεμονοδροσιάς! Το πιο συγκινητικό κτίσμα των νησιών του Αιγαίου το ξανασυνάντησα στα βορεινά της Αμοργού, στη Σύρο και στη Σίκινο, εκεί όπου το ονομάζουν δεντρόσπιτο.

(Από το βιβλίο του Γιώργου Πίττα, «Αλφαβητάρι της Ελληνικής Γαστρονομίας», εκδ. Γαστρονομικές Κοινότητες Ελλάδος ΑΜΚΕ)

Αν έχεις γύρισμα στην Κέρκυρα…
...Τότε πιθανότατα θα είσαι στα Δανίλια, ένα χωριό χωρίς κατοίκους, κανονικό σκηνικό ταινίας βγαλμένο από άλλη εποχή, σαν ξεχασμένο από τη δεκαετία του ’30, με ένα εντυπωσιακό μιξ αρχιτεκτονικών στοιχείων και ιστορίας της Κέρκυρας. Το χωριό, από τη δεκαετία του ’80 που άνοιξε, ήταν γνωστό σαν Χωριό του Μπούα μια και εμπνευστές της ιδέας να δημιουργήσουν έναν τέτοιο χώρο στα κτήματά τους, λίγο πιο έξω από την πόλη της Κέρκυρας, ήταν οι αδελφοί Μπούα. Ήταν πάντα ένα όμορφο «θεματικό πάρκο» για επισκέπτες, με εστιατόρια, μικρά μαγαζιά, μπαρ, ακόμα και το δικο του μουσείο στα κτίσματα με Ενετικές επιρροές. Ακόμα και «πρακτική» σε διάφορα παραδοσιακά επαγγέλματα μπορούσε να κάνει ο επισκέπτης. Εκεί έχουν κάνει γυρίσματα για διάφορες ταινίες όπως «For your eyes only» (όταν James Bond ήταν ο Roger Moore, τo 1981), η «Χορωδία του Χαρίτωνα» με τη Μαρία Ναυπλιώτου και τον Γιώργο Χωραφά, και για πολλές σημαντικές σκηνές της σειράς «The Durrels» του BBC, ενώ έχει γυρίσει εκεί μέχρι και βίντεο κλιπ η Δέσποινα Βανδη με τον γκουρού των κλιπάδων σκηνοθετών, τον Κώστα Καπετανίδη, για το τραγούδι με τον εντελώς λάθος τίτλο «Για κακή μου τύχη». Το Χωριό του Μπούα έκλεισε τις πόρτες του για τους τουρίστες στα 90s και τώρα ανήκει στον όμιλο της Grecotel και ανοίγει μόνο για δεξιώσεις γάμων και βαπτίσεων.

Το σπήλαιο με τις ζωγραφιές…
(…) Τον Δεκαπενταύγουστο, αφού βάλαμε τα καλά μας, πήγαμε όλοι οι χωριανοί στον εσπερινό της Παναγιάς. Το νησί όλο γιόρταζε την Παναγιά την Επισκοπή, που θεωρούνταν θαυματουργή. Στα χωράφια γύρω έβλεπες αμέτρητα μουλάρια και γαϊδουράκια με χρωματιστά χράμια στα σαμάρια τους και στολισμένα στο κεφάλι και στον λαιμό με πολύχρωμες χάντρες και κουδουνάκια με φουντίτσες. Κόσμος πάρα πολύς έφθανε απ’όλα τα χωριά του νησιού. Εκεί, δυο μεγάλα καζάνια, με φάβα το ένα και μαυρομάτικα φασόλια το άλλο, έβραζαν από το μεσημέρι κάτω από τη μεγάλη χαρουπιά στην αυλή για να φάνε όλοι οι προσκυνητές.

Πολλοί άνθρωποι ξενυχτούσαν για να είναι εκεί την άλλη μέρα το πρωί στη λειτουργία. Οι γυναίκες από τη μια μεριά μιλούσαν για τα θαύματα που έκανε η Παναγία τον καιρό των πειρατών, όταν οι κοπέλες κρύβονταν εκεί και έτσι οι πειρατές όσο και να ’ψαχναν δεν τις έβρισκαν!

Οι άνδρες μαζεύονταν μπουλούκια μπουλούκια και μιλούσαν και γελούσαν με το πάθημα του γαδουρολάτη από το Ακρωτήρι που έχασε τον γάιδαρό του μπροστά από τα μάτια του. Τον είχε καταπιεί, λέει, η γη. Έσκαψε και τον έβγαλε ολοζώντανο. Είχε πέσει σε ένα σπήλαιο γεμάτο ζωγραφιές στους τοίχους. Έτρεξε και το είπε στον πρόεδρο του χωριού κι αυτός στον διευθυντή του Μουσείου και με το επόμενο καράβι έφτασαν οι αρχαιολόγοι στο νησί. Ο αρχαιολόγος και ακαδημαϊκός Σπύρος Μαρινάτος, που από χρόνια έψαχνε στην περιοχή να βρει ίχνη του μινωικού πολιτισμού, εγκαταστάθηκε στο χωριό Ακρωτήρι κι άρχισε τις ανασκαφές που συγκλόνισαν τον κόσμο.

(Από το βιβλίο της Μαρίζας Κωχ, «Το ξανθό κορίτσι της Σαντορίνης», εκδ. Μεταίχμιο, 2018)

Μικρό Γλωσσάρι για την Κύθνο:
* αμαλαγιά = Θαλασσινὸς «τόπος» που δεν έχει ψαρευτεί για κάποιο διάστημα, άρα και πλούσιος για ψάρεμα. Χρησιμοποιείται και στεριανά, για τα απάτητα λιβάδια.
* ανεμοκυκλίζω = Χάνω κάτι, δεν το βρίσκω, το «παίρνει ο άνεμος». (Τι ανάθεμα έγινες; Ανεμοκυκλίστης;)
* βαγιολίζω = Περιποιούμαι, κανακεύω. (Μπὰς καὶ δὲν τόνε βγαγιολίζω; Μα 'κείνος μου βαρεί).
* γεροντομοίρι = Το τμήμα της περιουσίας που κρατούσαν οι γονείς για τα γεράματά τους. Συνήθως τό’παιρνε όποιος από τα παιδιά ή τους υπόλοιπους συγγενείς τους φρόντιζε στο τέλος της ζωής τους.
* δουλιώ = Δειλιάζω, σκιάζομαι, φοβάμαι.
* έμπος = Χαμηλά σύννεφα, προμήνυμα βροχής.
* ζύα = Η ζυγιά των μουσικών οργάνων που παίζουν στα νησιώτικα πανηγύρια, το βιολί και το λαούτο. (Στο γάμο παίζανε τρεις ζύες βιολιά).
* θράψη = Συνθήκες κατάλληλες για αλώνισμα. Υψηλή θερμοκρασία και χαμηλή υγρασία βοηθούν στο να θρυμματίζονται εύκολα τα στάχυα.
* ιστορίζομαι = Φαντασιώνομαι, αναπολῶ.
* καρβατζίκα = Μικρό ταγάρι για την πλάτη από υφαντό πανί, μάλλινο ή βαμβακερό.
* λάνω = συνουσιάζομαι.
* λάμεται = Είναι σε οίστρο, ζητάει (για τα θηλυκά ζώα).
* λαμάτος = Σωματώδης, ρωμαλέος.
* μασαρεύω = περιποιούμαι, τακτοποιώ τα ζώα αλλά και βολεύω τα πράγματα του σπιτιού.
* νταϊντίζω / σοπορτάρω = Συνώνυμες λέξεις που σημαίνουν αντέχω, υπομένω, αποδέχομαι.
* όχτα = πέτρινος τοίχος από ξερολιθιά στις πλαγιές των λόφων για να δημιουργούνται σκάλες όπου έσπερνανα κριθάρι.
* περγάζω = οργώνω με την αξίνη.
* τραβαγιάρω= Δουλεύω, ασχολούμαι, τραβιέμαι.
* φυλλάδα = Το φυτὸ πικροδάφνη. Μεταφορικὰ κάτι πολὺ πικρὸ, π.χ. Φυλλάδα τον έκανες τον καφέ!. Υπάρχει και η έκφραση πικροφυλλαδιάστηκα = πικράθηκα πάρα πολύ.
* χαρανί = Μεγάλο καζάνι. Παλιὰ, όταν τὰ παιδιὰ ρωτούσαν τι φαΐ έχει και η μάνα δὲν είχε μαγειρέψει, τους απαντούσε: «Το τσουκάλι μὲσ᾿ το χαρανί».
* ψωμώνω = φλερτάρω, ερωτοτροπώ.

(Πηγή: Δημήτρης Μαρτίνος, sarantakos.wordpress.com)

ΧΩΡΙΣ ΜΑΓΙΟ
Ο @sarcastic_cretin έκανε ένα επιτόπιο γκάλοπ στο Instagram ρωτώντας ποιες είναι οι καλές παραλίες για γυμνισμό στα νησιά και όχι μόνο. Προέκυψαν πολλές οι προτάσεις:

• Στη Γαύδο παντού
• Στο Βύθισμα στην Αλόννησο
• Στο Βροντόνερο στη Ζάκυνθο
• Στην Παχιά Άμμο στην Τήνο
• Στην Παραλία Ελευθερών λίγο πριν την Καβάλα
• Στη Χαλικιάδα στο Αγκίστρι
• Στην Αγία Άννα στη Νάξο
• Στο Βελανιό στη Σκόπελο
• Στα Μαντώματα Ρόδου
• Στο Νεκροταφείο στην Αμοργό (ναι, είναι παραλία)
• Στο Κομό στα Μάταλα της Κρήτης
• Στην Ορθή Άμμο στο Φραγκοκάστελο της Κρήτης
• Στη Μαχαιρίδα στα Χανιά της Κρήτης
• Στο Κεδρόδασος στην Κρήτη
• Στη Σούγια στην Κρήτη
• Στην Παραλία Κορινού στην Πιερία
• Στον Άη Γόρδη στο Ναυάγιο της Κέρκυρας
• Στα Πευκάκια στη Λευκάδα (προσοχή, έχει μέλισσες)
• Στον Ποταμό Επανωμής
• Στη Χιλιαδού στην Εύβοια
• Στη Λάγγερη στην Πάρο
• Στο Paradise στην Τέλενδο, Δωδεκάνησα
• Στη Νέα Καλλικράτεια στη Χαλκιδική
• Στα Μαύρα Βόλια στη Χίο
• Σε μερικές κρυφές, υπέροχες στα Σύβοτα της Ηπείρου
• Στην Καλόγρια στην Αχαΐα
• Στη Γλώσσα στην Καλαμάτα
• Ο Καϊάφας στη Ζαχάρω
• Η Αυδήμου στο Πισσούρι της Κύπρου
• Καλά, σοβαρά τώρα; Λολ

Για ένα ξεχασμένο κράνος, για μιaν Ελένη…
Απέναντι από το Γύθειο υπάρχει ένα μικρό, ονειρικό νησάκι που ενώνεται με τη στεριά με μία γέφυρα. Εκεί, λένε ότι πέρασαν την πρώτη τους νύχτα όταν κλέφτηκαν κι έφυγαν από τη Σπάρτη, ο Πάρης και η Ωραία Ελένη. Φεύγοντας, ο Πάρης άφησε πίσω του το κράνος του – κι έτσι το νησί ονομάστηκε Κρανάη. Εκεί τώρα υπάρχει ένας από τους παλαιότερους φάρους της Ελλάδας, ένας λευκός οκταγωνικός φάρος με ύψος 23 μέτρα που λειτούργησε για πρώτη φορά με πετρέλαιο στέλνοντας τη δέσμη φωτός του στα 15 ναυτικά μίλια.

Μικρό Αμοργιανό Γλωσσάρι
* αγκίνιος= Ανέπαφος, άθιχτος, ανέγγιχτος. (Από παραμύθι:  Θα πάρεις μαζί σου και το σκυλάκι και το κατθάκι και θα τα φέρεις χορτάτα και το ψωμί αγκίνιο).
* γκινιάζω = Αρχίζω, ξεκινώ κάτι για πρώτη φορά.
* ακνιάζω (για φρούτα) = Ωριμάζω. Για ανθρώπους = πλησιάζω σιγά-σιγά στον θάνατο.
* “αλογιός (ο)” = Το αναλόγιο του ναού (“Από μικρός του άρεσε ο αλογιός, δηλ. να πηγαίνει να ψέλνει.”)
* αμάνημα = Πολύ πρωί, ξημερώματα. (Να κοιμηθούμε νωρίς, γιατί θα σηκωθούμε τ’ αμάνημα.) 
* αμουχαλιά (η) = Υγρός  νοτινός καιρός.
* ανεβαλουρίζω, το ανεβαλούρισμα = Μόνο για θέμα υγείας: συνέρχομαι, βελτιώνεται η κατάστασή μου, ανεβαίνω.
* ανεφταούρης (ο) = Αυτός που έχει εξαφανιστεί, ο άφαντος.
* από βελονιού = Aλλάζω από βελονιού, βγάζω  όλα τα ρούχα  μου και ντύνομαι με άλλα, βράχηκα κι άλλαξα.
* άφουκλα (η) =Υδρορρόη (Τρέξαν οι άφουκλες).
* αχλιμπαριά (η) = Το θυμάρι.
* βουαρίζω= Φιλεύω
* γκάφω = Ενώ κινούμαι κρύβομαι πίσω από κάτι και εξαφανίζομαι. (Τώρα δα ήγκαψε το παπόρι).
* γκλεούδι  (το)” = Οποιοδήποτε γλύκισμα για τα παιδιά.
* γουβρίζω = Γκρεμίζομαι,  πέφτω κάτω. (Ηγούβρισε κι ήμεινε κειδά.)
* ζαανιά (η) = Αταξία, σκανδαλιά
* ζαβός= Κοντός, καχεκτικός (Ζαβαντράκι ήτονε κι ησούλωσε.)
* θραμπολόος (ο) = Γαλάζια χάντρα που  κρεμιέται στο καπίστρι (στο μέτωπο του ζώου) ή στην κούνια του μωρού, για να απομακρύνει το βάσκανο μάτι.
* θρουλί= Κομμάτι, θρύμμα,  λίγο, πολύ μικρή ποσότητα. (Ούτε ένα θρουλί ψωμί ε θέλεις;)
* καγκάνα (η) και καγκανίστρια = Η αιώρα.
* καλλιστρίνα (η) = Τα χρήματα που δίνονται στα παιδιά από συγγενικά πρόσωπα την Πρωτοχρονιά. 
* κνενό (το) ή  κνενή (η) = Πήλινη κανάτα για νερό,  κουρκουνιά (η) = πήλινη κανάτα για το κρασί, κανετ(θ)ί (το) = μικρότερο πήλινο  για το κρασί από το κουρούπι.
* κούσουλο (το) = Χαϊδευτικό επίθετο καλομαθημένων πλουσιόπαιδων ή και το σκουπίδι. Λαϊκή δοξασία: όταν φεύγει κάποιος για ταξίδι,  πρέπει να σκουπίζεις προς το εσωτερικό του σπιτιού για να γυρίσει ο ξενιτεμένος.  Σχετική είναι η παροιμία: Σπίτι ασκούπιστο, μισαφίρη περιμένει. Τα κούσουλα  τα πετούν  μετά από  3 ημέρες, για να γυρίσει ο ξενιτεμένος.
* κουσουμάρω = Μ’ αρέσει, γουστάρω κάτι. (Ίντα κουσουμάρεις;).
* μαμουζάδες (οι) = Οι  γαλότζες.
* μονεστάδο και μονεστάδα” = Γρήγορα, χωρίς ανάσα. (Μονεστάδο το ’φαε  κι ηκοντύλησε).
* ξεμπιτάρω = Εξαφανίζω, εξολοθρεύω. (Ήβαλα ψακή, μα πού να ξεμπιτάρουν οι κουφοί (οι ποντικοί)).
* ξενηστίκωμα (το) = Το κολατσιό.
* παγδούκι = Κατάξερο, ξερό παγδούκι το χώμα.
* παύλος (ο) = Η φραντζόλα.
* πισκαϊνης (ο) = ο σατανάς.
* πουλόκοιτη = Το κοτέτσι.
* ρεφουλιά (η) = Ξαφνικό ελαφρό φύσημα ανέμου μικρής διάρκειας. (Ὁύτε μια ρεφουλιά  ε φέρνει).
* σουρλί (το)= Το παντελόνι
* σουμπουρδίζω = Μιλώ μέσες άκρες, ενεργώ  βιαστικά, τσαπατσούλικα. (Τα σουμπούρδισε ο παπάς και τέλειωσε από τις 8).
* σωκάρδι (το) = Το γιλέκο (από το εσωκάρδιον).
* τσαπούρα (η) = Η ελαφριά  σύντομη  βροχή. (Μια τσαπούρα έριξε, ψιλοπράματα).
* τσίγκου = Άκρη-άκρη. (Τσίγκου τσίγκου πάει και θα γκρεμιστεί).
* φουτάς (ο) = Άσπρο γυναικείο μαντίλι  το οποίο φορούσαν όλες οι γυναίκες. Η ανεμαλλιάρα γυναίκα θεωρούνταν άσεμνη.
* χωματομαξέλαρο (το) = Το μαξιλάρι γεμάτο χώμα για το νεκρό στον τάφο.

(Πηγή: Αρκεσινέας, sarantakos.wordpress.com)

Αμμοθίνες: η μοναδική έρημος της Ευρώπης
Είσαι σαν τη Ρένα Βλαχοπούλου –τράβα μαλλί– χαμένος μέσα σε αμμόλοφους. Όπου και να κοιτάξεις βλέπεις άμμο και μικρά χαριτωμένα κρινάκια (η μόνη βλάστηση) ενώ ο άνεμος αλλάζει τη μορφή των λόφων γύρω σου. Don’t panikoval. Είσαι στη βόρεια Λήμνο, κοντά στο χωριό Κατάλακος, σε μία κανονική έρημο (70 στρέμματα έκταση) που ονομάζεται Αμμοθίνες ή Παχιές Αμμουδιές. Πρόκεται για τη μοναδική έρημο της Ευρώπης και όντως, εκεί έγιναν τα γυρίσματα της περίφημης σκηνής στην έρημο, για το «Μια Ελληνίδα στο χαρέμι». Οι Αμμοθίνες είναι προστατευόμενος οικότοπος σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας». Επόμενη σκηνή: είσαι στην κοντινή παραλία Γομάτι και απολαμβάνει το μπάνιο σου σαν να ζεις παραίσθηση με όαση.

Το νησάκι των κρι-κρι
Στη νησίδα των Αγίων Θεοδώρων βρίσκεται το εκτροφείο του Κρητικού αιγάγρου από το 1963, που είναι και τράπεζα γενετικού υλικού. Στη νησίδα, σε έκταση 700 στρεμμάτων, ζουν ελεύθερα περίπου 110 κρι-κρι που είναι είδος υπό εξαφάνιση και ζει στα Λευκά Όρη κυρίως. Η νησίδα μοιάζει με το φυσικό τους περιβάλλον στο οποίο είναι συνηθισμένα να κυκλοφορούν και να σκαρφαλώνουν  σε απότομους γκρεμούς στηριζόμενα στις σκληρές οπλές τους. Θεωρείται ότι είναι ένα ζώο που δεν έχει φίλους. Ακόμα και τα αρσενικά διώχνουν από κοντά τους τα θηλυκά, όταν πλησιάζουν. Οι φύλακες της νησίδας της Διεύθυνσης Δασών Χανίων μπορούν να τα πλησιάσουν μόνο σε απόσταση 2-3 μέτρων. Υπάρχει καραβάκι που κάνει τη βόλτα μέχρι τους Αγίους Θεοδώρους αλλά δεν επιτρέπεται στους επισκέπτες να κατέβουν εκεί. Στη ζωή των άγριων κρι-κρι δεν υπάρχει καμία ανθρώπινη παρέμβαση – μπορεί και να πεθάνουν από τσιμπούρια επειδή και μόνο δεν τους έχουν βάλει το ειδικό φάρμακο. Πρέπει να παραμείνουν άγρια, να μην αποκτήσουν συνήθειες εκτροφής, ακόμα και το γάλα της θηλυκής φτάνει για να ταΐσει μόνο το ένα μωρό της μια και δεν κάνουν περισσότερα σε κάθε γέννα. Τα κρι-κρι μπορούν και συντηρούνται μόνα τους, ενώ οι φύλακες τους παρέχουν μόνο νερό, ίσως και λίγο καλαμπόκι και τριφυλλάκι «για να γλυκαίνονται λίγο» εκείνα που τους πλησιάζουν. Στην Κρήτη υπάρχει πολλή μεγάλη λαθροθηρία εξαιτίας του κρέατος των κρι-κρι που θεωρείται πολύ καλό. Στη νησίδα ζουν και επιβιώνουν τα γνήσια και όχι οι προσμείξεις που μπορεί να συμβούν στα Λευκά Όρη.  

Εν τω  μεταξύ στο Twitter…

• Ιούλιος στη Νάξο έχει αρκετούς Γερμανούς τουρίστες και λίγους Γάλλους. Τα μέτρα δεν τηρούνται πουθενά τα μαγαζιά ένας πάνω στον άλλο, θέμα χρόνου να μπει το νησί σε καραντίνα.
• #Οι κάτοικοι της Τήνου λέγονται Τηνήσιοι.
• Η Κρήτη μεταβαίνει σε νέα εποχή. Μετά το ΒΟΑΚ ένα νέο μεγάλο έργο μπαίνει σε τροχιά υλοποίησης. Τέθηκε επιτυχώς σε λειτουργία η ηλεκτρική διασύνδεση του νησιού μας με την Πελοπόννησο. ⠀
• Άγιος Φωκάς Μονεμβασιάς. Το πιο «creepy» νησάκι της Πελοποννήσου: Το μόνο που υπάρχει εκεί είναι ένα νεκροταφείο και ένα εκκλησάκι.
• Μύκονος: Ο άσος Καρίμ Μπενζεμά και οι σταρ του ΝΒΑ, Βαλασιούνας και Σαμπόνις τριγυρνούν στο νησί των ανέμων.
• Η Νατάσα Θεοδωρίδου στο νησάκι Κουκουμίτσα της Βόνιτσας στις 28 Ιουλίου.
• Οι ντόπιοι αποκαλούν τη βραχώδη λίμνη δίπλα στη θάλασσα το Δάκρυ της Αφροδίτης ή Γκιόλα και είναι το πιο φωτογραφημένο σημείο της Θάσου στο Instagram.
• Διάπορος. Το εξωτικό και άγνωστο νησάκι στη Χαλκιδική που έχει ζεστά νερά όλο τον χρόνο.
• H Citroen συμβάλλει ενεργά στη μετατροπή της Χάλκης σε έξυπνο & «πράσινο» νησί!
• Ακούστηκε το πρώτο κλάμα νεογέννητου στη Χάλκη μετά από 50 χρόνια! - Απροσδόκητoς τοκετός για μόνιμη κάτοικο του νησιού.
• Την πρώτη της πτήση στη Ρόδο πραγματοποίησε η Air France – Έσπασε το «φράγμα» των 100 πτήσεων ημερησίως.
• Απόψε γευόμαστε τα διάσημα μηλιώτικα σκορδολάζανα! @ Εργίνα στη Μήλο.
• Είμαι διακοπές Λευκάδα και όταν περνάω στα δυτικά του νησιού βάζω στο ραδιόφωνο Ιταλικό σταθμό για να νιώθω ότι ήρθα εξωτερικό.
• Пътешествие из традициите и културата на гръцкия остров Милос! (=Ταξιδέψτε στην παράδοση και τον πολιτισμό του ελληνικού νησιού της Μήλου!)