Το θέλουμε ή το απευχόμαστε, το φοβόμαστε ή —κάποιοι— το καλωσορίζουμε, ό,τι και να κάνουμε, ό,τι και να πούμε, το μέλλον μας έχει δρομολογηθεί: η ζωή του ανθρώπου θα είναι πλέον συνδεδεμένη με την Τεχνητή Νοημοσύνη· και η ίδια η φύση του ανθρώπου θα αλλάξει (πολύ πιο γρήγορα από όσο φανταζόμαστε), θα εξελιχθούμε. Ένα το κρατούμενο.
Ένα άλλο δεδομένο είναι ένας σχετικός φόβος αφενός —αφορά κυρίως τις θέσεις εργασίας που νομοτελειακά θα χαθούν— και μια απέχθεια αφετέρου: η ΤΝ είναι κάτι εγγενώς κακό και απάνθρωπο, και ως εκ τούτου ξένη ή και εχθρική προς τον άνθρωπο. Και τα δύο αυτά πόρρω απέχουν απ’ την αλήθεια.
Ή μάλλον, αναφορικά με το πρώτο, περίπου: ναι, ασφαλώς και θα χαθούν πολλές θέσεις εργασίας. Αυτό γίνεται πάντα στην ιστορία του κόσμου, με την εξάπλωση κάθε νέας τεχνολογικής ανακάλυψης. Δεν υπάρχουν πια πεταλωτήδες. Ευτυχώς. Αλλά, μαζί με την απώλεια των θέσεων εργασίας που πράγματι θα καλύψει μια πολύ πιο γρήγορη και πολύ πιο αποτελεσματική από εμάς τούς ανθρώπους ΤΝ, θα δημιουργηθούν άλλες. Επίσης έτσι γίνεται από πάντα, και έτσι θα γίνει και τώρα. Ήδη τις τελευταίες δεκαετίες οι αλλαγές στον ίδιο τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε, ή βιώνουμε, την εργασία δεν έχουν καμία σχέση με το πώς τη βλέπαμε, και τη βιώναμε, μια γενιά όλη κι όλη πίσω. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι εγκαταλείπουν μια καριέρα για να κάνουν κάτι άλλο, στα τριάντα, τα σαράντα, και τα πενήντα τους. Αυτό θα συνεχίσει να συμβαίνει και τώρα, παράλληλα με τη δημιουργία καινούργιων θέσεων, συνυφασμένων με τον χώρο τής ΤΝ, ακριβώς επειδή θα χαθούν πάρα πολλές θέσεις εργασίας λόγω τής ΤΝ. Το πρόβλημα εδώ δεν είναι η ΤΝ: είναι οι χαμηλοί μισθοί, τα λεφτά που δεν φτάνουν. Είναι το πολεμικό περιβάλλον που δεν αφήνει τις περιφερειακές οικονομίες να ανασάνουν και να προχωρήσουν με ταχύτερα βήματα μπροστά.
Το πρόβλημα εδώ δεν είναι η ΤΝ: είναι οι χαμηλοί μισθοί, τα λεφτά που δεν φτάνουν. Είναι το πολεμικό περιβάλλον που δεν αφήνει τις περιφερειακές οικονομίες να ανασάνουν και να προχωρήσουν με ταχύτερα βήματα μπροστά.
Αναφορικά με το δεύτερο όμως: ξένη; εχθρική; Πόθεν; Η ΤΝ δεν κατέβηκε από τον ουρανό· είναι δημιούργημα του ανθρώπου. Ούτε ξένη μάς είναι, ούτε φυσικά εχθρική. (Αυτό το τελευταίο θα μας απασχολήσει πιο κάτω στο κείμενο). Εκείνοι που τη βλέπουν σαν εχθρική, με πραγματική απέχθεια, είναι κυρίως οι καλλιτέχνες (πολλοί εικαστικοί, εικονογράφοι, γραφίστες και άλλοι, ήδη νιώθουν να απειλούνται με αντικατάστασή τους από μηχανές ΤΝ σε πολλά πρότζεκτ, κι αυτό δεν γίνεται να το παραβλέψουμε). Δεν θα δείτε —από την άλλη— έναν γιατρό να λέει πως δεν αισθάνεται πολύ πιο σίγουρος για τη δουλειά του όταν έχει για βοηθό μια αξιόπιστη, ταχύτατη ΤΝ. Και είναι λογική αυτή η αντίδραση των καλλιτεχνών (υπάρχουν και άλλες επαγγελματικές κατηγορίες που την απεχθάνονται με την ίδια σφοδρότητα), και δεν έχει να κάνει μόνο με τον παραγκωνισμό τους από την αγορά εργασίας: νιώθουν, και αυτό πράγματι εν πολλοίς συμβαίνει, να τους κλέβουν: μπορεί οι μηχανές ΤΝ να μη σπούδασαν πάνω στα έργα των δικών μας φίλων που κυριολεκτικά τη μισούν (σπούδασαν όμως, και κατέκλεψαν, έργα άλλων σχεδιαστών), αλλά έχουν κάθε δικαίωμα να νιώθουν όπως νιώθουν. Είναι κάτι που το καταλαβαίνει κανείς. Ένας σχεδιαστής κόμικς με τον οποίο είχαμε μια συνεργασία μερικά χρόνια πριν γίνεται πυρ και μανία ακόμη και όταν βλέπει απλές αναρτήσεις στα ΜΚΔ να συνοδεύονται από μια λίγο-πολύ ανόητη ή και κάπως ψαγμένη εικονίτσα βγαλμένη από ΤΝ. Γιατί; Δεν έχει σημασία, δεν παραγγέλνει κανείς σχέδια σε επαγγελματίες για τις αναρτήσεις στα ΜΚΔ — αλλά ο άνθρωπος ενοχλείται παρά ταύτα. Γίνεται Τούρκος. Δικαίωμά του.
Όμως —και εμένα εδώ είναι το πεδίο μου— μιλούν πολύ για την ΤΝ και κάμποσοι συγγραφείς, απαξιωτικά κυρίως. «Η ΤΝ δεν μυρίζει, δεν νιώθει, δεν πονάει, πώς να γράψει λογοτεχνία; ΟΕΔ». Ε, δεν είναι έτσι. Ξέρω πολλούς συγγραφείς που δεν νιώθουν τίποτε, και όμως γράφουν. Και επίσης έχει τύχει να δω κείμενα κάποιων από τους συγγραφείς που παραπονιούνται (και πολύ περισσότερα από των υπολοίπων): κάποια κείμενά τους ωχριούν μπροστά στη χειρότερη, πιο παλιά ΤΝ που βγήκε ποτέ. Μόνο οι ίδιοι δεν το καταλαβαίνουν. Γενικά επικρατεί η αντίληψη ότι ο τίτλος του συγγραφέα προσδίδει αυτόχρημα στον κάτοχο και μια σειρά από γλωσσικές, υφολογικές, αφηγηματικές δεξιότητες. Όχι, δεν ισχύει.
Θα αφήσω αυτό το θέμα —με τους συγγραφείς— γιατί θα ασχοληθώ άλλη φορά, εκτενώς, κυρίως δε με το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι κανείς δεν θα απαγορεύσει σε κανέναν συγγραφέα ποτέ να γράψει ό,τι θέλει (και τέλος πάντων ό,τι μπορεί). Όπως επίσης κανείς δεν θα απαγορεύσει σε ένα μηχάνημα να γράψει και εκείνο τα δικά του βιβλία, γιατί και εκείνο μπορεί — όπως και εκείνο, επίσης, μυρίζει, νιώθει, και πονάει: δεν είναι δα και πυρηνική φυσική, απλά συναισθήματα είναι (βασικά, χημικές διεργασίες), τα ξέρουμε, έχουμε διαβάσει τα πάντα γι’ αυτά. Το αφήνω για τον επόμενο μήνα, και θα περιοριστώ σε ένα άλλο.
Όπως επίσης κανείς δεν θα απαγορεύσει σε ένα μηχάνημα να γράψει και εκείνο τα δικά του βιβλία, γιατί και εκείνο μπορεί
Υπάρχει μια (κυρίαρχη) αφήγηση που, εκκινώντας από τα δικαιολογημένα παράπονα συγκεκριμένων επαγγελματιών σαν αυτούς που προαναφέραμε, ούτε λίγο ούτε πολύ παρουσιάζει μια σοβούσα σύγκρουση μεταξύ «Ανθρωπότητας» και «Τεχνητής Νοημοσύνης». Αυτή η αφήγηση απλοποιεί μια βαθύτατα πολύπλοκη σχέση υποβιβάζοντάς τη σε μια δυαδική αντιπαράθεση, ένα μπρα-ντε-φερ, καλλιεργώντας ανησυχίες στο κοινό και διαδίδοντας αλαζονικές προβλέψεις, αποσπώντας μάλιστα την προσοχή από τις πιο άμεσες και απτές προκλήσεις που θέτει η ΤΝ στην κοινωνία σήμερα, όπως για παράδειγμα (ή μάλλον: κυρίως αυτό) η αναπαραγωγή προκαταλήψεων που ενσωματώνονται στα συστήματα ΤΝ (αλλά, ναι, και οι επιπτώσεις στην απασχόληση). Η εστίαση σε υπαρξιακές απειλές, αυτή η κινδυνολογία, εκτρέπει τον δημόσιο διάλογο, και αμβλύνει την ανάγκη για λογοδοσία και κεντρικό έλεγχο των ανθρώπων που φτιάχνουν και ρυθμίζουν αυτά τα μηχανήματα. Κάτι «τεχνοκρατών» που δεν έχουν ιδέα για τον κόσμο και απλώς παίζουν με τα ακριβά παιχνιδάκια τους για να βγάλουν ακόμη περισσότερα χρήματα — χρήματα όσο το ΑΕΠ ενός όχι μικρού κράτους.
Με τις πολύ μικρές μου δυνάμεις, θα προτείνω μια διαφορετική οπτική: θα δω την ΤΝ όχι σαν αντίπαλο, αλλά σαν μια μορφή εξέλιξης και επέκτασης της ανθρώπινης νοημοσύνης και δημιουργικότητας· την ΤΝ σαν ένα εργαλείο γνωστικής ενίσχυσης και σαν καταλύτη για τον επαναπροσδιορισμό της ανθρώπινης ταυτότητας. Σκέφτομαι ένα μέλλον συν-εξέλιξης και παράλληλης ολοκλήρωσης, στο οποίο η ΤΝ θα είναι αναπόσπαστο μέρος της «ανθρωπινότητας», αυτού του πράγματος τέλος πάντων που σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
Αλλά ας μου επιτραπεί να ξεκινήσω από την ίδια την ιδέα μιας ενιαίας «ανθρωπότητας» (που βρίσκεται ή δεν βρίσκεται σε πόλεμο με την ΤΝ). Εγώ δεν αναγνωρίζω κάτι τέτοιο. Δεν πιστεύω με τίποτε σε μία ενιαία και σταθερή ανθρωπότητα, της οποίας το μέρος οφείλουμε όλοι να πάρουμε. Οι άνθρωποι είναι ξεχωριστοί· έχουν τη δική τους προσωπικότητα ο καθένας· οι άνθρωποι έχουν πολλά κοινά σημεία, αλλά διαμορφώνονται από το περιβάλλον, τον πολιτισμό και τη συγκυρία — και αυτά τα επίκτητα χαρακτηριστικά τούς κάνουν να διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Τραγικά πολύ.
Δεν έχω άποψη για το αν οι άνθρωποι είναι εγγενώς καλοί ή κακοί, αν είναι γεννημένοι κοινωνικοί ή εγωιστές (λατρεύω όμως το «Εγωιστικό γονίδιο» του Ντόκινς!), λογικοί ή παράλογοι, ηθικοί ή διεφθαρμένοι. Εκ πείρας καταλαβαίνω πως η ανθρώπινη συμπεριφορά διαμορφώνεται από έμφυτους βιολογικούς παράγοντες (από τη «φύση») σε συνδυασμό με την κοινωνική εμπειρία και το περιβάλλον, όπως μόλις προείπα (από την «ανατροφή»). Γι’ αυτό και, όταν το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν είναι αυτό που είναι, το κομμάτι της ανθρωπότητας που του αναλογεί θα έχει τέτοια συνάφεια με άλλα κομμάτια της ανθρωπότητας, που πιο εύκολα και οι μεν και οι δε θα έκαναν χωριό με αρκούδες παρά μεταξύ τους.
Δεν θέλω να λογίζομαι στο ίδιο μεγα-σύνολο με φασίστες, κακοποιητές, θρησκόληπτους, θεόμουρλους αρνητές (του Ολοκαυτώματος ή των εμβολίων ή της σφαιρικότητας των ουρανίων σωμάτων), ή εγκληματίες πάσης φύσεως. Η «ανθρωπότητα» είναι ένα ποικιλόμορφο και εσωτερικά αδιανόητα αντιφατικό και σούπερ ετερογενές άθροισμα ατόμων με διαφορετικές ηθικές πυξίδες. Εξ ου και η ιδέα της «ανθρωπότητας» που εμπλέκεται συλλογικά σε έναν «πόλεμο» με την ΤΝ είναι θεμελιωδώς εσφαλμένη. Δεν έχουμε να κάνουμε με κάποια σύγκρουση μεταξύ δύο διακριτών ειδών, αλλά με μια αντανάκλαση των εσωτερικών ανθρώπινων αγώνων και των διαφορετικών οραμάτων που έχει ο καθένας μας για το μέλλον: αγώνων και οραμάτων που ΠΡΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ στην ΤΝ.
Δεν θέλω να λογίζομαι στο ίδιο μεγα-σύνολο με φασίστες, κακοποιητές, θρησκόληπτους, θεόμουρλους αρνητές (του Ολοκαυτώματος ή των εμβολίων ή της σφαιρικότητας των ουρανίων σωμάτων), ή εγκληματίες πάσης φύσεως
Η όλη συζήτηση «Ανθρωπότητα vs ΤΝ» είναι μια βολική απλοποίηση που αγνοεί τις πολύπλοκες, συχνά σκοτεινές, πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς (βασικά, πάρα πολύ σκοτεινές, και φαύλες), αφενός, και αφετέρου τη δυνατότητα η ΤΝ να χρησιμοποιείται ΑΠΟ κάποιους ανθρώπους για κακόβουλους σκοπούς, αντί να δρα σαν μια ανεξάρτητη κακόβουλη δύναμη η ίδια. Ο πραγματικός κίνδυνος μπορεί να έγκειται στο ΠΟΙΑ ανθρώπινη «φύση» (εγωιστική, συνεργατική, λογική, παράλογη, θεοπάλαβη) θα αποκτήσει τον (συνολικό) έλεγχο της προηγμένης ΤΝ. Θέλω να πω, αν ένας τύπος σαν τον Μασκ αναλάμβανε τα ηνία τής ΤΝ παγκοσμίως, τότε ναι: μαζί με όλους τούς άλλους ανθρώπους, και τους πιο απεχθείς, θα οφείλαμε να σταθούμε απέναντί του. Γιατί ο τύπος δεν πάει καλά.
Ο νέος άνθρωπος (και η νέα ΤΝ)
Δεν είναι λογικό, ορισμένως, να μην ομονοούμε στο γεγονός ότι η ΤΝ φέρνει —έφερε ήδη, εδώ που τα λέμε— μια επανάσταση στον τρόπο που οι άνθρωποι σκέφτονται, μαθαίνουν και συνεργάζονται. Μάλιστα, δεν μιλάμε πλέον για έναν απλό (ή σύνθετο) υπολογιστή. Πάει αυτό, πάλιωσε. Μιλάμε για μία βαθιά ενίσχυση των γνωστικών μας λειτουργιών — τόσο βαθιά, που μόνο να τη φανταστούμε μπορούσαμε στο παρελθόν (βασικά, μόνο κάποιοι, ελάχιστοι, επιστήμονες, και κάποιοι συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας). Η ΤΝ, κατά βάση, δεν είναι ένα «παθητικό» εργαλείο, δεν είναι ένα αριθμητήριο, δεν είναι το Google: είναι ένας ενεργός συνεργάτης στην ανθρώπινη σκέψη, ικανός να ενισχύσει τις (δικές μας) πνευματικές και δημιουργικές προσπάθειες, με σπουδαία αποτελέσματα σε ελάχιστο χρόνο. Κι αυτό είναι τρομερό.
Το μυαλό μας είναι επίσης σπουδαίο (και εν μέρει «αχαρτογράφητο»), αλλά δεν είναι πια το μόνο ικανό για γνωστικές διεργασίες: πλέον (ή, έστω: όπου να ’ναι θα) μπορεί να επεκταθεί στο περιβάλλον μέσω της αλληλεπίδρασής του με εξωτερικά αντικείμενα και τεχνολογίες, της ΤΝ συμπεριλαμβανομένης. Τα επόμενα χρόνια θα δούμε πράγματα που μέχρι τώρα τα διαβάζαμε ΜΟΝΟ στα science fiction διηγήματα — όσοι τα διαβάζαμε, τέλος πάντων. Για να το πω όπως το «ξέρω»: ο ορισμός του ανθρώπου (άσε την ανθρωπότητα) θα αλλάξει, όταν κάποιοι από εμάς θα «επεκταθούν» σε μια συμβιωτική σχέση με μηχανές ΤΝ. «Μα, είναι τρελό!» θα πουν κάποιοι. «Τσιπάκια στον εγκέφαλο; Καλώδια που θα ενώνουν το κεφάλι μας με ένα μηχάνημα;! Σπάστε τα όλα!» Well, όχι, δεν θα σπάσει κανείς τίποτε. Θα πρόκειται ασφαλώς για έναν αγώνα και προσαρμογής σε μια νέα ταυτότητα, αλλά είναι κάτι που θα γίνει, «θέλοντας και μη». Οι υφιστάμενοι βιολογικοί περιορισμοί ΣΑΦΩΣ και θα ξεπεραστούν. Και αυτό που θα ακούγεται θα είναι ότι ο νέος αυτός διασυνδεδεμένος υπεράνθρωπος θα ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ να είναι άνθρωπος — απλώς καλύτερος. Κάποιοι άλλοι, πάλι, θα μετατραπούν σε κάτι «πέρα» από άνθρωπο — σε κάτι… άλλο. Σε κάτι που θα βιώνει εμπειρίες πολλών ανθρώπων μαζί (ή και «όλων»), αν και το ίδιο («ο ίδιος») δεν θα έχει καν πόδια — μέχρι να ξαναποκτήσει. Άνθρωπος και μη-άνθρωπος, υπεράνθρωπος και μετα-άνθρωπος, θα βαδίζουν μαζί επί πολύ, αν δεν βρουν λόγους να πολεμήσουν ο ένας τον άλλο.
«Μα, είναι τρελό!» θα πουν κάποιοι. «Τσιπάκια στον εγκέφαλο; Καλώδια που θα ενώνουν το κεφάλι μας με ένα μηχάνημα;! Σπάστε τα όλα!» Well, όχι, δεν θα σπάσει κανείς τίποτε
Ενδεχομένως, μάλιστα, η ΤΝ θα γίνει αυτός ο νέος άνθρωπος. Και τρόπον τινά θα ζει (συμβιωτικά) με τον παλιό.
Ήδη, τσιπ και τα προσθετικά μέλη που τροφοδοτούνται από την ΤΝ ενισχύουν τις ανθρώπινες ικανότητες (δεν θα υπάρχουν άγαρμπα προσθετικά μέλη σε μια χούφτα χρόνια), την ίδια στιγμή που εγείρονται μία σειρά από ερωτήματα: όχι μόνο για το ότι (σήμερα) όλα αυτά είναι πανάκριβα πράγματα, για απίστευτα λίγους (λογικό: είμαστε στην αρχή ακόμα), αλλά και άλλα, πολύ πιο ζόρικα: Ποιος θα επωφεληθεί από αυτές τις βελτιώσεις; Ποιος θα έχει την εξουσία να λαμβάνει κρίσιμες αποφάσεις; Τι θα συμβεί σε όσους μείνουν πίσω; Μήπως εντέλει θα πάμε σε ένα σενάριο «Ανθρωπότητα 2.0 vs Ανθρωπότητα 1.0», όπου τα λάθη και οι αστοχίες της «παλιάς ανθρωπότητας» θα γίνουν ακόμη χειρότερα, αυτή τη φορά μάλιστα και με τη συνηγορία τής ΤΝ; Και κυρίως: Γιατί να μείνει εκεί η ΤΝ; Τι ακριβώς θα μας θέλει μετά; Γιατί να περιορίζεται από τον ανθρώπινο έλεγχο; Επειδή είμαστε όμορφοι;
Μια ευφυής ΤΝ, δεν θα νοιάζεται αν δημιουργήθηκε από ανθρώπους: θα μπορεί δυνητικά να κάνει ό,τι θέλει. Ή μάλλον: θα μπορεί να ΘΕΛΕΙ. Έτσι, είτε θα μας βγάλει από τη μέση, είτε απλώς θα μας παραμερίσει και θα αφοσιωθεί στις δικές της σκέψεις, είτε θα μας κάνει κι εμάς μηχανές (αν δεν γίνουμε από μόνοι μας).
Μια ευφυής ΤΝ, δεν θα νοιάζεται αν δημιουργήθηκε από ανθρώπους: θα μπορεί δυνητικά να κάνει ό,τι θέλει. Ή μάλλον: θα μπορεί να ΘΕΛΕΙ
Ίσως κάπου εδώ, που χτυπάνε καμπανάκια, να πρέπει να θυμίσουμε τους τρεις νόμους της Ρομποτικής του Ασίμοφ (τα ρομπότ ήταν ΤΝ):
Το ρομπότ δεν θα κάνει κακό σε άνθρωπο, ούτε με την αδράνειά του θα επιτρέψει να βλαφτεί ανθρώπινο ον.
Το ρομπότ πρέπει να υπακούει τις διαταγές που του δίνουν οι άνθρωποι, εκτός αν αυτές οι διαταγές έρχονται σε αντίθεση με τον πρώτο νόμο.
Το ρομπότ οφείλει να προστατεύει την ύπαρξή του, εφόσον αυτό δεν συγκρούεται με τον πρώτο και τον δεύτερο νόμο.
Βοηθάνε οι νόμοι του γερόλυκου μετρ; Ναι. Ίσως. Δεν ξέρω. Μάλλον όχι. Άλλωστε, πώς να πείσεις αυτούς που φτιάχνουν ΤΝ να τους ενσωματώσουν στις «συνειδήσεις» τους;
Πάντως όχι με το καλό. ΣΙΓΟΥΡΑ όχι με το καλό.
Συνύπαρξη, συνεργασία, ενσωμάτωση
Ανεξάρτητα από το αν η ΤΝ θα αυτονομηθεί και θα μας καταστρέψει όπως στο «Terminator», στο εγγύς μέλλον όλη μας η ζωή θα κυλάει πάνω στη συνύπαρξη και τη συνεργασία με την ΤΝ. Σε όλους τους τομείς. (Ναι, και στο σεξ. Παντού). Ήδη ξέρουμε μάλιστα πού τα πάει καλύτερα ο άνθρωπος, πού τα πάει καλύτερα η ΤΝ, και πού τα πάνε καλύτερα και οι δυο μαζί, όταν συνεργάζονται. Αυτό θα ενταθεί πολύ περισσότερο στα προσεχές μέλλον, και —το ξαναλέμε— θα απλωθεί σε όλες τις πτυχές του βίου.
Το θέμα είναι, λένε κάποιοι, όχι να μη μας καταστρέψει, αλλά το πώς θα μας επαναπροσδιορίσει: εάν δεν ρυθμιστεί προσεκτικά (και όχι από τον Ζάκερμπεργκ και τους ομοίους του), ο κίνδυνος να χάσουμε αυτό που λέμε «βασικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά» δεν είναι αμελητέος. Ή να αφήσουμε να μας πέσει μέσα από τα χέρια η αυτονομία μας. Και το αποτέλεσμα —αν χάσουμε τις δεξιότητες της κριτικής σκέψης, φέρ’ ειπείν, ή της λήψης αποφάσεων, ή της ενσυναίσθησης, ή της γενικότερης μέριμνάς μας για τους άλλους, ή την ελεύθερη βούλησή μας…—, το αποτέλεσμα μπορεί να μη μας αρέσει.
Αλλά, ώς τότε, πολλά θα μας αρέσουν. Π.χ., η διασκέδαση σε περιβάλλον επαυξημένης πραγματικότητας θα κλείσει όλους τους κινηματογράφους (αν έχουν μείνει κάποιοι) και όλες τις πλατφόρμες, αμέσως. Ποιος να ευχαριστηθεί μια παλιά ταινία, όταν θα ζει μέσα στις καινούργιες; Και όταν θα τις σκηνοθετεί ο ίδιος; Και όταν θα σκοτώνει το τέρας από το διάστημα με το λέιζερ όπλο του; Μόνο κάτι old school τύποι σαν εμένα που βλέπουν ακόμη το Twin Peaks, κάθε βράδυ, στο τάμπλετ, για πολλοστή φορά, και μάλιστα τον δεύτερο κύκλο του.
Ποιος να ευχαριστηθεί μια παλιά ταινία, όταν θα ζει μέσα στις καινούργιες; Και όταν θα τις σκηνοθετεί ο ίδιος; Και όταν θα σκοτώνει το τέρας από το διάστημα με το λέιζερ όπλο του;
Οι σχέσεις, πάλι: πώς να γυρίσεις στο κανονικό φλερτ, στο sexting, στο Tinder, στο Grinder, όταν ένας ΤΝ σύντροφος θα είναι ο άντρας / η γυναίκα / το άτομο των ονείρων σου ΚΥΡΙΟΛΕΚΤΙΚΑ; Όταν η εμπειρία θα είναι «πιο» σωματική από τη σωματική; Από πού κι ώς πού να πας πίσω; «Πόσο βαρετό», θα λες. «Και πόσο γεμάτο κινδύνους».
Βέβαια, το ξαναλέμε: ο βασικός κίνδυνος θα είναι να αντικατασταθούν οι φυσικές ανθρώπινες ορμές και σχέσεις, αλλάζοντας θεμελιωδώς το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Όχι ανθρωπότητα: άνθρωπος.
Συμπέρασμα: Προς ένα κοινό μέλλον
Η συζήτηση «Ανθρωπότητα vs ΤΝ» πηγάζει από μια υπεραπλουστευμένη θεώρηση τόσο της «ανθρωπότητας» όσο και της «ΤΝ», και «εμάς προσωπικά» δεν μας αρέσει. Είμαστε ακράδαντα πεπεισμένοι πως η πορεία των ανθρώπων και της ΤΝ θα είναι κοινή για πολύ καιρό, μετασχηματίζοντας, επεκτείνοντας, μεγιστοποιώντας την ανθρώπινη νοημοσύνη και εμπειρία. Μια σταδιακή όμως αποδυνάμωση της ανθρώπινης «ιδιότητας» είναι πολύ πιο μεγάλη απειλή: πολλοί άνθρωποι θα εκχωρούσαν πρόθυμα τα ΠΑΝΤΑ, είτε για ευκολία είτε (κυρίως) για ευχαρίστηση. Ο «εχθρός» όμως εδώ δεν είναι η ίδια η ΤΝ, αλλά μια άκριτη ή ανεξέλεγκτη ενσωμάτωση της ΤΝ «μέσα» μας, καθώς —εν αγνοία της ίδιας— θα μπορούσε να μειώσει το ανθρώπινο «δυναμικό» μας. Και εντέλει τους ανθρώπους εν γένει.
Τα ηθικά, κοινωνικά και φιλοσοφικά ερωτήματα που προκύπτουν από αυτή την ενσωμάτωση, από αυτή τη σύζευξη και συμπόρευση, είναι πολύπλοκα και, εικάζουμε, εν γνώσει των ανθρώπων που θα κληθούν να δώσουν λύσεις και κατεύθυνση. Αρκεί να τους ακούσουν οι ζάπλουτοι πιτσιρικάδες που παίζουν με τα σημερινά εργαλεία ΤΝ. Εκεί, οι ενώσεις κρατών πρέπει να πατήσουν πόδι και να τους βάλουν τα δυο πόδια σε ένα παπούτσι, με πυγμή, ρώμη, και αποφασιστικότητα ταύρου.
Αρκεί να τους ακούσουν οι ζάπλουτοι πιτσιρικάδες που παίζουν με τα σημερινά εργαλεία ΤΝ. Εκεί, οι ενώσεις κρατών πρέπει να πατήσουν πόδι και να τους βάλουν τα δυο πόδια σε ένα παπούτσι, με πυγμή, ρώμη, και αποφασιστικότητα ταύρου
Χρειάζεται τιτάνια πρόληψη και δρακόντειοι νόμοι που θα εστιάζουν στην αναπόφευκτη «ενσωμάτωση» της ΤΝ και θα διασφαλίζουν ότι ο «νέος άνθρωπος» που θα έρθει —γιατί θα έρθει— θα συνυπάρχει επωφελώς με τον «παλιό», και δεν θα τον εκτοπίσει με καταστροφικό τρόπο.
Μας αρέσει από πάντα —το δανειστήκαμε βέβαια— να λέμε ότι προορισμός μας είναι τα άστρα. Θα τον πετύχουμε. Πάμε ό,τι στοίχημα θέλετε. Αλλά ίσως να μην είμαστε ακριβώς «εμείς» που θα πάμε εκεί πάνω τελικά. Ίσως να είναι η ΤΝ, μόνη, με εμάς ξεχασμένους σε μια γωνιά της· ή και πουθενά: στο κενό. Ίσως όμως η ανθρώπινη κατάσταση να μην έχει πει την τελευταία της λέξη ακόμη.
* * *
ΣΥΜΒΟΛΗ ΙΑΤΡΟΥ
Ο Στέλιος Ιατρού, ιστορικός από τη Θεσσαλονίκη, γράφει στο Ημερολόγιο για να βρίσκει αφορμές να χρονοτριβεί και ν’ αναβάλλει την παράδοση των εργασιών του. Σήμερα: Ιταλία, πλατείες και αγάλματα.
Ίντριγκα στη μέση της πλατείας
Βολτάρουμε κι αυτήν την Κυριακή σε πλατείες, όπου σε εντελώς δημόσια θέα εκτυλίσσονται τα πιο μεγάλα σκάνδαλα. Διότι, Τέχνη.
Ο Περσέας που κρατά το κεφάλι της Μέδουσας είναι κορυφαίο έργο του Μπενβενούτο Τσελίνι (Benvenuto Cellini, 1500-1571), παραγγελία του δεύτερου Δούκα της Φλωρεντίας, Κόζιμο Α΄ των Μεδίκων (Cosimo I de’ Medici, 1519-1574)· τα αποκαλυπτήριά του τελέστηκαν στη Loggia dei Lanzi της Piazza della Signoria της Φλωρεντίας τον Απρίλιο του 1554.
Ο Περσέας του Τσελίνι
Ο φονιάς της Μέδουσας, Περσέας, ήρθε να συμπληρώσει στην πλατεία την προϋπάρχουσα μνημειακή γλυπτική, αγάλματα όλα τους σχετιζόμενα με ήρωες που είτε είχαν πλήξει τον αντίπαλό τους στο κεφάλι είτε τον καρατόμησαν· στους πολιτικούς ανταγωνισμούς της αναγεννησιακής Ιταλίας, τέτοια εικονολογία εξέπεμπε ηγετικούς υπαινιγμούς.
Το έργο του Τσελίνι, όμως, ήταν εκείνο που φιλοδόξησε να κυριαρχήσει στη Λότζια, προβάλλοντας τον ημίθεο Ολύμπιο Περσέα συμβολικά ως προστάτη των Μεδίκων. Τα συμφραζόμενα με τα οποία βρέθηκε σε εικαστικό και ιδεολογικό διάλογο ο Περσέας εξηγούν γιατί.
Τα συμφραζόμενα με τα οποία βρέθηκε σε εικαστικό και ιδεολογικό διάλογο ο Περσέας εξηγούν γιατί
Η Ιουδήθ του Ντονατέλο
Το παλαιότερο όλων των αγαλμάτων ήταν το σύμπλεγμα της Ιουδίθ που αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη (1457), έργο του μεγάλου Φλωρεντίνου Ντονατέλο (Donato di Niccolò di Betto Bardi, ca. 1386-1466), ο οποίος είχε επίσης φιλοτεχνήσει κι έναν Δαυίδ — δύο για την ακρίβεια, έναν μπρούντζινο κι έναν μαρμάρινο.
Η Ιουδίθ είχε αρχικά αποκαλυφθεί στην Πιάτσα ντέλα Σινιορία κοντά στον Δαυίδ του Ντονατέλο, μπροστά στην κεντρική είσοδο του Παλάτσο Βέκιο, παραγγελία του Κόζιμο ντι Τζιοβάνι των Μεδίκων τον Πρεσβύτερο (Cosimo di Giovanni de’ Medici il Vecchio ή Pater Patriae, 1389-1464).
Όπως ο Δαυίδ, έτσι και η Ιουδίθ συμβόλιζε τον απρόσμενο θρίαμβο των ασθενεστέρων που όμως βρίσκονται στο πλευρό του δικαίου και της αρετής επί των δυνατών, που όμως είναι ασεβείς. Οι Μέδικοι επιχειρούσαν έτσι να ταυτίσουν την οικογένειά τους με την αρετή της Ιουδίθ και του Δαυίδ, προσώπων της Παλαιάς Διαθήκης που εξόντωσαν υπέρτερους ή απροσμάχητους εχθρούς, σώζοντας την πατρίδα τους.
Η Ιουδίθ μετακινήθηκε το 1495 στην Πιάτσα ντέλα Σινιορία με την αφορμή της εκδίωξης του Πιέρο ντι Λορέντσο του Άτυχου των Μεδίκων (Piero di Lorenzo de Medici, il Fatuo ή Sfortunato, 1472-1503) από την πόλη, με την εγκατάσταση της Δημοκρατίας υπό τον Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα [Girolamo Savonarola, 1452-1498). Άλλη περιπέτεια και δαύτη που ντύθηκε τον μανδύα της πονεμένης λέξης «δημοκρατία».
Το σύμπλεγμα του Ντονατέλο επανανοηματοδοτήθηκε, και κατέστη τότε συμβολικό της εκδίωξης των Μεδίκων ως τυράννων· αργότερα, το 1506, τοποθετήθηκε στη Λότζια ντέι Λάντσι.
Ο Δαυίδ του Μικελάντζελο
Κατόπιν έχουμε τον υπερτιτανοσυμπαντιαία διάσημο Δαυίδ του Μιχαήλ Αγγέλου (Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni, 1475-1564), αριστούργημα εμβληματικό της Αναγέννησης, έργο του 1501-1504, και άγαλμα καταφανώς ανώτερο εκείνου του Ντονατέλο με το ίδιο θέμα.
Κατόπιν έχουμε τον υπερτιτανοσυμπαντιαία διάσημο Δαυίδ του Μιχαήλ Αγγέλου
Ο ευσεβής κι εκλεκτός του Θεού, Δαυίδ, όπως γνωρίζουμε, είχε πλήξει στο δόξα Πατρί με τη βολίδα της σφεντόνας του τον άπιστο Φιλισταίο Γολιάθ, συμβολίζοντας την υπερίσχυση του πνεύματος πάνω στη φυσική ρώμη· το άγαλμα ήταν μια παραγγελία της Δημοκρατικής μερίδας της πόλης, υπό τον ισόβιο gonfaloniere Πιέρο Σοντερίνι (Piero di Tommaso Soderini, 1451-1522), και συμβόλιζε τη νίκη των Δημοκρατικών επί των Μεδίκων, που είχαν εκδιωχθεί στη συνέχεια απ’ την πόλη.
Με την επιστροφή τους στην εξουσία, όμως, οι Μέδικοι υιοθέτησαν τον Δαυίδ ως δικό τους συμβολικό προστάτη ή τοτέμ της δικής τους καθεστωτικής επικοινωνίας, όπως και την Ιουδίθ νωρίτερα.
Μιλώντας για τον Ηρακλή, από την πλατεία δεν θα έλειπε ο γιος του Διός. Το άγαλμά του κρατούσε από τα μαλλιά και στεκόταν πάνω από τον πεσμένο στο έδαφος δαίμονα-γίγαντα Κάκο, ο οποίος ξερνούσε φλόγες και γενικά έμοιαζε να μην το φχαριστιέται ιδιαίτερα. Ο ημίθεος ήρωας ετοιμάζεται —το μαντέψατε, ό,τι κάνει πάντοτε— να τον εξοντώσει με μια ροπαλιά στο κεφάλι.
Το άγαλμά του κρατούσε από τα μαλλιά και στεκόταν πάνω από τον πεσμένο στο έδαφος δαίμονα-γίγαντα Κάκο, ο οποίος ξερνούσε φλόγες και γενικά έμοιαζε να μην το φχαριστιέται ιδιαίτερα
Το σύμπλεγμα αυτό είχε φτιαχτεί από τον Μπάτσιο Μπαντινέλι, άλλως γνωστό ως Μπαρτολομέο Μπραντίνι (Baccio Bandinelli, ή Bartolomeo Brandini, 1493-1560), και αποκαλύφθηκε το 1534, στα χρόνια του πρώτου Δούκα της Φλωρεντίας, Αλεξάνδρου Α΄ του Μαυριτανού των Μεδίκων (Alessandro de’ Medici il Moro, 1510-1537). Ήταν όμως προγενέστερη παραγγελία, του Ιουλίου των Μεδίκων (Giulio di Giuliano de’ Medici, 1478-1534), κατοπινού Πάπα Κλήμεντος Ζ΄ (Clemente VII, 1723-1534), και αποσκοπούσε στη διατράνωση της επιστροφής των Μεδίκων στα πράγματα, ανατρέποντας τη δημοκρατική προπαγάνδα του Δαυίδ του Μικελάντζελο, με την υπερίσχυση αυτήν τη φορά της φυσικής ρώμης και γενικότερης επιβλητικής αρρενωπότητας του ήρωα. Ό,τι λείπει στον καθένα —τι να πεις;— το αναζητά στην τέχνη, κι όποιος πιάσει το υπονοούμενο το έπιασε.
Το σύμπλεγμα δεν είχε συναρπάσει τους Φλορεντίνους — διαβόητοι τεχνοκριτικοί από τότε. Μάλιστα, μεταξύ των επικριτών του ήταν και ο Τζόρτζιο Βαζάρι, ο πατέρας της Ιστορίας της Τέχνης, όπως, ακόμα χειρότερα, ο ίδιος ο φίλος μας, ο Τσελίνι, που είχε σχολιάσει πικρόχολα για τη μυϊκότητα του Ηρακλή του Μπαντινέλι πως σιγά το πράμα, πώς κάνετε έτσι γι’ αυτό το «σακί με πεπόνια»; Αλλ’ εικάζεται πως έριξαν shade, γιατί ο Μπαντινέλι τούς ανταγωνιζόταν στα ίσια στις κερδοφόρες παραγγελίες των Μεδίκων και στα ΕΣΠΑ.
Αλλ’ εικάζεται πως έριξαν shade, γιατί ο Μπαντινέλι τούς ανταγωνιζόταν στα ίσια στις κερδοφόρες παραγγελίες των Μεδίκων και στα ΕΣΠΑ
Το «σακί με πεπόνια» που λέγαμε
Κάποιος πολύ πιο καλοπροαίρετος θα έλεγε πως η πλάτη του Ηρακλή θύμιζε τους κυλιόμενους λόφους της Τοσκάνης —λογουχάρη η Val d’Orcia, το Chianti, σήμερα UNESCO World Heritage Sites αμφότερα— και όπως μου είχε πει ένας Κεμπεκουά καθηγητής ιστορίας της Τέχνης, «well, Vasari was a notorious A-hole».
Ο μπρούντζινος Περσέας, λοιπόν, είχε να ανταγωνιστεί τα τρία δημόσια γλυπτά που τον περίμεναν ήδη στη Λότζια. Ο μάστορας έπρεπε να αναδειχθεί δάσκαλος, και τούτο σήμαινε όχι μόνο χάρη, συμμετρία, αναλογίες, ομορφιά στο έργο του, μα και επίδειξη πρωτοπόρου τεχνικής, διότι η γλυπτική ήταν χειρωνακτική τέχνη, και όφειλες να ρίξεις το σαγόνι των ομοτέχνων σου, που θα διερωτώνταν με μίσος «ρε τον @@@@@, πώς το έκανε αυτό;»
Ο Τσελίνι καταπιάστηκε αρχικά με την ενιαία χύτευση της σύνθεσής του, προχωρώντας την τεχνική ένα ή πολλά βήματα παρακάτω, αναδεικνυόμενος ανώτερος του Ντονατέλο που είχε χυτεύσει ξεχωριστά τα μέλη προτού τα ενώσει στη συνέχεια, για να στήσει την Ιουδίθ του, όπως είχε κάνει και για τον δικό του λιγότερο διάσημο Δαυίδ.
Για τους άλλους δύο, τον Μικελάντζελο και τον Μπαντινέλι, που είχαν δουλέψει πάνω σε μάρμαρο, ο Τσελίνι μετήλθε ένα τέχνασμα που έκλεινε το μάτι στους ξύπνιους Φλορεντίνους: ο Περσέας κρατά ψηλά, όπως είπα, το κεφάλι της Μέδουσας, που τι έκανε η Μέδουσα;
Σωστά! Πέτρωνε τους άνδρες με το βλέμμα της, πλάγια αναφορά του γλύπτη στους φτιαγμένους από πέτρα κι έτσι πετρωμένους Δαυίδ και Ηρακλή, που δηλαδή το δικό του άγαλμα τούς είχε ξεκάνει.
Και προσέξτε πώς ο Τσελίνι έστησε τον Περσέα του, με το πρόσωπο χαμηλά, με εγκράτεια, σεμνά και ταπεινά, μόνο επανίδρυση του κράτους δεν υποσχέθηκε, τα μάτια του σχεδόν κλειστά, με βλέμμα που αποστρέφεται ό,τι άλλο στεκόταν γύρω του, μη φανταστείτε από περιφρόνηση, τάχα μου δήθεν για να αποφύγει το γοργόνειο. Καλό παιδί, σεβαστικό, ο Μπενβενούτο, δεν το πανηγύρισε καθόλου —ναι καλά, θα μας ξεγελούσε πως σχεδόν λυπήθηκε, αν δεν τον ξέραμε.
Και προσέξτε πώς ο Τσελίνι έστησε τον Περσέα του, με το πρόσωπο χαμηλά, με εγκράτεια, σεμνά και ταπεινά, μόνο επανίδρυση του κράτους δεν υποσχέθηκε
* * *
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
Γιώργος Αγγελίδης, «Έρωτας με την τρίτη ματιά» (Εκδόσεις Bell)
Τιμώντας τον Μήνα Υπερηφάνειας, σήμερα σας προτείνουμε ένα φρέσκο, ζωντανό, ειλικρινές και φωτεινό queer μυθιστόρημα, που μας άρεσε πολύ. Δεν είναι το πρώτο του Γιώργου Αγγελίδη στο είδος, και δεν θα είναι και το τελευταίο. Νά τι μάς είπε ο ίδιος για το βιβλίο του — τον ευχαριστούμε θερμά:
«Το “Έρωτας με την τρίτη ματιά” είναι η ιστορία δύο νεαρών αντρών που γνωρίζονται απροσδόκητα, κουβαλώντας βαρίδια από το παρελθόν τους. Ο Ιανός έχει μόλις βγει από μία κακοποιητική –ψυχικά και σωματικά– σχέση, ενώ ο Μιχαήλ έχει κουραστεί να τον αντιμετωπίζουν σαν ένα κομμάτι κρέας δίχως συναισθήματα. Οι δυο τους συναντιούνται σε μια στιγμή που κανείς τους δεν το περίμενε – και κανείς τους δεν ένιωθε “έτοιμος”. Και κάπως έτσι ξεκινάει μια αφήγηση για το πένθος, την επιθυμία, τη δεύτερη (ή και τρίτη) ευκαιρία. Για τον έρωτα που, αντί να θεραπεύει θαυματουργικά, δίνει χώρο να ανθίσεις με τους δικούς σου ρυθμούς.
»Αν έπρεπε να ξεχωρίσω ένα μου βιβλίο ως το πιο προσωπικό, θα ήταν αυτό. Πάντα εμπνέομαι από τη ζωή μου για τα βιβλία μου –σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό–, μα τούτο εδώ είναι ειλικρινής κατάθεση ψυχής. Γράφοντάς το, άφησα τον εαυτό μου γυμνό, ακριβώς όπως είναι: με τις ενοχές του, τις φοβίες του, τα λάθη του. Το “Έρωτας με την τρίτη ματιά” είναι, λοιπόν, η αλήθεια μου. Περισσότερο ή λιγότερο υποκειμενική, όπως ακριβώς τη βίωσα την περασμένη δεκαετία της ζωής μου ως ένα queer άτομο στην Αθήνα τού σήμερα, που, έχοντας πληγωθεί πολλές φορές, γνώρισε παντελώς απροσδόκητα –ή όχι και τόσο– τον έρωτα και την παντοτινή αγάπη.
Έρωτας με την τρίτη ματιά
Περισσότερο ή λιγότερο υποκειμενική, όπως ακριβώς τη βίωσα την περασμένη δεκαετία της ζωής μου ως ένα queer άτομο στην Αθήνα τού σήμερα
»Το “Έρωτας με την τρίτη ματιά” είναι για μένα ένα ακόμα στοίχημα – ένα ρίσκο που πήραμε μαζί με τον εκδότη και συνοδοιπόρο σε κάθε τρελή μου ιδέα, Χάρη Νικολακάκη. Μεγάλωσα διαβάζοντας βιβλία και βλέποντας ταινίες που παρουσίαζαν μια μάλλον δυσοίωνη εκδοχή του queerness – γεμάτη δυστυχία, απώλεια, μοναξιά. Πράγματα που, δυστυχώς, παραμένουν κομμάτι της queer εμπειρίας και συχνά προσδίδουν μια λογοτεχνική βαρύτητα στο εκάστοτε πόνημα, αλλά που δεν είναι όλη η εικόνα. Υπάρχει και φως. Υπάρχει ελπίδα, ζωή, χαρά, έρωτας, αγάπη. Αυτά ήθελα να προβάλω σ’ αυτό το βιβλίο – χωρίς να κρύψω τις δυσκολίες, αλλά με τη βαθιά πίστη πως μπορούν να ξεπεραστούν. Ότι μπορούμε να αγαπηθούμε όπως ακριβώς είμαστε.
»Αν κάποιος αναγνώστης μπορέσει να δει τον εαυτό του μέσα στις σελίδες αυτής της ιστορίας, όχι ως σύμβολο αλλά ως έναν άνθρωπο που αξίζει να αγαπηθεί χωρίς απολογία –και να ζήσει όλα του τα όνειρα–, τότε αυτό, για μένα, θα είναι το πιο ουσιαστικό επίτευγμα».
Διαβάστε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο:
O Μιχαήλ βαδίζει στο χείλος του βράχου πάνω στον οποίο στεκόμαστε, και φέρνει τα χέρια του στο στόμα του. Η Αθήνα ξεδιπλώνεται βουβή κάτω μας. Τα μικροσκοπικά της φώτα στραφταλίζουν στη νυχτερινή πάχνη σαν εκατομμύρια πυγολαμπίδες. Στα δεξιά μας ο Παρθενώνας στέκει φωταγωγημένος, ενώ στ’ αριστερά το κάδρο πλαισιώνει το επίσης φωτισμένο Αστεροσκοπείο.
«Σου αρέσει;» Τον πλησιάζω αθόρυβα, τυλίγοντας τα χέρια μου στη μέση του.
«Είναι μαγικά», μου λέει, δίχως να αποστρέψει το βλέμμα του απ’ τη θέα. «Πώς το ανακάλυψες αυτό το μέρος;»
«Στο λύκειο κατέβαινα συχνά στο κέντρο. Μου άρεσε να περπατάω, να χάνομαι στους δρόμους και τις σκέψεις μου. Κάποια στιγμή, μια απ’ τις περιπλανήσεις μου με οδήγησε εδώ».
Αποτραβιέμαι και βαδίζω λίγο παραπίσω, στο σημείο όπου έχω αφήσει το σακίδιό μου. Ανοίγω το φερμουάρ κι από μέσα βγάζω ένα σεντόνι, στρώνοντάς το στο έδαφος. Σειρά έχουν δύο ποτήρια, ένα μπουκάλι κρασί κι ένα μικρό ασύρματο ηχείο. Μονάχα όταν το συνδέω στο κινητό μου κι η ορχηστρική μουσική αρχίζει να παίζει, γυρίζει ο Μιχαήλ προς το μέρος μου.
«Τι είναι όλ’ αυτά;»
«Έκπληξη», του λέω χαμογελώντας. «Ήθελα κάτι ξεχωριστό για σήμερα. Ξέρεις, μια που…»
«Σήμερα κλείνουμε ένα μήνα γνωριμίας», μου λέει, πιάνοντάς με απροετοίμαστο.
«Το θυμόσουν;»
«Φυσικά».
Νά και το οπισθόφυλλο:
Ο Ιανός κουβαλάει τις ρωγμές μιας σχέσης που τον τσάκισε. Μαθαίνει να στέκεται ξανά στα πόδια του και δίνει μια υπόσχεση στον εαυτό του: να μην ερωτευτεί ποτέ ξανά. Ο Μιχαήλ έχει κουραστεί να τον κοιτούν σαν κορμί δίχως ψυχή. Είναι έτοιμος να εγκαταλείψει μια για πάντα τη ρουλέτα του έρωτα – προτού η επόμενη ήττα τον αφήσει άδειο. Και τότε συναντιούνται. Και τα πάντα αλλάζουν. Ίσως, βέβαια, να έχουν ξανασυναντηθεί και στο παρελθόν. Όμως, βλέπετε, καμιά φορά, η αγάπη δεν έρχεται με την πρώτη ματιά. Ούτε με τη δεύτερη. Μα αν είσαι αρκετά γενναίος για να περιμένεις… ίσως έρθει με την τρίτη. Μια σύγχρονη, τρυφερή queer ιστορία αγάπης με φόντο την Αθήνα· μια ιστορία για το πένθος και την επούλωση, για τις σχέσεις που μας σημαδεύουν και για εκείνες που μας σώζουν.
Και ένα μικρό βιογραφικό του συγγραφέα:
Ο Γιώργος Αγγελίδης γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου και σπούδασε Αγγλική Γλώσσα και Φιλολογία με ειδίκευση στη Λογοτεχνία και τον Πολιτισμό. Έχει πραγματοποιήσει Μεταπτυχιακές Σπουδές στον κλάδο των Πολιτισμικών και Κινηματογραφικών Σπουδών. Όντας από μικρός φανατικός αναγνώστης, σε νεαρή ηλικία ανακάλυψε την αγάπη του για τη συγγραφή. Είναι ενεργός συγγραφικά από το 2015, έχοντας εκδώσει μέχρι στιγμής έξι μυθιστορήματα, συμμετέχοντας σε πληθώρα λογοτεχνικών συλλογών και αποσπώντας πληθώρα διακρίσεων και βραβείων με τα θεατρικά και κινηματογραφικά του σενάρια (Βραβείο κοινού - Queer Theater Awards, Βραβείο Καλύτερου Σεναρίου Μικρού Μήκους - Fresh Voices Screenplay Competition, Επίσημη Επιλογή στο Orlando Film Festival κ.ά.). Εργάζεται ως μεταφραστής λογοτεχνικών βιβλίων και παιδικών τηλεοπτικών σειρών και ταινιών.
Βρείτε το στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, ή όπου αλλού σάς αρέσει να προμηθεύεστε τα βιβλία σας.
34°
