Ρώτησα έναν φίλο συγγραφέα πότε σκοπεύει να περάσει από τη μικρή (γράφει κυρίως ολιγοσέλιδες συνθέσεις) στη μεγάλη φόρμα, στο μυθιστόρημα. Με δυο λόγια, μου είπε: «Όταν θα μου πέσει το λαχείο. Με τη δουλειά που κάνω, δεν μπορώ να αφιερωθώ όσο και όπως πρέπει σε ένα μυθιστόρημα. Το μυθιστόρημα απαιτεί αφοσίωση, χρόνο, διαρκή επαγρύπνηση, να είσαι 24/7 από πάνω του, και όλο αυτό για καιρό». Όταν τού αντέτεινα πως τα περισσότερα μεγάλα μυθιστορήματα που έχουμε διαβάσει ή που γράφονται σήμερα είναι βιβλία ανθρώπων που έχουν επίσης μια άλλη δουλειά, δεν είναι έργα υποτρόφων που κλείνονται για έξι μήνες να γράψουν σε ένα resort (μολονότι υπάρχουν και τέτοιοι, αλίμονο — τους ζηλεύουμε), μου είπε πως ίσως η δουλειά αυτών των ανθρώπων είναι λιγότερο απαιτητική από τη δική του. Δεν επέμεινα, ασφαλώς. Αν όμως επέμενα, θα του έλεγα κάτι τέτοιο:
«Ναι, έχεις 100% δίκιο…»
[ 1 ] Δουλειά
Ναι, καλέ μου φίλε, έχεις δίκιο: η συγγραφή είναι δουλειά. Και, όπως όλες οι δουλειές —και πάλι έχεις δίκιο—, απαιτεί ωράριο. Δεν γίνεται όποτε θέλουμε, ή όποτε μπορούμε, ή λίγο τώρα και λίγο πιο πολύ μετά, ή όποτε κλείσουμε ραντεβού με την έμπνευση. Βασικά, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα: «έμπνευση». Η συγγραφή είναι δουλειά και απαιτεί προσήλωση. Και είναι μια δουλειά, ένα έργο, με deadline. Δεν γράφουμε επ’ αόριστον, γενικά και τυχαία. Όταν λέμε ότι θα τελειώσει τότε, πρέπει να είμαστε συνεπείς. Το πρώτο χέρι του βιβλίου σου δεν πρέπει να ξεπεράσει τους έξι μήνες, όσο μεγάλο και αν είναι. (Ή τους τρεις, όταν εξασκηθείς: το γράψιμο είναι κάτι που μαθαίνεται).
[ 2 ] Χειρωναξία
Η συγγραφή είναι μία χειρωνακτική δουλειά. Ως εκ τούτου, απαιτεί γερό σώμα. Πρέπει να έχεις φάει καλά (αλλά όχι πολύ, όχι υπερβολικά), να έχεις πιει (νερό, όχι αλκοόλ, προς Θεού) και να έχεις κοιμηθεί καλά· να είσαι ξεκούραστος. Όταν γράφουμε, δεν τρώμε. Δεν τεμπελιάζουμε. Δεν κάνουμε διαλείμματα. Όσο γράφουμε, πίνουμε μόνο καφέ. Η συγγραφή είναι μια χειρωνακτική δουλειά που απαιτεί τα καλύτερα δυνατά εργαλεία: υπολογιστή της προκοπής, καλή καρέκλα, σωστό φωτισμό, ησυχία, όχι μουσική. Αν δεν γυμνάζεσαι, πρέπει απαραιτήτως να κάνεις διατάσεις κάθε μία ώρα. Και κάνε παράλληλα και κάποιο άθλημα.
Φρόντισε να μην έχεις πολλές έγνοιες και προβλήματα, π.χ. οικονομικά, επαγγελματικά, συναισθηματικά και τα συναφή. Η συγγραφή σε θέλει απερίσπαστο, τα προβλήματα σε θέλουν δικό τους. Έστω, έστω, έστω: έχεις πολλά προβλήματα, ναι, το ξέρω· αλλά δεν πρέπει να τα θυμάσαι και να σε επηρεάζουν όσο δουλεύεις. Έχεις να σκεφτείς χίλια δυο άλλα πράγματα, πιο σημαντικά για σένα και για το βιβλίο σου. Κράτα τα απέξω όταν γράφεις. Θα σε περιμένουν έξω από το γραφείο σου, υπομονετικά.
[ 4 ] Ωράριο
Γράφε συγκεκριμένο αριθμό λέξεων κάθε ημέρα. Πόσες; Όχι κάτω από 1.000· όχι πάνω από 3.000. Οι 2.000 λέξεις την ημέρα είναι ιδανικές σαν στόχος, αν και ίσως σού φανούν πολλές στην αρχή. Γι’ αυτό ξεκίνα από τις 1.000. Οπότε θα βρίσκεσαι συνέχεια ανάμεσα σε δύο μυλόπετρες: θα πρέπει να δουλεύεις συγκεκριμένες ώρες κάθε ημέρα· θα πρέπει να παράγεις συγκεκριμένο αριθμό λέξεων κάθε ημέρα. Είναι εύκολο αυτό; Καταρχάς: είναι δυνατόν; Φυσικά και είναι δυνατόν. Και απαραίτητο. Όλοι οι συγγραφείς τα καταφέρνουν. Ίσως να τα καταφέρεις κι εσύ — στο χέρι σου είναι. Αλλά, όχι, δεν είναι εύκολο.
…αλλά δεν είναι σωστό και δίκαιο να απελπίζεσαι. Ακόμη και όταν κάνεις μια άλλη απαιτητική δουλειά, που σου τρώει πολύ χρόνο και σε κουράζει, και πάλι μπορείς να εντάξεις μέσα στην ημέρα σου τις απαιτήσεις συγγραφής ενός μυθιστορήματος. Ναι, το γράψιμο ενός βιβλίου μεγάλης έκτασης μοιάζει με έναν Γολιάθ όταν έχεις ήδη έναν απαιτητικό Δαβίδ στην καθημερινότητά σου. Ναι, η κούραση και η έλλειψη χρόνου είναι πραγματικά εμπόδια, και είναι λογικό να σε τρομάζει η ιδέα ενός έργου μεγάλης φόρμας. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι να το καταφέρεις. Το κλειδί είναι η «μικροδιαχείριση» και η αλλαγή νοοτροπίας. Και η δημιουργία χρόνου, σχεδόν από το πουθενά.
[ 1 ] Όχι, δεν είναι τόσο μεγάλο
Ο μεγαλύτερος εχθρός είναι ο φόβος του μεγέθους. Και, ναι, 75.000 λέξεις (από τόσες ξεκινάει ένα μυθιστόρημα) δεν είναι και λίγες. Όμως ένα μυθιστόρημα δεν είναι ποίημα. Δεν γράφεται όλο μαζί. (Όχι ότι τα ποιήματα γράφονται μονορούφι, αλίμονο). Ένα μυθιστόρημα αποτελείται από μικρές, διαχειρίσιμες ενότητες. Το μυθιστόρημα δεν είναι, μεν, μια συλλογή από διηγήματα ή από σκηνές που συνδέονται μεταξύ τους, αλλά ΕΙΝΑΙ μία σειρά από ενότητες. Κατ’ αυτά, εφόσον μπορείς να γράφεις μικρά κείμενα, μπορείς να γράψεις και μυθιστόρημα. Κάθε κεφάλαιο, κάθε σκηνή, κάθε παράγραφος μπορεί να είναι μια μικρή φόρμα από μόνη της.
Το «κόλπο» εδώ είναι να ξέρεις τι θα γράψεις. Και, για να ξέρεις τι θα γράψεις, πρέπει να έχεις ένα καλό, γερό, αναλυτικό προσχέδιο. Το παν όταν γράφουμε ένα μυθιστόρημα είναι ο σχεδιασμός του. Η προετοιμασία μας. Και δεν μιλώ για την (απαραίτητη όπου απαιτείται) έρευνα. Μιλώ για τον αναλυτικό, βήμα προς βήμα σχεδιασμό της πλοκής.
Αν το έχεις κάνει εκ των προτέρων αυτό, τότε η καθημερινή σου δουλειά δεν θα σου φαίνεται ένα πέλαγος δεινά. Και δεν θα είναι.
[ 2 ] Όχι, δεν είσαι τόσο απελπισμένος
Όλοι μας δουλεύουμε, και για κάποιον λόγο όλοι μας δουλεύουμε πολύ. Κάνουμε δουλειές απαιτητικές, άσχημα πληρωμένες, κι έχουμε ένα σωρό σκοτούρες στο κεφάλι μας. Και ζούμε σε έναν κόσμο με Πούτιν, Τραμπ, μουλάδες, αγιατολάδες, και κάθε λογής παρανοϊκούς. Αλλά προχωράμε. Και, κάποιοι —καλώς ή κακώς— γράφουμε κιόλας. Και ΔΕΝ γράφουμε σε εκείνο το resort ή στον τάδε πύργο. Δεν παίρνουμε υποτροφίες: δεν έχουμε τα μέσα, και δεν είμαστε και στους κατάλληλους κύκλους για να τις πάρουμε και να φύγουμε για συγγραφικές διακοπές. Οπότε τι κάνουμε; Φτιάχνουμε χρόνο. Τον πλάθουμε. Τον δημιουργούμε. Τον γεννάμε.
Ξυπνάμε μια ώρα νωρίτερα. Και δεν κοιμόμαστε επίσης μια ώρα νωρίτερα: κερδίζουμε μια ώρα το 24ωρο, έτσι τσαμπουκά.
Τα Σαββατοκύριακα γκαζώνουμε.
Κόβουμε τα σόσιαλ στο μισό — και πάλι πολύ είναι. Τα σόσιαλ είναι περίπου άχρηστα.
Απενεργοποιούμε όλες τις ειδοποιήσεις σε κινητά, εφαρμογές, παντού.
Όταν γράφουμε, κλείνουμε το τηλέφωνο.
Βλέπουμε μόνο ταινίες στα συνδρομητικά, άντε κι από καμιά σειρά. Δεν κάνουμε ζάπινγκ (αυτό τελείωσε στα 00s), ξεχνάμε το binge-watching, έχουμε πρόγραμμα.
Δεν βγαίνουμε για ποτάκια και καφεδάκια και τσιπουράκια. Είμαστε πιο απαιτητικοί από τον εαυτό μας.
Αν δούμε πως μπορούμε να αποφύγουμε κάποιες δουλειές του σπιτιού, τις αποφεύγουμε.
Καταφέρνουμε να βρούμε ένα σταθερό σλοτ για γράψιμο κάθε μέρα. Όχι ένα τετράωρο αποκλειστικά, αλλά σίγουρα ένα διωράκι: βρίσκεται.
Γράφουμε πάντα στον ίδιο χώρο, κι όχι από δω κι από κει.
Εκπαιδευόμαστε στη ρουτίνα.
Δεν το διαπραγματευόμαστε. Αυτό. Δεν διαπραγματευόμαστε τίποτε, βασικά. No
Δεν αγχωνόμαστε με την «ποιότητα». Το θέμα είναι να βάλουμε τη μια λέξη μετά την άλλη, και να φτάσουμε κάποια στιγμή στην τελευταία: ΤΕΛΟΣ. Διορθώσεις, επιμέλεια, ξαναγράψιμο — όλα αυτά θα γίνουν μετά. Εν αρχή ην το ΤΕΛΟΣ.
Ξεχνάμε τις 2.000 λέξεις την ημέρα, και τις 1.000 λέξεις την ημέρα, και βάζουμε στο μυαλό μας τον αριθμό 500. Είναι ένα εκπληκτικό νούμερο. Είναι φίλος μας.
Κυρίως όμως κρατάμε σταθερό τον χρόνο που αφιερώνουμε στο γράψιμο: αυτό είναι πιο σημαντικό στην περίπτωσή μας από τον αριθμό των λέξεων. Είναι πολύ πιο εύκολο να δεσμευτούμε για μία ή δύο ώρες συγγραφής την ημέρα, παρά για έναν χι αριθμό λέξεων. Η ποσότητα των λέξεων εξαρτάται από την «έμπνευση», την ενέργεια, τη σκηνή που γράφουμε (π.χ., διάλογος vs. περιγραφή). Μπορεί να γράψουμε 100 λέξεις σε 5 λεπτά ή να δυσκολευτούμε να βγάλουμε 50 σε μία ώρα.
Ξέρουμε πως αυτό που θα μας κρατήσει σταθερό το χέρι είναι η συνέπεια. Το πιο σημαντικό είναι να χτίσουμε συνήθειες. Όταν καθόμαστε κάτω και ασχολούμαστε με το βιβλίο μας για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ακόμα κι αν δεν βγουν πολλές λέξεις, ενισχύουμε τη δέσμευσή μας και κρατάμε την ιστορία ζωντανή στο μυαλό μας. Εκπαιδευόμαστε στη ρουτίνα.
Ακόμα κι αν δεν γράφουμε, εκείνες τις ώρες —το ιερό μας δίωρο— σκεφτόμαστε. Κι αυτό χρόνος συγγραφής είναι.
Ακόμα κι αν σε μία ώρα δεν γράψουμε ούτε λέξη πρωτογενούς υλικού, μπορούμε να σημειώσουμε ιδέες στο μπλοκ μας, ή να επεξεργαστούμε (ή απλώς να ξαναδιαβάσουμε) προηγούμενες σκηνές. Κι αυτό χρόνος συγγραφής είναι.
Ο στόχος των χι λέξεων θα μας είναι χρήσιμος σε μεταγενέστερα στάδια, όταν θα έχουμε ήδη χτίσει τη συνήθεια να στρωνόμαστε και να δουλεύουμε, και θα έχουμε περισσότερη ενέργεια και λιγότερο άγχος.
Η συνέπεια στο τελετουργικό θα μας φέρει πιο κοντά στο στόχο μας από οποιαδήποτε φιλόδοξη προσπάθεια, και θα καταπολεμήσει τους φόβους μας. Γιατί, τελικά, μπορούμε. Μπορείς.
Χρησιμοποιήθηκαν αποσπάσματα από το βιβλίο «Οδηγός συγγραφής» (Εκδόσεις Ψυχογιός).
* * *
ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΚΟΥΩ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ [1]
«Σταμάτα όμως να παίζεις με τα νεύρα μου γιατί θα εκραγώ. Θα εκραγώ, με ακούς τώρα τι σου λέω;»
* * *
THESSALONIKIPRIDE: ΟΥΤΕ ΒΗΜΑ ΠΙΣΩ
Ένα χρόνο αφότου η Θεσσαλονίκη φιλοξένησε το EuroPride 2024, η μεγαλύτερη γιορτή της βόρειας Ελλάδας για την αγάπη, τη συμπερίληψη και τα ανθρώπινα δικαιώματα επιστρέφει στην πόλη με τοπικό αλλά εξίσου δυναμικό χαρακτήρα. Το 13ο Thessaloniki Pride θα ξεκινήσει αύριο Δευτέρα και, μέσα από μια σειρά εκδηλώσεων, θα κορυφωθεί το Σάββατο 21 Ιουνίου, με τη μεγάλη παρέλαση στις 18:30 από τον Λευκό Πύργο.
Το φετινό πρόγραμμα του Thessaloniki Pride, πέρα από την παρέλαση και τις συναυλίες, περιλαμβάνει, όπως κάθε χρόνο, πλήθος εκδηλώσεων για όλα τα ενδιαφέροντα και όλες τις ηλικίες. Φέτος υπάρχουν πολλά εργαστήρια ενδυνάμωσης (π.χ. για το πώς αναπτύσσουμε προσωπικές και συλλογικές άμυνες στη μισαλλοδοξία), συζητήσεις, παιχνίδια, καλλιτεχνικές εκθέσεις κ.ά.
Σχετική συνέντευξη Τύπου με την ευκαιρία έναρξης του φεστιβάλ θα παραχωρηθεί αύριο στις 11:30 στο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης (Αίθουσα Νερού) από εκπροσώπους της διοργάνωσης και του Δήμου Θεσσαλονίκης, που αδιαλείπτως θέτει υπό την αιγίδα του το Thessaloniki Pride.
* * *
ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΚΟΥΩ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ [2]
«Άμα συνεχίζεις να φωνάζεις, δεν θα σε πάρουμε στις διακοπές. Σε ό,τι έχω ιερό».
* * *
ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΜΕ ΤΗΝ Ψ
Η κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια και ομαδική αναλύτριαΣουζάνα Παπαφάγουκάθε εβδομάδα μιλά στο Ημερολόγιο για έναν φόβο μας, ένα πρόβλημα, κάτι που μας τρώει και μας ταλαιπωρεί — και πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε. Σήμερα όμως, κάτι άλλο: Μπαμπάς.
Ημέρα του Πατέρα
Σε μια κοινωνία που για δεκαετίες έμαθε να διαχωρίζει τη φροντίδα από την αρρενωπότητα, η πατρότητα εγκλωβίστηκε σε ρόλους σιωπηλούς, απόμακρους, «βοηθητικούς». Ο πατέρας παρουσιαζόταν ως το «στήριγμα», αλλά όχι ως φροντιστής. Ως το όριο, αλλά όχι ως η αγκαλιά. Κι όμως, ολοένα και περισσότεροι άντρες σήμερα αμφισβητούν αυτό το στερεοτυπικό καλούπι και αναζητούν έναν νέο τρόπο να είναι πατέρες/μπαμπάδες — τρυφεροί, παρόντες, συμμέτοχοι.
Η πατρότητα δεν είναι πια προνόμιο ή ρόλος με «ανδρικό» πρόσημο. Είναι ψυχική λειτουργία, ικανότητα σχέσης και φροντίδας — όπως και η μητρότητα. Ο τρυφερός πατέρας δεν είναι λιγότερο δυνατός. Είναι πιο ολοκληρωμένος. Είναι εκείνος που τολμά να νιώσει, να είναι ευάλωτος, να σταθεί πλάι στο παιδί του.
Αυτή η μετάβαση δεν είναι απλή. Χρειάζεται αποδόμηση εξωτερικευμένων αφηγημάτων, ειλικρινή προσπάθεια, στήριξη μέσα στη συντροφική σχέση. Γιατί κάθε φορά που ένας πατέρας λέει «είμαι εδώ – όχι μόνο για να σε προστατεύω αλλά και για να σε καταλαβαίνω», κάτι βαθιά θεραπευτικό συμβαίνει. Για το παιδί, για την οικογένεια, για τον ίδιο.
Κι αν ψάχνουμε έναν τρόπο να συμπυκνώσουμε τι σημαίνει σήμερα να είσαι μπαμπάς, ας τον φτιάξουμε μέσα από τα γράμματα της ίδιας τής λέξης:
Μ – Μέριμνα
Π – Παρουσία
Α – Αυθεντικότητα
Μ – Μάθηση
Π – Προστασία
Α – Αποδοχή
Σ – Σύνδεση
Αυτή την Ημέρα του Πατέρα, ας γιορτάσουμε τον μπαμπά όχι ως το «αντίθετο της μαμάς», αλλά ως ισότιμη φωνή φροντίδας. Γιατί μόνο όταν πατέρας και μητέρα στέκονται πλάι-πλάι, το παιδί μαθαίνει πώς μοιάζει η αγάπη χωρίς όρια και χωρίς στερεότυπα.
* * *
ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΚΟΥΩ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ [3]
— Ντύθηκε, στολίστηκε, την είδες πώς ήταν;
— Χάλια μαύρα;
— Χάλια μαύρα…
* * *
ΣΥΜΒΟΛΗ ΙΑΤΡΟΥ
Ο Στέλιος Ιατρού, ιστορικός από τη Θεσσαλονίκη, γράφει στο Ημερολόγιο για να βρίσκει αφορμές να χρονοτριβεί και ν’ αναβάλλει την παράδοση των εργασιών του. Σήμερα: Ρώμη, οβελίσκοι, και ένας ελέφαντας.
Ο ελέφαντας στην πλατεία
Το 1667 στην Piazza della MInerva, μπροστά από τον ιερό ναό της Santa Maria sopra Minerva της Ρώμης έγιναν τα αποκαλυπτήρια του ελέφαντα με τον οβελίσκο στη ράχη του, έργο του πατέρα της μπαρόκ γλυπτικής και αρχιτέκτονα Τζιαν Λορέντσο Μπερνίνι (Gian Lorenzo Bernini, 1598-1680). Όμως, ο οβελίσκος είναι αιγυπτιακός, περίπου του 580 π.Χ., δηλαδή της εποχής του Απρίη (Wahibre Haaibre, 589-570 π.Χ.), κατά πώς τον ονομάζουν ο Ηρόδοτος και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης· ο Απρίης ταυτίζεται με τον Waphres του Μανέθωνα, και ήταν ο 4ος φαραώ της 26ης Δυναστείας, της οποίας ιδρυτής ήταν ο Ψαμμήτιχος Α΄ (Psamtik, 664-610 π.Χ.).
Εκείνος με τη σειρά του είχε εγκατασταθεί στον θρόνο ενός κράτους με έδρα τη Σάιδα στον Νείλο, υποτελούς στο Νέο Ασσυριακό Βασίλειο, από τον τελευταίο μεγάλο βασιλιά της Ασσυρίας, τον Ασουρμπανιπάλ (669-631 π.Χ.), ή Σαρδανάπαλο στην ελληνική παράδοση, προκειμένου να λειτουργήσει ως ανάχωμα στο βασίλειο της 25ης Δυναστείας των Κους που βρίσκονταν σε αποδρομή απ’ την Αίγυπτο, μα όταν και οι Ασσύριοι άρχισαν να εξασθενούν, μετά τον Ασουρμπανιπάλ, κυβέρνησε αυτοτελώς απ’ τη Σάιδα, ιδρύοντας τη δική του δυναστεία.
Από τους δεκατρείς οβελίσκους που είχαν φέρει οι Ρωμαίοι στην αιώνια πόλη τους από την Αίγυπτο, αυτός εδώ είναι ο μικρότερος, μόλις πεντέμισι μέτρα, αν κι έχει έναν δίδυμο, που σήμερα βρίσκεται στο Ουρμπίνο. Μαζί με τον ελέφαντα του Μπερνίνι και το βάθρο του, το μνημείο ξεπερνά τα δωδεκάμισι μέτρα.
Το 1665, επί Καρόλου Β' Στιούαρτ (1660-1685) ξέσπασε ο Β΄ Αγγλο-Ολλανδικός Πόλεμος ή απλώς Β΄ Ολλανδικός Πόλεμος (4 Μαρτίου 1665 - 31 Ιουλίου 1667), με ναυμαχίες οπουδήποτε στους ωκεανούς και τις θάλασσες συναντιόνταν Εγγλέζοι και Ολλανδοί, για τον οποίον πηγή μας είναι το ημερολόγιο του Samuel Pepys, που από τον Ιούνιο άρχισε να γράφει και για τη Μεγάλη Πανώλη του Λονδίνου που έφαγε κόσμο και κοσμάκη, ενώ το επόμενο έτος θα έγραφε και για τη Μεγάλη Πυρκαγιά του Λονδίνου του 1666 που δεν άφησε τίποτα όρθιο. Λέγεται πως ο Pepys είχε αρχίσει το ημερολόγιό του γράφοντας «Dreary Diary…»
Όμως, ενώ στην προτεσταντική Ευρώπη γινόταν ο χαμός, πόλεμοι, λοιμοί, πυρκαγιές, στη ρωμαιοκαθολική Αιώνια Πόλη γίνονταν αρχαιολατρικές ανασκαφές στον περίβολο έξω από τον ιερό ναό των Δομινικανών της Santa Maria sopra Minerva, κι εκεί ανευρέθη θαμμένος ο οβελίσκος μας, που μάλλον είχε μεταφερθεί κάποια στιγμή τον 3ο αιώνα μ.Χ. από τον Διοκλητιανό για να στηθεί στους εκεί δίδυμους ναούς της Ίσιδος και του Σεράπιδος πλάι στο Πάνθεον.
Ανευρέθη κι έπρεπε κάπου να μπει. Οι Βρετανοί, όπως είπα, ήσαν απασχολημένοι με πολέμους και πανούκλες, κι έτσι δεν τον άρπαξαν κι αυτόν.
Από τη δεκαετία του 1580, ο Πάπας Σίξτος Ε΄ (1585-1590, κατά κόσμον Felice Piergentile, ακολούθως Καρδινάλιος Montalto), προερχόμενος από τους Φραγκισκανούς, είχε επιχειρήσει να σβήσει την ειδωλολατρική και να δώσει χριστιανική ταυτότητα στους αιγυπτιακούς οβελίσκους που διάσπαρτοι κοσμούσαν πλατείες μέσα στη Ρώμη, όπως μπροστά από τον Άγιο Πέτρο, ένας άλλος μπροστά από τον Άγιο Ιωάννη του Λατερανού, που είναι η πραγματική καθέδρα του Πάπα ως επισκόπου Ρώμης, την πλατεία μπροστά από τη Santa Maria Maggiore, την Piazza del Popolo, κι αλλού.
Λίγο πριν λάβει την παραγγελία για τον ελέφαντα με τον οβελίσκο στη ράχη του, ο Μπερνίνι είχε αναλάβει την Κρήνη των Τεσσάρων Ποταμών του γνωστού κόσμου στην Piazza Navona [έργο κυρίως των βοηθών του], στο κέντρο της οποίας κατά την αναμόρφωσή της επίσης είχε στηθεί ένας οβελίσκος. Οι οβελίσκοι είχαν γίνει ξανά top trend στη Ρώμη, όπως στην αρχαιότητα από τον 2ο αιώνα π.Χ. έως και το τέλος του 3ου αιώνα μ.Χ., και όποιος καλλιτέχνης σεβόταν τον εαυτό του όφειλε να ετοιμάζει book με σχέδια για παραγγελίες με οβελίσκους.
Από τη δεκαετία του 1630, ο Μπερνίνι επεξεργαζόταν σχέδια για ένα μνημείο εμπνευσμένο από μιαν εικόνα πιθανώς βγαλμένη από την «Υπνερωτομαχία του Πολυφίλου» (Hypnerotomachia Poliphili, ubi humana omnia non nisi somnium esse docet. Atque obiter plurima scitu sane quam digna commemorate, 1499), ένα κάπως απόκρυφο βιβλίο που από μιαν ακροστιχίδα της αποδίδεται στον Δομινικανό μοναχό Francesco Collona, σε έκδοση του θρυλικού Βενετού τυπογράφου Aldus Manutius· την Υπνερωτομαχία την είχαμε ακούσει σε έναν διάλογο του Dean Corso με κάτι φιλάργυρους κληρονόμους ενός συλλέκτη παλαιτύπων στην αρχή της «Ένατης Πύλης» (The Ninth Gate, 1999, σκηνοθεσία Roman Polanski), και έχει αποκληθεί «the most beautiful book ever printed».
Τον Μπερνίνι είχε τότε πλησιάσει ο Καρδινάλιος Francesco Barberini —από το επώνυμο καταλάβατε για τι λογής χρήμα και ισχύ μιλάμε— διερευνώντας την ιδέα να του παραγγείλει ένα έργο με έναν αιγυπτιακό οβελίσκο, που θα τοποθετείτο στην πρόσοψη του Palazzo Barberini.
Το πράγμα δεν προχώρησε εκείνη τη στιγμή, αλλ’ όταν στον αποστολικό θρόνο του Πέτρου κάθισε ο Αλέξανδρος Ζ΄ (1655-1667, κατά κόσμον Fabio Chigi, θυμηθείτε την όλπη Chigi), ο νέος Πάπας ενδιαφέρθηκε για ένα έργο του Μπερνίνι πάλι με οβελίσκο, και τι καλά που μόλις είχε ανευρεθεί ένας!
Ο Αλέξανδρος, που είχε δαπανήσει τεράστια ποσά για ένα πρόγραμμα εξωραϊσμού και βελτιώσεων της ζώνης πέριξ του Πανθέου, είχε μάλιστα αναθέσει στον επιφανή Ιησουίτη μοναχό και λόγιο Αθανάσιο Κίρχερ να ερμηνεύσει τα ιερογλυφικά στις τέσσερις όψεις του άρτι ανευρεθέντος οβελίσκου, χρησιμοποιώντας ένα κλειδί αποκωδικοποίησης που θα έβγαζε περισσότερο χριστιανικό παρά ειδωλολατρικό νόημα, και δεν ερμήνευε πραγματικά τα ιερογλυφικά. Όταν έμαθε πως μόλις είχε επιστρέψει στη Ρώμη ο Μπερνίνι από την Αυλή του Γάλλου μονάρχη Λουδοβίκου ΙΔ΄ του Μεγάλου (1643-1715), αποκαλούμενου «le Roi Soleil», τον προσκάλεσε να πούνε δυο κουβέντες.
Οπότε, ο Τζιαν Λορέντσο ανέσυρε τα σχέδιά του από το συρτάρι, και ήσαν πολλά τα σχέδια και οι δοκιμές, διότι ήταν το καλό και πλήρες book που έκλεινε τις δουλειές.
Ο Μπερνίνι έπρεπε να ανταγωνιστεί ένα σχέδιο που είχε υποβάλει ο Δομινικανός Giuseppe Paglia, το οποίο εξυμνούσε το δικό του μοναχικό τάγμα αλλά και τον Πάπα Αλέξανδρο: είχε βάλει πονηρά τον οβελίσκο να πατάει πάνω στα έξι εραλδικά όρη του Οίκου των Chigi, οικογένειας του Πάπα, τα οποία κορυφώνονται πυραμιδοειδώς σε σχηματισμό 3-2-1, και γύρω τους είχε βάλει να τα φρουρούν σκυλιά που επαγρυπνούσαν κρατώντας πυρσούς, εικόνα που υπαινισσόταν το λογοπαίγνιο κατά το οποίο οι «Dominicani» αποκαλούνταν «Domini canes», δηλαδή κυνηγόσκυλα του Θεού, διότι πριν τους Ιησουίτες οι Δομινικανοί κρατούσαν την Ιερά Εξέταση κυνηγώντας τις αιρέσεις.
Ο Μπερνίνι έβγαλε ένα σχέδιο με τον Ηρακλή να κρατά στα χέρια του τον οβελίσκο· σε ένα άλλο, έβαλε τον Χρόνο, που κρατούσε κι ένα δρεπάνι, «μπρρρ, άπαπαπαπααα, πάρ’ το από μπροστά μου!» έκανε ο Πάπας· σε άλλα σχέδια είχε βάλει άλλες μυθικές μορφές με συμβολισμούς, που εκείνα τα χρόνια πολύ ήθελαν να βλέπουν τέτοια.
Κάτω κάτω κάτω στη busta, που έτσι λέγεται ο φάκελος με τα λυτά σχέδια, ο Μπερνίνι είχε βάλει κι έναν χαρωπό ελεφαντάκο να στέκεται πάνω σε ένα μεγάλο βάθρο και να κοιτάζει προς άλλη κατεύθυνση, ενώ στη ράχη του ορθωνόταν ο οβελίσκος. Απολύτως ασυνήθιστο σχέδιο, για τους μη μεμυημένους, όμως ο Μπερνίνι ήξερε σε ποιον απευθυνόταν.
Ο Πάπας Αλέξανδρος έπιασε αμέσως την πηγή του σχεδίου, ένα ερωτικό όνειρο του Πολυφίλου στην Υπνερωτομαχία, διότι ήταν ένθερμος θαυμαστής του Δομινικανού Κολόνα, που τον μελετούσε από δικό του, υπομνηματισμένο αντίγραφο, φυλασσόμενο στην προσωπική του βιβλιοθήκη.
Το χαρακτικό από την Υπνερωτομαχία του Πολυφίλου
Παράλληλα, οι ελέφαντες ήσαν κάπως της μόδας στη Ρώμη, από το 1514, όταν ο βασιλιάς Μανουέλ Α΄ o Φορτουνάτος ή ο Περιπετειώδης (O Venturoso, 1495-1521) είχε δωρίσει έναν ελέφαντα στον Πάπα Λέοντα Ι΄ (1513-1521, κατά κόσμον Giovanni di Lorenzo de’ Medici). Ο Λέων λάτρεψε τον ελέφαντά του, που τον βάφτισε Hanno, έδινε παραγγελίες να γραφούν ποιήματα για κείνον, κόντεψε δε ακόμα και νωπογραφία του Ραφαήλ να παραγγείλει, αλλά δεν πρόλαβε να προχωρήσει το πράγμα πέραν του προσχεδίου.
Το 1630, όταν ο Μπερνίνι είχε ξεκινήσει να σχεδιάζει ένα γλυπτό με ελέφαντα για τον Μπαρμπερίνι, ένας ελέφαντας είχε εισαχθεί ως δημόσιο θέαμα στη Ρώμη, με τα πλήθη να συρρέουν για να τον δουν με εισιτήριο αξίας ενός χρυσού νομίσματος (giulio).
Δεν ήθελε πολύ, ο Πάπας Αλέξανδρος συναρπάσθηκε από το σχέδιο με το ευγενές παχύδερμο να συμβολίζει το ακλόνητο φυσικό σφρίγος αλλά και την πνευματική δύναμη, συνάμα δε τη σοφία που απαιτείται για να κουβαλά ένα τέτοιο φορτίο, καθώς λέει κι ένα επίγραμμα που χαράχθηκε στο πλάι του, και το επέλεξε ανάμεσα στα άλλα, ο δε Μπερνίνι τότε τον ρώτησε «είσαι σίγουρος; να το κλειδώσω;», ο Αλέξανδρος επέμεινε, «yes, yes I say, if it’s the last thing I do, I will have this obelisk atop an elephant!» αλλά στα ιταλικά του καιρού του, και πράγματι ήταν η τελευταία παραγγελία που έδωσε ο διάδοχος του Πέτρου, γιατί τον Μάιο του 1667 αποτίναξε τα δεσμά του κόσμου τούτου.
Ο διάδοχός, ο Κλήμης Θ΄ (1667-1669), δεν μπορούσε να πάρει πίσω την παραγγελία του προκατόχου του, όμως ανέθεσε στον ανταγωνιστή του Μπερνίνι κατά τη φάση των υποβληθέντων σχεδίων, τον Δομινικανό Πάλια, να εποπτεύει το έργο του Μπερνίνι.
Ο Πάλια, μια μορφή ακριβώς σαν τον Αντόνιο Σαλιέρι στον «Amadeus» (1984, σκηνοθεσία Milos Forman), ανέμπνευστος, χαμηλής δεξιοτεχνίας, και rather basic, απαίτησε από τον τρανό maître, ίσως γιατί αγνοούσε και ειλικρινά φοβόταν τη στατική του σχεδίου που είχε προτείνει ο Μπερνίνι, είτε για να τον ταπεινώσει ως ανεπαρκή γλύπτη, να αφήσει ανάμεσα στα τέσσερα πόδια του ελέφαντα έναν κύβο πέτρας, ώστε να αντέξει το βάρος του οβελίσκου.
Πλαϊνή όψη του έργου
Ο Μπερνίνι διαβεβαίωνε πως με τη δική του αλφαδιασμένη δεξιοτεχνία κάτι τέτοιο δεν ήταν αναγκαίο, θα ήταν δε και αμείλικτη δημόσια παραδοχή του ιδίου πως τάχα δεν ήταν ικανός να λύσει τεχνικά την πρόκληση του επιπρόσθετου βάρους, εναποθέτοντας μεν τον οβελίσκο στη ράχη του παχύδερμου, αφήνοντας δε από κάτω του έναν κενό χώρο να αποτελεί αναντίρρητο ύμνο στην τέχνη του Δασκάλου, που τι λογής εγνωσμένος αρχιτέκτονας και γλύπτης διεθνούς φήμης θα ήτο ειδάλλως;
Τον άκουσε ο Πάλια κι έλαμψε το μάτι του: «Ακριβώς αυτό! τώρα είναι που θα βάλεις τον κύβο, θες δεν θες!»
Απελπισμένος ο Μπερνίνι, και βράζοντας από μέσα του, σκάλισε τον κυβόλιθο έτσι ώστε να καλύπτεται στα πλευρά του ελέφαντα από δυο μακριά υφάσματα με κρόσσια που κρέμονται από τη ράχη του ζώου. Το γλυπτό βγήκε άχαρα ογκώδες και ενοχλητικά βαρύ στο μάτι, καμία σχέση με τα ανάλαφρα γλυπτά του με τις ραδινές αναλογίες. Αυτό το χοντροπράμα οι περίοικοι αμέσως το περιέπαιζαν, και μαζί του τον Τζιαν Λορέντσο, αποκαλώντας το «il porcino della Minerva», το γουρουνάκι της Μινέρβας, εννοώντας την πλατεία της Santa Maria sopra Minerva, που γρήγορα κατρακύλησε φωνητικά σε «il pulcino della Minerva», το κοτοπουλάκι της Μινέρβας, όμως pulcino σήμαινε και τον μπανιστιρτζή, με το συμπάθιο.
Νεύρα ο Μπερνίνι, πολλά νεύρα, δείτε κι εσείς πόσο αγριωπό τον έκανε τον ελέφαντά του, κάτι θα είχε ψυλλιαστεί για το τρολάρισμα που θα έτρωγε.
Ο καλλιτέχνης πήρε το αίμα του πίσω για τις διορθώσεις που ο Πάλια είχε επιβάλει σε ένα ειδάλλως τέλειο έργο, και το έκανε με τρόπους που ακόμη κι ο Φιλισταίος αντίζηλος θα μπορούσε να κατανοήσει παρά την αταλαντοσύνη του.
Άλλαξε διαμετρικά την κατεύθυνση που κοιτάζει ο ελέφαντας· τώρα, τα οπίσθια του παχύδερμου ήσαν στραμμένα προς το παράθυρο του γραφείου του Δομινικανού, να τα βλέπει κάθε μέρα, η ουρά του ήταν μετατοπισμένη στο πλάι, όπως κάνουν οι ελέφαντες όταν είναι να κενώσουν το έντερό τους ή να αεριστούν, ενώ η προβοσκίδα του επίσης στρέφεται προς τα πίσω, η δε ακρούλα της είναι σηκωμένη σαν υψωμένο δάχτυλο — καταλάβατε.
Η επίμαχη προβοσκίδα
Η επίμαχη ουρά στα επίμαχα οπίσθια
ΟΚ, για όλο αυτό το δράμα δεν διαθέτουμε ακλόνητη γραπτή τεκμηρίωση και ένορκες καταθέσεις, όμως γιατί να αγνοηθούν η προφορική παράδοση και η ανεκδοτολογία ενός τόπου, ε;
Το ηθικό δίδαγμα παραμένει:
Σε ένα έργο που είναι τέλειο καθώς το σχεδίασε ο δημιουργός του, δεν πέφτει λόγος σε κανέναν για δημόσιες διορθώσεις. Ας καθόταν να το φτιάξει ο Πάλια καλύτερα, αν μπορούσε.
Πρόκειται βέβαια για το σπουδαίο, δυστοπικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας της Αμερικανίδας συγγραφέως Οκτάβια Μπάτλερ, που εκδόθηκε το 1993. Αποτελεί το πρώτο μέρος της σειράς Γαιόσποροι (Earthseed) και είναι γνωστό για την οδυνηρά διορατική απεικόνιση ενός δυστοπικού μέλλοντος, το οποίο, δυστυχώς, μοιάζει όλο και πιο επίκαιρο. Η ιστορία διαδραματίζεται στην Καλιφόρνια της δεκαετίας του 2020 —σήμερα!—, όπου η κοινωνία έχει καταρρεύσει λόγω της κλιματικής καταστροφής, της οικονομικής ανισότητας, της έλλειψης νερού, και των εκτεταμένων βίαιων συγκρούσεων. Οι πόλεις έχουν μετατραπεί σε επικίνδυνα μέρη, όπου οι άνθρωποι ζουν πίσω από τοίχους για να προστατευτούν από τους πλιατσικολόγους, τους τοξικομανείς και την ακραία βία. το κράτος είναι ανύπαρκτο ή ανίκανο, και οι περισσότερες υπηρεσίες έχουν σταματήσει να λειτουργούν.
Πρωταγωνίστρια είναι η Λόρεν, μια δεκαπεντάχρονη Αφροαμερικανίδα που ζει σε μια περιτειχισμένη κοινότητα κοντά στο Λος Άντζελες. Η Λόρεν πάσχει από κάτι που την αναγκάζει να νιώθει τον πόνο, τη χαρά και κάθε σωματική αίσθηση των άλλων, καθιστώντας την ιδιαίτερα ευάλωτη σε έναν κόσμο γεμάτο βία. Όταν η κοινότητά της καταστρέφεται, η Λόρεν θα ξεκινήσει ένα επικίνδυνο ταξίδι προς τον Βορρά, αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της συναντά διάφορους επιζώντες και σταδιακά αρχίζει να διαμορφώνει μια νέα φιλοσοφία, που βασίζεται στην ιδέα ότι ο Θεός είναι η Αλλαγή («God is Change»). Αυτή η πεποίθηση υποδηλώνει ότι η αλλαγή είναι η μόνη σταθερά στο σύμπαν και ότι οι άνθρωποι πρέπει να προσαρμοστούν και να διαμορφώσουν ενεργά το μέλλον τους, αντί να αντιστέκονται σε αυτήν.
Ανάμεσα στα άλλα, η Μπάτλερ ερευνά στο μυθιστόρημα αυτό τη φύση της πίστης, την ανθρώπινη φύση, και την ικανότητά μας να «μοιραζόμαστε» ανάμεσα στην ενσυναίσθηση και τη βία. Ένα βιβλίο πασίγνωστο για τον προφητικό του χαρακτήρα και την ισχυρή του αφήγηση. Η Μπάτλερ, πρωτοπόρος της επιστημονικής φαντασίας, εξερευνά περίπλοκες κοινωνικές και φιλοσοφικές ιδέες με έναν τρόπο που παραμένει επίκαιρος, ειδικά όσον αφορά την κλιματική κρίση, την κοινωνική δικαιοσύνη και την πολιτική αστάθεια. Το βιβλίο διδάσκεται σε πολλά πανεπιστήμια και συνεχίζει να εμπνέει συζητήσεις για το μέλλον της ανθρωπότητας. Ένα σκοτεινό αλλά ταυτόχρονα ελπιδοφόρο έργο, που αναδεικνύει την ανάγκη για προσαρμογή, την αξία της κοινότητας, και τη δύναμη της πίστης στην αλλαγή.
Διαβάστε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο:
Κατάφερα να μαζέψω λίγα καρότα, μερικές χούφτες ηλιόσπορους από τους ηλίανθους που είχαν πέσει στο έδαφος και μερικούς λοβούς φασολιών από μια αναρριχητική ποικιλία που είχε φυτέψει η Κόρι με σκοπό, όταν οι φασολιές μεγάλωναν, να σκαρφαλώσουν στους βλαστούς των ηλίανθων και στις καλαμποκιές. Μάζεψα ό,τι είχε απομείνει, όπως υπέθεσα ότι θα έκανε κάποιος που είχε φτάσει αργά στο πλιάτσικο. Και σιγά-σιγά προχωρούσα προς τη λεμονιά. Όταν έφτασα εκεί, είδα ότι ήταν γεμάτη μικρά πράσινα λεμόνια και έψαξα να βρω εκείνα που ήταν έστω και λίγο πιο ανοιχτόχρωμα, έστω και λίγο πιο κίτρινα. Μάζεψα λίγα από το δέντρο και λίγα από το έδαφος. Στη βάση του δέντρου η Κόρι είχε φυτέψει λουλούδια που αγαπούν τη σκιά· είχαν πλέον θεριέψει. Ανάμεσά τους, η Κόρι και ο πατέρας μου είχαν αφήσει εδώ κι εκεί μικρά, στρογγυλά βραχάκια, που έμοιαζαν να είναι απλώς διακοσμητικά. Μερικά είχαν αναποδογυριστεί, στραπατσάροντας τα λουλούδια που ήταν κοντά τους. Μεταξύ αυτών, και το βραχάκι κάτω από το οποίο υπήρχαν τα χρήματα. Κανείς, όμως, δεν είχε πειράξει τα πέντε με δέκα εκατοστά χώμα που έκρυβαν το πακέτο με τα χρήματα, τα οποία ήταν τριπλά διπλωμένα και κλεισμένα σε θερμοκολλημένο πλαστικό. Πήρα το πακέτο με την ίδια ταχύτητα με την οποία νωρίτερα μάζεψα τα λεμόνια. Πρώτα εντόπισα την κρυψώνα και ύστερα άρπαξα το πακέτο με τα χρήματα μαζί με μια χούφτα χώμα. Μετά ανυπομονούσα να φύγω, αλλά φοβόμουν μήπως τραβήξω την προσοχή· έτσι, μάζεψα λίγα λεμόνια ακόμα και άρχισα να ψάχνω τριγύρω για άλλα τρόφιμα.
Νά και το οπισθόφυλλο:
Καλιφόρνια 2024 – Ο νέος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών προκαλεί μια πρωτοφανή κρίση, επιδιώκοντας «να κάνει ξανά μεγάλη την Αμερική». Κοινωνικοί αποκλεισμοί και κλιματικό χάος, επιδημίες, φτώχεια, βία. Η βαρβαρότητα κυριαρχεί και όλοι αναζητούν απεγνωσμένα μια στοιχειώδη ασφάλεια… Η δεκαοχτάχρονη Λόρεν, κόρη ενός μαύρου πάστορα, γεννημένη μ’ ένα σύνδρομο υπερευαισθησίας στα συναισθήματα των άλλων, νιώθοντάς τα σαν δικά της, καταγράφει στο ημερολόγιό της όλα όσα βιώνει σ’ αυτήν τη σκοτεινή δυστοπία του υπερκαπιταλισμού και της κλιματικής αλλαγής. Και αίφνης, μέσα σε μια νύχτα επέρχεται η απόλυτη καταστροφή: χάνει ολόκληρη την οικογένειά της από κάποιους πυρομανείς, προϊόντα —ή θύματα κι αυτοί;— της ίδιας νοσηρής κοινωνίας. Έτσι αναγκάζεται να καταφύγει στον Βορρά, κάνοντας με τα πόδια μια επικίνδυνη διαδρομή, στην επιθυμία της για έναν ασφαλέστερο τόπο και ένα νέο ξεκίνημα. Η δυστοπία την οποία περιέγραφε 35 χρόνια πριν η Οκτάβια Μπάτλερ, συγγραφέας του «Εξ Αίματος», δεν απέχει πολύ από ορισμένες καταστάσεις τού σήμερα. Η «Παραβολή του Σπορέα», το πρώτο βιβλίο της δυστοπικής σειράς Γαιόσποροι, διαδραματίζεται τη δεκαετία του 2020, τη δεκαετία που η σπίθα του παλιού κόσμου ή θα σβήσει αφήνοντας στο απόλυτο σκοτάδι την ανθρωπότητα, ή θα παραμείνει ζωντανή πυροδοτώντας κάτι νέο.
Και ένα μικρό βιογραφικό της συγγραφέως:
H Οκτάβια Ε. Μπάτλερ γεννήθηκε το 1947 στην Πασαντίνα της Καλιφόρνιας. Ορφανή από πατέρα, μεγάλωσε με τη μητέρα της. Ήταν δυσλεκτική και εσωστρεφής ως παιδί. Ξεκίνησε να γράφει ιστορίες από δέκα ετών, αποφασισμένη να γίνει συγγραφέας. Η Μπάτλερ μαθήτευσε δίπλα στον σπουδαίο συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Χάρλαν Έλισον, ο οποίος πρώτος ξεχώρισε το συγγραφικό της ταλέντο και την ενθάρρυνε να συνεχίσει. Το 1976 εκδίδεται το πρώτο της μυθιστόρημα, «Patternmaster», με το οποίο εγκαινιάζει τη σειρά μυθιστορημάτων Patternist. Το «Εξ αίματος» («Kindred», 1979), το μοναδικό της έργο που δεν ανήκει στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας, συνδυάζει το ιστορικό μυθιστόρημα και το φανταστικό στοιχείο με μοναδικό τρόπο. Παραμένει δημοφιλές, και σήμερα διδάσκεται σε κολέγια και πανεπιστήμια. Στη δεκαετία του ’80 εξέδωσε την τριλογία επιστημονικής φαντασίας Xenogenesis και συνέχισε στη δεκαετία του ’90 με τη δυστοπική σειρά Earthseed, που σημείωσε εμπορική επιτυχία πολλά χρόνια μετά (λίστα ευπωλήτων New York Times για το 2020) λόγω του προφητικού χαρακτήρα της. Η Οκτάβια Ε. Μπάτλερ υπήρξε πρωτοπόρος, τόσο ως γυναίκα αφροαμερικανή, στον ανδροκρατούμενο τότε χώρο της επιστημονικής φαντασίας, όσο και λόγω των θεμάτων που προσέγγισε μέσω των βιβλίων της, όπως το φύλο, η φυλετική καταγωγή, η εξουσία. Η Μπάτλερ προσέγγισε κριτικά τα ιεραρχικά μοντέλα σκέψης που για αυτήν αποτελούν τη ρίζα κάθε μορφής ρατσισμού, σεξισμού, εθνικισμού ή ταξικών διακρίσεων. Πήρε πολλές διακρίσεις για το έργο της, μεταξύ των οποίων και τα σημαντικά βραβεία Hugo και Nebula, το δε 1995 έλαβε την υποτροφία του ιδρύματος MacArthur, που για πρώτη φορά απονεμήθηκε σε συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της η Μπάτλερ αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας κι έτσι κατάφερε να ολοκληρώσει μόνο ένα, το τελευταίο της, μυθιστόρημα («Fledgling», 2005). Πέθανε το 2006, μόλις 58 ετών, στην κατοικία της στο Σιάτλ.
Βρείτε το στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, ή όπου αλλού σάς αρέσει να προμηθεύεστε τα βιβλία σας.
Ανακαλύψτε τις φετινές εκδόσεις ελληνικής λογοτεχνίας: μυθιστορήματα, διηγήματα και αφηγήσεις που ξεχωρίζουν αυτό το καλοκαίρι από τους κορυφαίους εκδοτικούς οίκους
34°
