Είναι η εντομοφαγία η διατροφή του μέλλοντος;

Ένας νέος όρος στις ζωές μας, η εντομοφαγία. Θεωρείται ότι θα συμβάλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη διατήρηση της διατροφικής αλυσίδας, ενώ ήδη παρασκευάζονται και καταναλώνονται ζύμες, μπισκότα και άλλα προϊόντα με αλεύρι εντόμων.

Με τον κανονισμό 2023/5, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε στις αρχές Ιανουαρίου τη διάθεση τροφίμων με συστατικό μερικώς απολιπασμένη σκόνη οικιακού γρύλλου (Acheta domesticus), ως «νέα τροφή για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της επισιτιστικής κρίσης». Επιπρόσθετα, εγκρίθηκε και η κυκλοφορία τροφίμων με συστατικά κίτρινο αλευροσκουλήκι και μεταναστευτική ακρίδα.

Στην αρμόδια Αρχή Ασφάλειας τροφίμων που παρέχει τις εγκρίσεις εκκρεμούν ακόμη 8 αιτήσεις για συμπερίληψη εντόμων ως διατροφικών προϊόντων. Αυτή τη στιγμή έχουν εγκριθεί ήδη 4 έντομα και εφόσον εγκριθούν και τα υπόλοιπα 8 θα φθάσουν τα 12.

Όπως αναφέρει στη σχετική σελίδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «εναπόκειται στους καταναλωτές να αποφασίσουν αν θέλουν να τρώνε έντομα ή όχι. Η χρήση των εντόμων ως εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης δεν είναι καινούργια και τα έντομα καταναλώνονται τακτικά σε πολλά μέρη του κόσμου».

Πώς όμως η εντομοφαγία θα εισέλθει στην κουλτούρα των ευρωπαίων πολιτών και παρέχει πράγματι τις απαραίτητες πηγές πρωτεΐνης, όπως υποστηρίζουν επιστήμονες;

H Kομισιόν διαβεβαιώνει ότι τα τρόφιμα με άλευρα από έντομα είναι ασφαλή. «Τα νέα τρόφιμα μπορούν να εγκριθούν μόνο εάν δεν ενέχουν κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, διαφορετικά η Επιτροπή δεν θα είχε υποβάλει την έγκρισή τους στα κράτη μέλη», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Πως ξέρουμε ότι δεν τρώμε προϊόντα με αλεύρι εντόμων

Πώς όμως γνωρίζουν οι καταναλωτές ότι ένα προϊόν περιέχει άλευρα εντόμου και δεν προκαλεί αλλεργίες; Το ερώτημα έθεσε η ευρωβουλευτής Μαρία Σπυράκη, στην αρμόδια επίτροπο Υγείας Στέλλα Κυριακίδου.

«Τα συγκεκριμένα συστατικά, πέραν του γεγονότος ότι βρίσκονται εκτός της διατροφικής κουλτούρας των Ευρωπαίων, μπορούν να προκαλέσουν πλήθος αλλεργικών αντιδράσεων στους καταναλωτές με αλλεργίες», επισήμανε η κ. Σπυράκη και αναφέρθηκε σε τρόφιμα όπως ζύμες και μπισκότα, κάτι που ήδη ερευνάται και στο ΑΠΘ.

Υπογράμμισε ακόμη το πρόβλημα ότι τα συστατικά των τροφίμων αναγράφονται με δυσδιάκριτα γράμματα. «Η μόνη υποχρέωση αναγραφής της παρουσίας εντόμου εντός του καταλόγου συστατικών, συνήθως παρουσιάζεται με πολύ μικρή δυσδιάκριτη γραμματοσειρά στο πίσω μέρος των συσκευασιών».

Τι ισχύει με την αναγραφή των συστατικών στα τρόφιμα - Η απάντηση της επιτρόπου Υγείας

Η Στέλλα Κυριακίδου απάντησε πως «η αναγραφή των συστατικών των τροφίμων σε εμφανές σημείο είναι υποχρεωτική».

«Τα τρόφιμα πρέπει να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις επισήμανσης του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011(κανονισμός για την ενημέρωση των καταναλωτών για τα τρόφιμα). Ο κανονισμός αυτός απαιτεί την υποχρεωτική αναγραφή όλων των συστατικών στα προσυσκευασμένα τρόφιμα και προβλέπει ότι οι υποχρεωτικές πληροφορίες για τα τρόφιμα αναγράφονται σε εμφανές σημείο κατά τρόπο ώστε να είναι ευδιάκριτες, ευανάγνωστες και, κατά περίπτωση, ανεξίτηλες. Στην περίπτωση τροφίμων που περιέχουν έντομα, η συγκεκριμένη ονομασία του εντόμου, όπως ορίζεται στους εκτελεστικούς κανονισμούς της Επιτροπής για την έγκριση, πρέπει να περιλαμβάνεται στον κατάλογο των συστατικών», σημειώνει στην απάντηση της η επίτροπος.

Εντομοφαγία ως «μελλοντικό φαγητό» - Τι ισχύει στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο

Το «μελλοντικό φαγητό» – το φαγητό που υπόσχεται να είναι καλό για τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον εκλαμβάνει τον θόρυβο που κάποτε συνδέθηκε με τις νεοφυείς επιχειρήσεις της Σίλικον Βάλεϊ.

Οι νεότεροι καταναλωτές είναι ολοένα πιο πρόθυμοι να κάνουν ηθικές, βιώσιμες επιλογές, ενώ οι επιχειρηματίες της βιομηχανίας τεχνολογίας επιθυμούν ολοένα και περισσότερο να επενδύσουν σε αυτές.

Στην Ιαπωνία, η βιομηχανία βρώσιμων εντόμων κερδίζει ολοένα περισσότερο έδαφος. Οι μεγάλες εταιρείες έχουν αρχίσει να παρατηρούν την ελκυστικότητα των θρεπτικών και βιώσιμων τροφίμων με βάση τα ζωύφια, ενώ ορισμένοι σεφ επινοούν νέες γαστρονομικές εμπειρίες για όσους αναζητούν το διαφορετικό.

Μια επιχείρηση που κάνει μεγάλα βήματα είναι η startup Takeo Inc. με έδρα το Τόκιο, η οποία προσφέρει μια ποικιλία αποξηραμένων και συσκευασμένων ζωυφίων, που κυμαίνονται από γρύλους έως σκορπιούς.

Η εταιρία μάλιστα έχει συνάψει κεφαλαιουχική σχέση με τον γίγαντα κατεψυγμένων τροφίμων, Nichirei Corp. Ο διευθύνων σύμβουλος της startup, Τακέο Σάιτο, είπε ότι η επαφή ήρθε πρώτα από τη Nichirei, καθώς η εταιρεία αναγνώρισε τον ρόλο που θα μπορούσαν να παίξουν τα έντομα στο μέλλον της επισιτιστικής ασφάλειας.

«Αυτή τη στιγμή η συμφωνία είναι μόνο για (οικονομική υποστήριξη)», είπε ο Σάιτο, προσθέτοντας ότι οι δύο επιχειρήσεις εργάζονται σε ένα προϊόν που έχει αναπτυχθεί από κοινού και το οποίο θα ανακοινωθεί επίσημα το καλοκαίρι.

Ο Σάιτο λέει ότι τρώει ζωύφια επειδή του αρέσει το «απλό και φρέσκο φαγητό», με το οποίο μεγάλωσε στη γενέτειρά του, την Κεσενούμα, μια αλιευτική κοινότητα στον νομό Μιγιάγκι, στη βορειοανατολική Ιαπωνία.

Εκτός από την αγορά μέσω διαδικτύου, οι περίεργοι μπορούν να δοκιμάσουν προϊόντα Takeo μαζί με λίγο ζεστό τσάι στο ειδικό κατάστημα της εταιρίας στο Τόκιο.

Γεγονός είναι ότι σειρές μελετών και ακαδημαϊκών δημοσιεύσεων υποστηρίζουν ότι τα έντομα είναι μια από τις πιο βιώσιμες πηγές ζωικής πρωτεΐνης που είναι ασφαλείς για ανθρώπινη κατανάλωση.

Μέχρι το 2050, ο πλανήτης θα φιλοξενεί εννέα δισεκατομμύρια ανθρώπους και η ζήτηση για ζωικά προϊόντα θα αυξάνεται κατακόρυφα.

Υπολογίζεται από τη Βιβλιοθήκη του Τμήματος Επιστήμης, Τεχνολογίας & Επιχειρήσεων του Κογκρέσου ότι τα έντομα καταναλώνονται επί του παρόντος τακτικά από περίπου δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους, περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού.

Η αποστροφή για τα έντομα παραμένει το «μεγαλύτερο εμπόδιο»

Ωστόσο, το να πειστούν οι άνθρωποι στην ΕΕ και τον κόσμο να τρώνε περισσότερα έντομα θα μπορούσε να είναι δύσκολο.

Τα τρία τέταρτα των ευρωπαίων καταναλωτών δεν είναι πρόθυμοι να ανταλλάξουν κρέας με έντομα και ένα επιπλέον 13% είναι αβέβαιο, σύμφωνα με μια έκθεση του 2020 από την Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών, μια ομάδα που χρηματοδοτείται εν μέρει από την ΕΕ.

Στη Γερμανία, το 80% των ανθρώπων δηλώνουν αηδιασμένοι από την ιδέα να τρώνε έντομα, σύμφωνα με μια έκθεση του 2022 από την υπηρεσία περιβάλλοντος της Γερμανίας, την UBA.

«Η αηδία θεωρείται το μεγαλύτερο εμπόδιο για την εισαγωγή των εντόμων στη δυτική αγορά τροφίμων», έγραψαν οι συγγραφείς.

Παρόλο που οι δυτικές δίαιτες περιλαμβάνουν άλλες τροφές που σχετίζονται με την αποσύνθεση, όπως μουχλιασμένο τυρί και μύκητες, η έρευνα για το εάν αυτά τα εμπόδια μπορούν να ξεπεραστούν βρίσκεται ακόμα στα πρώτα της στάδια.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι ήταν πιο πρόθυμοι να φάνε έντομα αφότου πληροφορήθηκαν για τα περιβαλλοντικά οφέλη.

(Με πληροφορίες DW, Guardian, Kyodo News, RSVP)