Η κρεατοφαγία ως εορταστικό έθιμο δεν αντανακλά πολιτισμό
→ Γράφει η Ιωάννα Δελλαδέτσιμα
Η αδυναμία δημιουργίας πολιτισμού δεν εκφράζεται μόνο στην πνευματική και καλλιτεχνική πενία, αλλά καθορίζει τον τρόπο ζωής και τις συμπεριφορές στην καθημερινότητα, όπως και τις επιλογές στην ψυχαγωγία. Η πολιτισμική φτώχεια όμως ποτέ δεν αποποιείται την καλοπέραση και είναι εύλογο να την αναζητά στην εκζήτηση και στην αναπαραγωγή στοιχείων και συνηθειών άλλων τόπων και εποχών. Οι παραδοσιακές γευστικές απολαύσεις, συχνά εμπλουτισμένες με την εορταστική εθιμοτυπία, είναι ιδιαίτερα προσφιλείς, με το πλέον αντιπροσωπευτικό παράδειγμα τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα. Η σφαγή και το σούβλισμα του αρνιού από εορταστικό έθιμο επί Τουρκοκρατίας στη Ρούμελη και στην Πελοπόννησο έχει μετατραπεί σε βαρβαρότητα, την οποία έχει υιοθετήσει σύσσωμο το πανελλήνιο χωρίς ταξικές, επαγγελματικές και ηλικιακές διακρίσεις και χωρίς ηθικές αντιστάσεις. Η «Αρχοντοπούλα της Ρούμελης», η Λειβαδιά, σε διαφημιστικές αφίσες σε όλους τους συρμούς του μετρό των Αθηνών μάς προσκαλεί να γλεντήσουμε στον περίφημο «λάκκο» στον οποίο απεικονίζονται εν σειρά δεκάδες σούβλες με αρνιά, ενώ η καταξιωμένη «Αρχόντισσα», η Αράχωβα, δεν χρειάζεται διαφήμιση. Απ’ άκρη σ’ άκρη στην Ελλάδα ανασκολοπισμένα αμνοερίφια σουβλίζονται σε σούβλες στημένες σε δρόμους, σε πλατείες, σε κήπους, σε πυλωτές και μπαλκόνια πολυκατοικιών, άλση και στρατώνες. Αρνάκια, κατσικάκια και τα μαγειρικά παράγωγα τα γεύονται όλοι.
Η μαζική αυτή αποδοχή έχει διαμορφώσει την τιμή του αρνιού σε οικονομικό κριτήριο διαβίωσης, με την εκάστοτε κυβέρνηση να καθίσταται υπεύθυνη για το αρνί στο πασχαλινό τραπέζι και την αντιπολίτευση να καραδοκεί για τις δυνητικές ελλείψεις. Και να μην ξεχνάμε ότι στην προετοιμασία του γλεντιού πρωτοστατούν τα κανάλια ανάγοντας την τιμή του αρνιού σε πρώτη είδηση. Λαμπρύνονται τα Πάθη με συνεχή ρεπορτάζ από την κεντρική αγορά με τα σφάγια να κρέμονται από τα τσιγκέλια δίπλα στα κεφάλια των δημοσιογράφων, που ρωτούν εναγωνίως για τις διακυμάνσεις των τιμών και κάνουν πρόχειρους υπολογισμούς εάν θα φάμε όλοι αρνάκι. Στα μεθεόρτια ανταλλάσσουν γευστικές εμπειρίες χωρίς να σχολιάζουν τις ποσότητες που πετάχτηκαν στα σκουπίδια λόγω αδυναμίας κατανάλωσης. Καλό θα ήταν να δείχνουν εικόνες από τα μαρτύρια που υποβάλλονται τα δύσμοιρα ζώα και από τη σφαγή τους, αλλά φροντίζουν να μη μας κόψουν την όρεξη.
Το έθιμο αυτό επικροτεί και η ελληνική ορθόδοξη εκκλησία, αποσιωπώντας ότι το Θείο Δράμα και η Ανάσταση δεν έχουν καμία σχέση με τον βασανισμό και τη γενοκτονία 2-2,5 εκατομμυρίων αμνοεριφίων. Δεν αναφέρουν ποτέ οι ιερείς ότι ο Χριστός δεν ζήτησε θυσίες: «…εἰ δὲ ἐγνώκειτε τί ἐστιν, ἔλεον θέλω καὶ οὐ θυσίαν…» (Κ.Δ. Ματθαίος Κεφ. 9.13 & 12.7), ), «Δεν πρέπουν σε χριστιανούς θυσίες μετά τη Θυσία του Χριστού» (Απόστολος Παύλος προς Εβραίους). Η διαστρέβλωση του εορτασμού της Ανάστασης γίνεται μόνο χάριν της κοιλιοδουλίας του χριστεπώνυμου ποιμνίου και των ποιμένων του, ο δε εθισμός απέναντι στη βιαιότητα εκλαμβάνεται ακόμα και ως ελεήμων πράξις. Αναφέρεται ότι σε μερικές περιπτώσεις, παπάδες κληρώνουν ζωντανά αμνοερίφια για μέλη των ενοριών τους (AegeaNews, 2018).
Δρώμενα μιας απάνθρωπης και υποκριτικής πραγματικότητας έχουν καταστεί εθνικό φαινόμενο και δεν περιορίζονται στο Πάσχα. Την Τσικνοπέμπτη, η Αθήνα πνίγεται στους καπνούς με θράκες στα πεζοδρόμια, ακόμα και στα προαύλια των σχολείων και των πανεπιστημίων. Την ψυχαγωγική κρεατοφαγία την εκμεταλλεύεται και ο τουρισμός. Ακραία σύγχρονη παραλλαγή αποτελεί η γουρουνοπούλα της Καλαμάτας. Ένα ιστορικά αστικό κέντρο θεώρησε ότι η διαφήμιση της πόλης δεν μπορεί να περιορισθεί στο πολιτιστικό γεγονός του φεστιβάλ χορού, αλλά χρειάζεται και τοπικό, γνήσιο, παραδοσιακό φαγητό και επέλεξε ετεροχρονισμένα τη γουρουνοπούλα, με τη βούλα της δημώδους ποιητικής κατάληξης «–ουλα», που υποδηλώνει αθώα κοριτσίστικη φύση.
Η οικειότητα με το σφάγιο έχει πλέον προσλάβει εξεζητημένα χαρακτηριστικά, με επιστέγασμα τη διοργάνωση βραδινών parties στην κεντρική κρεαταγορά, ψυχαγωγία που μόνο νοσηρή φαντασία μπορεί να συλλάβει.
13°
