Σχολεία του Ζευγολατιού δημιούργησαν βιβλία σε ελληνικά και ρομανί

Πρόσφατα κυκλοφόρησε από το 2ο δημοτικό και το 3ο νηπιαγωγείο Ζευγολατιού το «Μικρό Εικονογραφημένο Λεξικό Ελληνικά-Ρομανί». Το βιβλίο αποτελεί τη συνέχεια μιας προσπάθειας που γίνεται τα τελευταία χρόνια από τα δυο σχολεία, ώστε οι μαθητές Ρομά και οι δάσκαλοί τους να έρθουν πιο κοντά, τα παιδιά να μάθουν την ελληνική γλώσσα και να παρακολουθούν ευκολότερα τα μαθήματα.

Το 2019 γράφτηκε το δίγλωσσο βιβλίο «Ιστορίες του παππού Αισώπου» και γυρίστηκε η ταινία μικρού μήκους «Μυρμήγκι και Τζιτζίκι», η οποία κέρδισε το 1ο βραβείο στο διεθνή διαγωνισμό «Κάμερα Ζιζάνιο». Το 2020 εκδόθηκε το επίσης δίγλωσσο παραμύθι «Ο Λάζαρος και οι Δράκοι». Σε όλες τις εκδόσεις συνεργάστηκαν αποκλειστικά δάσκαλοι, μαθητές και γονείς των δυο σχολείων, ενώ την εκτύπωση ανέλαβε η Βουλή των Ελλήνων.

Το 2ο δημοτικό και το 3ο νηπιαγωγείο Ζευγολατιού βρίσκεται εντός του οικισμού Ρομά Κυρά Βρύση. Στο 4θεσιο δημοτικό είναι εγγεγραμμένοι 80 μαθητές και στο διπλανό νηπιαγωγείο, 20. Και στα δυο σχολεία σχεδόν το 100% των μαθητών είναι Ρομά, αλλά και στα άλλα δυο δημοτικά του Ζευγολατιού φοιτούν αρκετοί Ρομά. Στην τελευταία απογραφή, ο δήμος Βέλου - Βόχας έχει 17.350 κατοίκους. Από αυτούς περίπου οι 2.500 είναι Ρομά, το 65% - 70% εκ των οποίων κατοικεί στον οικισμό Κυρά Βρύση και στο Ζευγολατιό, την έδρα του δήμου, το οποίο έχει 5.000 κατοίκους.

Η διακοπτόμενη φοίτηση των Ρομά το μεγαλύτερο πρόβλημα

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι η μη τακτική, η διακοπτόμενη φοίτηση», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δημοσθένης Χριστόπουλος, διευθυντής και δάσκαλος του 2ου δημοτικού, «με αποτέλεσμα να υπάρχουν μαθητές με πολλά επίπεδα σε κάθε τάξη».

Ένας από τους λόγους είναι ότι αρκετοί γονείς δουλεύουν εποχιακές αγροτικές δουλειές (πχ σταφύλια, πορτοκάλια, μανταρίνια, ελιές κά) και μετακινούνται ανάλογα με τις καλλιέργειες, ενώ άλλοι είναι πλανόδιοι. Επίσης, οι γάμοι σε νεαρές ηλικίες είναι μεγάλο ζήτημα, όταν κορίτσια 13-14 χρόνων παντρεύονται και γίνονται μητέρες, το σχολείο εγκαταλείπεται. Αντίστοιχα συχνά τα αγόρια από τα 15-16 αρχίζουν να αναλαμβάνουν τις υποχρεώσεις της οικογένειας. Από την άλλη, υπάρχουν και μαθητές με καθημερινή παρουσία, κάποιοι συνεχίζουν στο γυμνάσιο και στο λύκειο, αλλά όχι πολλοί. Μια ακόμη παράμετρος της σχολικής διαρροής είναι ότι το ίδιο το οικογενειακό περιβάλλον, από το οποίο προέρχονται τα παιδιά, δεν είναι υποστηρικτικό προς τη σχολική τάξη, καθώς οι περισσότεροι γονείς είναι οι ίδιοι αναλφάβητοι, ενώ ελάχιστοι ξέρουν να γράφουν. 

Η προϊσταμένη του νηπιαγωγείου, Χρυσάνθη Σιάχου, που είναι αρκετά χρόνια στο 2ο Νηπιαγωγείο, έχει να παρατηρήσει το εξής: Πρώην μαθητές της που έγιναν πια γονείς και οι οποίοι ολοκλήρωσαν το δημοτικό, «ενδιαφέρονται περισσότερο από άλλους για τις επιδόσεις των παιδιών τους, τα στέλνουν περιποιημένα στο σχολείο, με το φαγητό τους, αν τους πάρουμε τηλέφωνο ανταποκρίνονται κλπ», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Το παραπάνω διαπιστώνει και ο Χρίστος Δήμας, υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο οποίος κατάγεται από την Κόρινθο, έχει επισκεφτεί την περιοχή πολλές φορές και μεσολάβησε για την έκδοση του λεξικού από τη Βουλή: «Έχω δει από κοντά όχι μόνο την αγάπη των μαθητών, των γονιών τους και των δασκάλων για τη γνώση και τη μάθηση αλλά και τις ανησυχίες τους, λόγω των συνθηκών». Σήμερα η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη, συνεχίζει ο κ. Δήμας, «καθώς οι μαθητές που φοιτούν εκεί, είναι παιδιά αποφοίτων Ρομά από το ίδιο σχολείο, με αποτέλεσμα να είναι πλέον καλύτερα διαμορφωμένες οι συνθήκες και για την εκπαίδευση τους, αλλά και για την ομαλή λειτουργία του σχολείου».

Το λεξικό Ελληνικά - Ρομανί και άλλες δράσεις τους σχολείου

Για το λεξικό Ελληνικά-Ρομανί οι συντελεστές βασίστηκαν σε ένα μικρό εικονογραφημένο λεξικό της Α' τάξης του δημοτικού. «Βλέπαμε τις λέξεις, επιλέξαμε κάποιες, τις δώσαμε στους μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων, ώστε να τις αποδώσουν στα Ρομανί. Έγινε μετά έλεγχος από δεύτερο μαθητή 13 χρόνων, που είχε καλές γνώσεις ελληνικών», περιγράφουν οι δυο εκπαιδευτικοί.

Στο πλαίσιο του ανοίγματος του σχολείου στην κοινωνία υπήρχε συνεργασία με γονείς, αλλά και ενήλικες Ρομά, που μένουν στον οικισμό, για την επιβεβαίωση της ορθής μετάφρασης των λέξεων, προσθέτουν. Ο στόχος ήταν διττός, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Σιάχου: «Από τη μια να μπορούμε οι δάσκαλοι να έχουμε μια εικόνα τι εννοούν τα παιδιά, γιατί κάποια μιλούν ελάχιστα ελληνικά. Πχ έρχονται και λένε "θέλω πανί", που θα πει "θέλω νερό". Επίσης, τα παιδιά να καταλαβαίνουν τι λένε οι δάσκαλοι. Από την άλλη, μέσω της καλύτερης κατανόησης, φιλοδοξούμε να μειώσουμε τη σχολική διαρροή, αν και το θέμα εδώ είναι πολυσύνθετο». Επόμενο βήμα, προσθέτει η κ. Σιάχου, «πώς θα εντάξουμε το λεξικό στη διδασκαλία, θα το δώσουμε σε γονείς και μαθητές, θα συλλέξουμε δεδομένα, πού και πώς βοήθησε, αν χρειάζεται να ψηφιοποιηθεί, σε τι επόμενες ενέργειες θα προχωρήσουμε, όλα θα αξιολογηθούν».

Ο κύριος όγκος της δουλειάς τόσο του λεξικού, των βίντεο, όσο και των παραμυθιών, όπως εικονογράφηση, σελιδοποίηση, πραγματοποιήθηκε στο σχολείο, από τα ίδια τα παιδιά με τη βοήθεια του κ. Χριστόπουλου, ο οποίος έχει γνώσεις φωτογραφίας, και της κ. Σιάχου, που κατέχει τη διαδικασία της τυπογραφίας. Εκτός των παραπάνω, η κοινωνική λειτουργός του σχολείου έχει συντάξει έναν οδηγό για τους γονείς, πώς μπορούν να γίνουν οι εγγραφές, οι μετεγγραφές, πώς να δηλωθούν τα παιδιά, καθότι σε πολλά δεν έχει προχωρήσει η διαδικασία της ονοματοδοσίας.

Πριν λίγα χρόνια δάσκαλοι και παιδιά ζωγράφισαν τα ISO BOX, κοινώς γνωστά ως κοντέινερ, που στεγάζονται τα δυο σχολεία. «Θέλαμε να ομορφύνουμε την όψη του σχολείου, καθότι τα κουτιά ήταν γκρίζα και καταθλιπτικά», θυμάται η κ. Σιάχου. Ο κ. Δήμας σχολιάζει, ότι «στο Ζευγολατιό Κορινθίας εξελίσσεται μια σπουδαία πρωτοβουλία τα τελευταία χρόνια από μαθητές, γονείς και δασκάλους. Ένα καλό παράδειγμα γνώσης και συνεργασίας για το πώς να αντιμετωπίσουμε ένα ζήτημα που απασχολεί την Πολιτεία και την κοινωνία μας».

Τις προηγούμενες ημέρες ο κ. Δήμας παρέδωσε μαζί με τον δήμαρχο Βέλου - Βόχας Αννίβα Παπακυριάκο τον 3ο και τελευταίο ολοκληρωμένο τόμο που εμπεριέχει το Ελληνικό - Ρομανί λεξικό.

«Η γλώσσα είναι το τεκμήριο πολιτιστικής κληρονομιάς και ταυτότητας, για αυτό είναι σημαντικό να καταγράφεται και να διατηρείται», υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Βασίλης Πάντζος, πρόεδρος της Πανελλαδικής Συνομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά «Ελλάν Πασσέ», ο οποίος χαιρετίζει τις πρωτοβουλίες των δίγλωσσων εκδόσεων. Η πλειοψηφία των Ρομά είναι δίγλωσση, άλλωστε «μετά από 1.000 χρόνια παρουσίας εδώ είμαστε πάνω από όλα Έλληνες. Είναι απαραίτητο τα παιδιά να μάθουν καλά και τις δυο γλώσσες», συμπληρώνει. «Σημαντικό, όμως, είναι να συμπεριληφθεί και μια αναφορά για την ιστορία των Ρομά στην ελληνική εκπαίδευση» εκτιμά ο κ. Πάντζος.

«Θα επωφεληθούν και οι μη Τσιγγάνοι, ώστε να γνωρίσουν τη συμβολή των Τσιγγάνων στην ελληνική ιστορία: τη συμμετοχή τους στην Επανάσταση του 1821, στην Αντίσταση στη διάρκεια της Κατοχής. Επίσης, τους διωγμούς και τους εκτοπισμούς στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η αναγνώριση των δικαιωμάτων μας ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970. Παλιότερα υπήρχαν νόμοι εναντίον μας, μας απαγορευόταν να ασκήσουμε συγκεκριμένα επαγγέλματα, να παραμένουμε σε πλατείες, να μπαίνουμε σε λεωφορεία. Μας ανάγκαζαν να μετακινούμαστε συνεχώς. Αυτά οδήγησαν στην απομόνωσή μας και στη σημερινή κατάσταση», περιγράφει ο κ. Πάντζος και συμπληρώνει: «Θα είναι κι αυτό ένα λιθαράκι να αμβλυνθούν οι προκαταλήψεις εναντίον των Ρομά, δεν είμαστε κατώτεροι άνθρωποι», συμπληρώνει.

Οι γάμοι σε νεαροί ηλικία «δεν είναι τσιγγάνικη κουλτούρα, αλλά συνθήκη, η οποία οφείλεται στη χαμηλή μόρφωση, τη φτώχεια, την κλειστή κοινωνία που ζούμε», υποστηρίζει ο κ. Πάντζος.

«Ακόμα και σήμερα η πολιτεία δεν μπορεί να βρει τρόπους και χώρους ενσωμάτωσης των Ρομά στον αστικό ιστό, γι αυτό μας περιορίζει σε καταυλισμούς. Αυτό δεν είναι ένταξη, αλλά απομόνωση. Επίσης, οι περισσότεροι καταυλισμοί βρίσκονται σε βιομηχανικές και εκτός σχεδίου περιοχές ή σε χωματερές. Όσο υπάρχουν και διατηρούνται οι καταυλισμοί και η κοινότητα περιθωριοποιείται, τα προβλήματα ποτέ δε θα λυθούν. Ζούμε σε συνθήκες συνεχούς ανθρωπιστικής κρίσης, που οδηγεί στην ακραία φτώχεια, έλλειψη κατάλληλης στέγης, υγείας, εργασίας, εκπαίδευσης. Η ανεργία στους άνδρες είναι στο 80%, στις γυναίκες σχεδόν στο 100%. Τα ίδια τα παιδιά μας, που γεννιούνται μέσα στους καταυλισμούς, κινδυνεύουν εκεί μέσα. Οι συνθήκες και το περιβάλλον δεν είναι ασφαλή», τονίζει.

Αλλά οι πολιτικές που θα σχεδιαστούν «πρέπει να γίνουν σε συνεργασία με την κοινότητα των Ρομά», επισημαίνει ο κ. Πάντζος.

«Η γκετοποίηση δεν κάνει καλό σε κανένα», θα συμφωνήσει ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών Βέλου-Βόχας, Ανδρέας Σιάχος. Ο κ. Σιάχος τονίζει πως ο δήμος προσπαθεί και βοηθάει κάθε κίνηση που στοχεύει στην ένταξη των Ρομά στο κοινωνικό σύνολο. Δεν είναι όμως κάτι εύκολο, παραδέχεται. Καχυποψία και προκαταλήψεις υπάρχουν και από τις δυο πλευρές. Μια συνθήκη που σίγουρα επιδεινώνει την κατάσταση είναι τα αυξανόμενα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα όλων των δημοτών, Ρομά και μη. «Κάθε οικογένεια πια έχει κι έναν άνεργο, όλα τα σπίτια έχουν προβλήματα. Και τα ψυχολογικά αυξάνονται», υπογραμμίζει.

«Η πολιτεία πρέπει να δει αυτά τα φαινόμενα και να ενισχύσει τα χαμηλά στρώματα», καταλήγει ο κ. Σιάχος.

Το παράδειγμα της συνεργασίας της εκπαιδευτικής κοινότητας των σχολείων του Ζευγολατιού με την τοπική κοινωνία, την υποστήριξη της αυτοδιοίκησης, αλλά και της Πολιτείας, δείχνει να φέρνει αποτελέσματα. «Μεγάλο ρόλο παίζει η συμμετοχή των ανθρώπων σε ένα εγχείρημα, να αισθάνεται κανείς μέρος του συνόλου», όπως λέει η κ. Σιάχου. «Αυτό κάνει τη μεγάλη διαφορά και θέτει τα θεμέλια της καλής επικοινωνίας και του σεβασμού».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ