Συνέντευξη με την Μαριάννα Κάλμπαρη με αφορμή το «Έντμοντ» του Μάμετ που ανεβάζει στο Θέατρο Τέχνης με τους Γ. Περλέγκα, Χ. Τάκαλου, Γ. Πασσά
Μια επανάσταση κατσαρών μαλλιών με υγρά μάτια και αισθησιακή φωνή. Αν κάποιος την ψάξει δεν θα την βρει σχεδόν ποτέ καθισμένη στη διευθυντική και όλο τιμές καρέκλα της. Η Μαριάννα περνά τις ώρες της στο Θέατρο Τέχνης ανάμεσα σε μαθητές, συνεργάτες, παραστάσεις, επιλογές, πληρωμές, αγωνίες και ελπίδες.
Όταν δεν ασχολείται με την καλλιτεχνική διεύθυνση του Θεάτρου Τέχνης, σκηνοθετεί, όπως συμβαίνει τώρα με τον «Έντμοντ», παραστάσεις που σίγουρα θα συζητηθούν, ακόμα πιο σίγουρα θα χειροκροτηθούν και ακόμα πιο σίγουρα θα μας κάνουν φεύγοντας από το θέατρο να νιώσουμε εκείνη την περιβόητη ανάταση ψυχής που μας διδάσκουν στα σχολεία. Αν όμως με ρωτάτε το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό, όταν ακούω το όνομα της Μαριάννας Κάλμπαρη, είναι «ο επιμένων, νικά». Εν προκειμένω, η επιμένουσα.
Μια ερώτηση:«Μπορεί, τελικά ένας καλλιτέχνης να αναλάβει μια διευθυντική θέση;» «Ο σκηνοθέτης έχει έτσι κι αλλιώς μια διευθυντική θέση στο στενό σχετικά πλαίσιο της δημιουργικής ομάδας που φτιάχνει μια παράσταση. Μια διευθυντική θέση σαν τη δική μου προϋποθέτει ο εν λόγω καλλιτέχνης να μην ενδιαφέρεται μόνο για το προσωπικό του καλλιτεχνικό έργο και όραμα. Να αγαπά το θέατρο με έναν ευρύτερο τρόπο που τον οδηγεί να αναζητήσει ιδέες και συνθήκες δημιουργίας όχι μόνο για τον εαυτό του αλλά και για άλλους καλλιτέχνες που εκτιμά».
6 χρόνια με τα ηνία του Θεάτρου Τέχνης ή αλλιώς «Άνθρωποι, δημιουργία, όνειρα, σχέδια, ιδέες, ενθουσιασμός, ρίσκο, αγωνία, αναποδιές, απελπισία, προϋπολογισμοί, απολογισμοί, ανασφάλεια, πίστη, επιμονή και πολλή δουλειά σε πολλούς, διαφορετικούς τομείς.Το Θέατρο Τέχνης είναι ένα είδος επικίνδυνης αποστολής με μυστικούς και φανερούς συνεργάτες-κομάντο».
Η πιο δύσκολη συγκυρία από τότε που είπε το μεγάλο «ναι» «Έχουν υπάρξει περίοδοι με απανωτές αναποδιές, προβλήματα, λάθη, αστοχίες: Όλα ξεπερνιούνται και για όλα τελικά βρίσκεται μια –κάποια– λύση. Έχουν υπάρξει αποτυχίες, περισσότερο εμπορικές, παρά καλλιτεχνικές: Είναι μέρος του παιχνιδιού. Έτσι είναι το θέατρο».
Ένα πράγμα που δεν αντέχει μέσα σε όλα αυτά «Να τελειώνει ο μήνας και να μη βγαίνουν τα χρήματα για τους μισθούς. Δεν συμβαίνει συχνά. Αλλά όσες φορές έχει συμβεί, μου είναι πολύ δύσκολο. Να θυμίσω ότι το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν δεν είναι ημικρατικό, όπως όλοι πιστεύουν. Δεν έχει πάγια χρηματοδότηση ή επιχορήγηση. Ζει από τα εισιτήρια και τη δύναμη της προσευχής στο θεό του θεάτρου».
Το μεγαλύτερο ελάττωμα της ελληνικής κοινωνία Φοβάται ότι δεν είναι μόνο ένα. «Συντηρητισμός, μικροαστισμός, ωχαδερφισμός, έλλειψη συλλογικότητας, παιδείας, καλλιέργειας».
Η θεατρική κρίση και οι άλλες «Φοβάμαι ότι το θέατρο πρόκειται να περάσει τώρα μια πολύ σοβαρή κρίση. Έχει ήδη αρχίσει να την περνάει. Λένε πως φταίει η ζέστη που κράτησε περισσότερο φέτος, οι τηλεοπτικές σειρές που ξαναμπήκαν στο παιχνίδι: φαίνεται πάντως ότι για τα περισσότερα θέατρα –ευτυχώς όχι για το Θέατρο Τέχνης– ξεκίνησε μια κακή χρονιά. Το κοινό μάλλον κουράστηκε. Δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα με τον επικοινωνιακό βομβαρδισμό που δέχεται για να πάει να δει τη μία ή την άλλη παράσταση. Και τι ακριβώς έχουν να προτείνουν όλες αυτές οι παραστάσεις και σε ποιόν; Τα λέω αυτά έχοντας πλήρη επίγνωση της ευθύνης που φέρω και εγώ προσωπικά για την κατάσταση “υπερπαραγωγής” που διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια. Δεν ήταν ακριβώς επιλογή μου. Όταν δεν έχεις προϋπολογισμό, περισσότερο ακολουθείς παρά επιλέγεις. Αν είχαμε επιχορήγηση θα είχα προσπαθήσει να συσπειρώσουμε δυνάμεις και πρόσωπα μέσα από πολύ λιγότερες παραγωγές, με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Θα μπορούσαμε τελοσπάντων να είχαμε πάρει αυτό το ρίσκο χωρίς να απειλείται η βιωσιμότητά μας. Γιατί ποτέ, ποτέ δεν ξέρεις πώς θα πάει μια παράσταση». Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, εντάσσει και όλες τις υπόλοιπες «κρίσεις» που έχουμε υποστεί. «Με απασχολούν όλες με την εξής σειρά προτεραιότητας: ανθρωπιστική, περιβαλλοντική, πολιτική, κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική. Και φυσικά, η κρίση ταυτότητας του Έντμοντ!»
Ένας άντρας, ο «Έντμοντ» «Ο Έντμοντ είναι κάποιος που νομίζεις ότι ξέρεις. Και ίσως μάλιστα να συμπαθείς. Και μια μέρα, μέσα από ένα βλέμμα, μια ατάκα, μια ασυνήθιστη κίνηση λες ωπ! Αυτός ο τύπος, ο συνηθισμένος, ο σωστός, ο υπάκουος πολίτης, κρύβει μέσα του πολλή βία. Πολλή προκατάληψη. Ο Έντμοντ είναι αυτός που δεν φαντάζεσαι ότι μπορεί να γίνει τόσο επικίνδυνος. Φαντάσου το όμως. Γιατί ο Έντμοντ υπάρχει γύρω μας».
Μια υπερδύναμη «Να μπορώ να διακτινιστώ οπουδήποτε σε χρόνο μηδέν για να μην αργώ!»
Αυτοί που φεύγουν (στο εξωτερικό) «Δεν θεωρώ ότι έχουμε υποχρέωση να παραμένουμε για πάντα “δεμένοι” με τον τόπο όπου έτυχε να γεννηθούμε. Αν έχουμε τη δυνατότητα και την επιθυμία να ζήσουμε κάπου αλλού, γιατί να μην το κάνουμε; Έχω ζήσει στο εξωτερικό και θα ξαναζούσα ευχαρίστως. Αν υπήρχε λόγος και επιθυμία. Είναι ωραίο να πηγαίνεις κάπου επειδή το θες. Είναι φρικτό να φεύγεις από κάπου επειδή δε σε θέλουν. Δε σε εκτιμούν. Δεν σε υπολογίζουν. Δεν σε στηρίζουν».
Ο χρόνος «Από φιλοσοφικής άποψης, έχω πολύ καλή σχέση μαζί του. Δεν τον φοβάμαι, τον αποδέχομαι, τον σέβομαι, τον θεωρώ ύψιστο αγαθό κτλ.κτλ. Στην καθημερινότητά μου, όμως, δυσκολεύομαι να τον διαχειριστώ. Δε μου φτάνει».
Η Μαριάννα και η πολιτική «Ενδιαφέρομαι –ως πολίτης– για την πολιτική. Κι ας με απογοητεύουν συνεχώς τα πρόσωπα. Έχω τις απόψεις μου και προσπαθώ να ζω βάσει αυτών. Να τις εφαρμόζω καθημερινά. Δεν θέλω να αφήνω την πλειοψηφία να αποφασίζει για μένα. Γι’ αυτό τη στιγμή που καλούμαι να ψηφίσω, θα κάνω μια επιλογή. Όμως αδυνατώ να ταυτιστώ με κάποιο κόμμα».
Η δεκαετία που θα ήθελε να ζει «Δεν διακατέχομαι από καμία νοσταλγία του παρελθόντος». Ύστερα θα πάρει πίσω τη σκέψη της και θα συνεχίσει: «Θα ήθελα να είχα ζήσει το Μάη του ’68, μια εποχή δηλαδή μεγάλης αισιοδοξίας και συλλογικότητας. Μέχρι εκεί όμως. Προτιμώ να ζω σήμερα. Που παρόλα τα προβλήματα, τις κρίσεις, τις προκαταλήψεις κτλ. η κοινωνία κάνει βήματα προς τα εμπρός. Όχι μόνο σε σχέση με την τεχνολογία που κάνει τη ζωή μας ευκολότερη και τις δυνατότητές μας μεγαλύτερες. Αλλά και σε σχέση με την διαφορετικότητα. Τη σεβόμαστε περισσότερο. Την αποδεχόμαστε. Εντάξει, όχι όλοι. Αλλά δεν είμαστε και λίγοι σε σχέση με το παρελθόν!»
«Διαφορετικότητα», μια ερμηνεία «Ο καθένας μας είναι διαφορετικός. Μοναδικός. Και ταυτόχρονα είμαστε όλοι “ίδιοι”. Για αυτό πρέπει να έχουμε τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες ευκαιρίες να ζήσουμε τη ζωή μας όπως επιθυμούμε».
Υ.Γ. Εντάξει, η Μαριάννα μού θυμίζει και κάτι ακόμα: εκείνην τη συμμετοχή της στο «Είσαι το ταίρι μου» του Mega ως η υπέροχη μοιραία γυναίκα-παγίδα που κάθισε στον καναπέ του Γρηγόρη και του μίλησε για τρένα και για αεροπλάνα.
Info
Ο «Έντμοντ» του Ντέιβιντ Μαμέτ ανεβαίνει στις 6 Φεβρουαρίου σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης
